بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَيْهَا مَلَائِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ
Ey, imon keltirganlar! O‘zlaringizni va oila a’zolaringizni yoqilg‘isi odamlar va toshlar bo‘lmish do‘zaxdan saqlangizki, unda dag‘al va qattiqqo‘l, Alloh buyurgan narsaga itoatsizlik qilmaydigan, faqat buyurilgan ishni qiladigan farishtalar (xizmat qilurlar). (Tahrim 6)
Hikoya qilinishicha, kunlardan bir kuni tariqat va karomat sohibi Shayx Hiraviyning huzuriga bir keksa ayol qo‘lida maktub bilan kirib keldi. Maktubda “marhamat qilib o‘g‘limni hidoyat topishi uchun Alloh taologa duo qilib bersangiz, chunki u yomon ishlarni qilib yuribdi”, deb yozilgan edi. Shunda Shayx: “ota-onasining duosi isloh qilmasdan, shayxning duosiga muhtoj bo‘ladigan bolaning holiga voy bo‘lsin. Bunday bolaga shayxning duosi faqatgina jazoni ziyoda qiladi”, dedilar. So‘ngra ey onaxon, siz borib bu kecha namoz o‘qing va ortidan o‘g‘lingizni hidoyat topishini so‘rab, Alloh taologa duo qiling, dedilar. Onaxon ketdi va shayxning aytganlarini qildi. Ammo o‘g‘lida biror o‘zgarish ko‘rmadi, u o‘sha-o‘sha ichkiligu yomon ishlarini qilishda davom etardi. Onaxon yana shayxning yoniga qaytdi va o‘zgarish bo‘lmaganini aytib yig‘lab, shunday dedi: “uni juda yaxshi ko‘raman, uni o‘ylab yuragim ezilib ketmoqda, qilmishlari tufayli qiyomat kunida do‘zaxga giriftor bo‘lishidan qo‘rqaman, men uning firoqiga chiday olmayman. Hazrat unga duo va nasihat qiling, unga bu azoblardan xalos bo‘ladigan yo‘lni ko‘rsating, men ortiq chiday olmayman”. U o‘zini yig‘idan to‘xtata olmasdan bu gaplarini qayta-qayta takrorlardi. Shayxning unga rahmi keldi va u ham yig‘lab mahzun bo‘ldi. So‘ngra unga: “ey onajon, yana bu kecha ham joynamozni yozing, Alloh huzurida toat bilan turing, tazarru’ bilan duo qiling, men ham shunday qilaman, shoyad Alloh unga tavbani nasib qilsa”, dedi. Onaxon uyiga ketdi va ibodatda qoim bo‘ldi va yig‘lab: “Allohim, bolamga hidoyat bergin, Allohim, bolamni badbaxt qilmagin”, deya munojot qildi. Shayx ham uyida xuddi shunday duo qilib turardi. Bu paytda onaxonning o‘g‘li mast, qo‘lida qadah, aroqxo‘rlik bilan mashg‘ul edi. Shu asnoda qo‘lidagi qadahdan: agar bu kecha onangni rozi qilmasang, kofir bo‘lib o‘lgin, degan ovozni eshitdi. U buni eshitib qo‘lidagi qadahni uloqtirdi va ho‘ngrab yig‘lab yubordi. So‘ng o‘rnidan turib yig‘lagancha uyiga ketdi. U hali ham mast edi. Onaxon o‘g‘lini ko‘rib: voy o‘g‘ilginam, voy ko‘zimning oqu-qorasi deya yig‘lardi. O‘g‘il onasining yig‘isini eshitib, o‘zini onasining oyoqlari ostiga tashladi Ona yig‘lab bolasini quchog‘iga oldi. Shunda bola qalbining tub-tubidan chiqarib: Yo Alloh, dedi-yu hushdan ketib yiqildi. Shu yotishda tong otganda ham o‘ziga kelmadi. Onaxon tinmay yig‘lardi, so‘ng u o‘rnidan turib yana shayx yoniga keldi, unga o‘g‘lining holatini gapirib berdi. Shayx unga: o‘g‘lingizni bir ulovga yuklang va uni Ka’baga olib boring, shoyad, Baytullohning barakoti bilan o‘ziga kelsa, qaytishda esa Lubnon tog‘i orqali qayting, dedi. So‘ngra onaxon o‘g‘lini bir ulovning ustiga ortib Ka’baga olib bordi. Keyin Lubnan tog‘i orqali qaytdi. Onaxon u yerda qo‘llarida ichida mayyiti bor tobutni olib turishgan olti kishini ko‘rdi. Onaxon ulardan: “bu qanday tobut”, deb so‘radi. Ular: bu shayximizning tobuti, u zot vafot etdilar, biz esa janoza o‘qib beradigan imomni kutib o‘tiribmiz, uni o‘zimizga shayx qilib olamiz, u shayximiz o‘rinlariga o‘tiradi, deyishdi. Onaxon taajjublanib: “kim u imom?”, deb so‘radi. Ular: o‘g‘lingiz, chunki u duoingiz sababli valiylar darajasiga erishdi, deyishdi. Shu payt onaxonning o‘g‘li o‘ziga kelib, ulovdan tushdi va tahorat oldi. So‘ng janoza namozini o‘qishga kirishib: “Allohu akbar” degan edi, sanab sanog‘iga yetib bo‘lmaydigan darajadagi ko‘pchilikning “Allohu akbar” deganlarini eshitdi. Ularning ovozlarini eshitdi-yu, biroq o‘zlarini ko‘ra olmadi. Namoz o‘qib bo‘lishgach: onajon boring, endi ko‘rishish qiyomatga qoldi, dedi. Onaxonning o‘g‘li ham, uning yonidagi haligi olti kishi ham shu yerda qoldi. Onaxon aql hushidan ayrilgandek yig‘lab hayron bo‘lib qoldi.
Bolasi iymonidan ajralib qolish xavfini qilgan kishining holati shu darajada bo‘lsa, iymondan Islomdan ajralib qolish xavfidagi kishining holati qay darajada bo‘lar ekan? Ey Allohim, O‘z rahmating bilan bizlarni o‘lim chog‘ida ham, hayotda ham Islomda, iymonda sobitqadam qilgin, ey mehribonlar mehriboni.
O‘MI kutubxonasi
Ibn Javziy rahimahulloh aytadi: “Bir ajoyib holat haqida fikr yuritdim: ba’zida mo‘minning boshiga bir ish tushsa, u astoydil duo qiladi, ammo duolarining ijobati ko‘rinmaydi. Umidsizlikka tushay deganda, uning qalbiga qaraladi. Agarda u Allohning fazlidan umidini uzmagani holda taqdiriga rozi bo‘lsa, duoning ijobati tezlashadi. Bu ma’nolar Alloh taolo nozil qilgan oyati karimada o‘z ifodasini topgan: «...Hatto Payg‘ambar va iymonli kishilar: “Allohning yordami qachon (kelar ekan)?» degan edilar. Ogoh bo‘lingki, Allohning yordami (hamisha) yaqindir”»[1].
Shunday holat Ya’qub alayhissalom bilan ham bo‘lgan. U zotning o‘g‘illari Yusuf alayhissalom dom-daraksiz yo‘qolib qolganida, kushoyish kelishidan noumid bo‘lmaganlar. Keyingi o‘g‘illari ham tortib olinganida, u zot Allohning fazlidan umidlarini uzmaganlari holda: «...Shoyadki, Alloh ularning (Yusuf, Binyamin va Misrda qolgan o‘g‘limning) barchalarini (bag‘rimga) qaytarsa...»[2], deganlar.
“Duoyimning ijobat bo‘lish muddati uzayib ketdi”, deb qayg‘urmang. Alloh taolo sizning tazarruingiz, yalinib-yolvorishlaringizni ko‘rishni iroda qilmoqda. Sizni qilgan sabringizga ajr ila mukofotlamoqchi. Siz shayton bilan jang qilishingiz uchun ham duoyingizning ijobatini kechiktirish ila sizni sinayapti.
Gohida Alloh taolo sizning aziymat, qat’iyatingiz naqadar quvvatli ekani va baloga qanchalik sabrli ekaningizni ko‘rish uchun ham dard berib imtihon qiladi. Agar sabr qila olsangiz, demak, siz itoatkor bandalar safidasiz. Bordi-yu, irodasizlik qilsangiz, ziyonkorlardan bo‘lasiz. Sabrdan keyin faqat va faqat yechim, yorug‘ kunlar bor.
Aliy ibn Abu Tolib roziyallohu anhu: “Sabr qilsang, ajrga ega bo‘lasan, baribir yozilgani bo‘ladi. Sabrsizlik qilsang, gunohkor bo‘lib qolasan, baribir yozilgani bo‘ladi”, deganlar.
Shoir aytadi:
Baloyu imtihon kelsa, alarga har on rizo ko‘rsat,
Sinov bergan sihatni ham O‘zi bergay aniq, albat.
Bandasiga ne hukm etsa, hikmati bor, itoat qil,
Bitganidan qutulmoqlik chorasizdir, bil, ey g‘ofil!
Noumidlik xanjarini ko‘kragingga urma ammo,
Ki Allohning qudratila yechilgaydir har muammo.
Allohdan umidingizni uzmang. Sinovlarga sabr qiling, shundagina ulkan ajrlarni qo‘lga kiritasiz. Fazl ibn Sahl aytadi: “Kasalliklarda ne’matlar bor”. Bu borada quyidagilarga e’tiborli bo‘ling:
– gunohlardan tozalash;
– savobni qo‘lga kiritish;
– g‘aflatdan uyg‘onish;
– sog‘lik ne’matini eslab qo‘yish;
– tavbaga shoshilish.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Baqara surasi, 214-oyat.
[2] Yusuf surasi, 83-oyat.