Har bir insonga Alloh taolo tomonidan turli xil zehn va xotira beriladi. Ba’zilar o‘zlarining hofizalari zaif ekanligini, yodlagan narsalari tez esdan chiqayotganligini shikoyat qiladilar. Ana shunday insonlar bunday holatdan hech afsuslanmasinlar. Chunki, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam ham o‘z so‘zlarida u kishi ham unutib, esdan chiqarishlarini aytib o‘tganlar. Sahobalardan hazrati Ali ibn Abu Tolib roziyallohu anhu ham ushbu muammo bilan Rasululloh sollallohu alayhi vasallam oldilariga keldilar. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam u kishiga va u kishi orqali butun ummatga agar ular tez unutadigan bo‘lib qolsalar nima qilishlarini bayon qilib berdilar. Sizga ushbu hadisni havola qilamiz.
عَن ابنِ عَبّاسٍ أَنّهُ قالَ: "بَيْنَمَا نَحْنُ عِنْدَ رَسُولِ الله صلى الله عليه وسلم إذْ جَاءَهُ عَلِيّ بنُ أَبي طَالِبٍ فقالَ: بِأبِي أَنْتَ وَأُمّي تَفَلّتَ هَذَا القُرْآنُ مِنْ صَدْرِي فَمَا أَجِدُنِي أَقْدِرُ عَلَيْهِ، فقالَ لَهُ رَسُولُ الله صلى الله عليه وسلم: يَا أبَا الْحَسَنِ أَفَلاَ أُعَلّمُكَ كَلِمَاتٍ يَنْفَعُكَ الله بِهِنّ وَيَنْفَعُ بِهِنّ مَنْ عَلّمْتَه ويُثَبّتُ ما تَعَلّمْتَ في صَدْرِكَ؟ قالَ أَجَلْ يَا رَسُولَ الله فَعَلّمْنِي. قالَ: إذَا كانَ لَيْلَةُ الْجُمُعَةِ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَقُومَ في ثُلُثِ اللّيْلِ الاَخِرِ فَإِنّهَا سَاعَةٌ مَشْهُودَةٌ وَالدّعَاءُ فِيهَا مُسْتَجَابٌ وَقَدْ قالَ أَخِي يَعْقُوبُ لِبَنِيهِ {سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبّي} ـ يَقُولُ حَتّى تَأْتِي لَيْلَةُ الْجُمُعَةِ ـ فَإِنْ لَمْ تَسْتَطِعْ فَقُمْ في وَسَطِهَا فَإِنْ لَمْ تَسْتَطِعْ فَقُمْ في أوّلِهَا فَصَلّ أَرْبَعَ رَكَعَاتٍ تَقْرَأُ في الرّكْعَةِ الأولَى بِفَاتِحَةِ الكِتَابِ وَسُورَةِ يَس، وَفي الرّكْعَةِ الثّانِيَةِ بِفَاتِحَةِ الكِتَابِ وحم الدّخَانَ، وَفي الرّكْعَةِ الثّالِثَةِ بِفَاتِحَةِ الكِتَابِ وألم تَنْزِيلُ السّجْدَةِ، وَفي الرّكْعَةِ الرّابِعَةِ بِفَاتِحَةِ الكِتَابِ وَتَبَارَكَ المُفَصّل. فَإِذَا فَرِغْتَ مِنْ التّشَهّدِ فاحْمَدِ الله وأحْسِنِ الثّنَاءَ عَلَى الله وَصَلّ عَلَيّ وَأَحْسِنْ وَعَلَى سَائِرِ النّبِيّينِ، وَاسْتَغْفِرْ لِلْمُؤْمِنينَ والمُؤْمِنَاتِ ولإخْوَانِكَ الّذِينَ سَبَقُوكَ بالإيمَانِ ثُمْ قُلْ في آخِرِ ذَلِكَ:
Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Biz Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurlarida edik. Bir payt Aliy ibn Abu Tolib kelib: «Ota-onam sizga fido bo‘lsin! Bu Qur’on mening qalbimdan chiqib ketyapti. Uni egallay olishimga ko‘zim yetmayyapti», dedi. Rasululloh solllallohu alayhi vasaalm: «Ey Abu Hasan, senga bir nechta kelimalarni o‘rgatmaymi, Alloh ular bilan senga ham, sen ularni o‘rgatganlarga ham manfaat beradi va o‘rganganing ko‘ksingda barqaror bo‘ladi?» dedilar. U: «Ha, ey Allohning Rasuli, o‘rgating», dedi.
U zot: «Juma kechasi bo‘lganda, kechaning oxirgi uchdan birida tura olsang, bu guvoh bo‘linadigan vaqt. Undagi duo ijobat. Birodarim Ya’qub ham o‘g‘illariga: «Robbimdan sizlar uchun mag‘firat so‘rayman», deb, juma kechasi kelishini aytgan edi. Qila olamasang, kechaning o‘rtasida tur. Buni ham qila olmasang, avvalida tur. To‘rt rakat namoz o‘qi. Birinchi rakatda Fotihai Kitob va Yosin suralarini, ikkinchi rakatda Fotihai Kitob va Duxonni, uchinchi rakatda Fotihai Kitob va Sajdani, to‘rtinchi rakatda Fotihai Kitob va Mulkni o‘qiysan. Tashahhudni tugatgach, Allohga hamd ayt va Allohga sano aytishni yaxshi qil. Menga yaxshilab salavot ayt va boshqa payg‘ambarlarga ham. Mo‘minu mo‘minalar va o‘zingdan oldin iymon bilan o‘tgan birodarlaring uchun mag‘firat so‘ra. Keyin ana shularning so‘ngidan shunday deb ayt:
اللّهُمّ ارْحَمْنِي بِتَرْكِ المَعَاصِي أَبَداً مَا أَبْقَيْتَنِي، وارْحَمْنِي أنْ أَتَكَلّفَ مَا لاَ يَعْنِينِي، وارْزُقْنِي حُسْنَ النّظَرِ فِيمَا يُرْضِيكَ عَنّي، اللّهُمّ بَدِيعَ السّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ ذَا الْجَلاَلِ وَالإكْرامِ وَالعِزّةِ التي لا تُرَامُ أَسْأَلُكَ يا الله يا رَحمَنُ بجَلاَلِكَ ونورِ وَجْهِكَ أَنْ تُلْزِمَ قَلْبِي حِفْظَ كِتَابِكَ كَمَا عَلّمْتَنِي وَارْزُقْنِي أَنْ أتْلُوَهُ عَلَى النّحْوِ الّذِي يُرْضِيكَ عَنّي. اللّهُمّ بَدِيعَ السّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ ذَا الْجَلاَل والإِكْرَامِ والعِزّةِ التي لا تُرَامُ أَسْأَلُكَ يا الله يا رَحْمَن بجَلاَلِكَ وَنُورِ وَجْهِكَ أَن تُنَوّرَ بِكَتَابِكَ بَصَرِي وأنْ تُطْلِقَ بِهِ لِسَاني وَأَنْ تُفَرّجَ بِهِ عن قَلْبِي وَأَنْ تَشْرَحَ بِهِ صَدْرِي وأَنْتَغْسِلَ بِهِ بَدَنِي فإِنّهُ لا يُعِينُنِي عَلَى الحقّ غَيْرُكَ وَلاَ يُؤْتِيهِ إلاّ أَنْتَ وَلا حَوْلَ وَلاَ قُوّةَ إِلاّ بالله العَلِيّ العَظِيمِ.
«Allohim! Meni boqiy qoldirganing muddaticha doimiy ravishda gunohlarni tark qilishim ila menga rahm qil. O‘zim uchun foydali bo‘lmagan narsaga o‘zimni urintirmasimdan menga rahm qil. Seni mendan rozi qiladigan narsaga yaxshi nazar solishni menga nasib et. Allohim! Osmonlaru yerni yo‘qdan bor qilgan Zot! Ey ulug‘lik, ikrom va ko‘z yetmas izzat sohibi! Ey Alloh! Ey Rohman! Ulug‘liging va Yuzingning nuri hurmatidan so‘rayman, qalbimni Kitobingni O‘zing o‘rgatganingdek yod olishda davomli qil! Uni Seni mendan rozi qiladigan tarzda tilovat qilishni menga nasib et. Allohim! Osmonlaru yerni yo‘qdan bor qilgan Zot! Ey ulug‘lik, ikrom va ko‘z yetmas izzat sohibi! Ey Alloh! Ey Rohman! Ulug‘liging va Yuzingning nuri hurmatidan so‘rayman, Kitobing bilan ko‘zimni munavvar qil, tilimni yengil qil, u bilan qalbimni och, ko‘ksimni keng qil, u bilan badanimni yuv! Zotan, O‘zingdan o‘zgasi haq ishda menga yordam bera olmas. Uni faqatgina Sen berasan. Oliy va buyuk Allohning yordamisiz na kuch bor, na qudrat bor».
يَا أَبا الحَسَنِ فافعل ذَلِكَ ثلاثَ جُمَعٍ أَوْ خَمْساً أَو سَبْعاً تُجَبْ بِإِذْنِ الله والّذِي بَعَثَنِي بالحَقّ مَا أَخْطَأَ مُؤْمِناً قَطّ.
Ey Abu Hasan, buni uch, besh yoki yetti marta qilsang, Allohning izni bilan duoying ijobat bo‘ladi. Meni haq bilan yuborgan Zotga qasamki, bu biror mo‘minni aslo chetlab o‘tmagan».
قالَ عبد الله بنُ عَبّاسٍ فَوَالله مَا لَبِثَ عَلِيّ إلاّ خَمْساً أوْ سَبْعاً حتّى جَاءَ عليّ رَسولَ الله صلى الله عليه وسلم في مِثْلِ ذَلِكَ المَجْلِسِ فقَالَ: يا رَسُولَ الله إنّي كُنْتُ رجلاً فِيمَا خَلاَ لاَ آخُذُ إلاّ أَرْبَعَ آيَاتٍ أوْ نَحْوَهُنّ فإِذَا قَرَأْتُهُنّ عَلَى نَفْسِي تَفَلّتْنَ وَأنا أَتَعَلّمُ اليَوْمَ أَرْبَعِينَ آيَةً وَنَحْوَها فَإذَا قَرَأْتُهَا عَلَى نَفْسِي فَكَأَنّمَا كِتَابُ الله بَيْنَ عَيْنَيّ وَلَقَدْ كنْتُ أَسْمَعُ الحَديثَ فإِذَا رَدَدْتُهُ تَفَلّتَ وَأنا اليَوْمَ أَسْمَعُ الأحَادِيثَ فإِذَا تَحَدّثْتُ بِهَا لَمْ أَخْرِمْ مِنْهَا حَرْفاً، فقَالَ لَهُ رَسُولُ الله صلى الله عليه وسلم عِنْدَ ذَلِكَ: مُؤْمِنٌ وَرَبّ الكَعْبَةِ يَا أَبَا الحَسَنِ".
Ibn Abbos roziyallohu anhu aytadi: «Allohga qasamki, Aliy besh yoki yetti juma o‘tiboq, xuddi o‘sha majlisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning oldilariga kelib: «Ey Allohning Rasuli! Allohga qasamki, men ilgari faqat to‘rt yo shunga yaqin oyatni eslab qolardim. Ichimda o‘qib ko‘rsam, chiqib ketgan bo‘lardi. Bugun esa qirq yo shunga yaqin oyatlarni o‘rganyapman. Ichimda o‘qib ko‘rsam, go‘yo Allohning Kitobi ko‘z o‘ngimda turgandek. Men hadis eshitardim, qaytarib ko‘rsam, chiqib ketgan bo‘lardi. Bugun esa hadislarni eshityapman va ularni aytib bersam, undan biror harfni ham tushirib qo‘ymayapman», dedi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Ka’ba Robbiga qasamki, mo‘minsan, ey Abu Hasan!» dedilar».
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Hikoya qilishlaricha, Abu Yazid Bastomiy ilm talab qilish uchun Bog‘dodga bormoqchi bo‘ldilar. Onalari u kishiga qirq dinor berdilar. U pullar u zotga otalaridan meros qolgan edi. Onalari o‘g‘illariga: «Qo‘lingni qo‘lim ustiga qo‘y va menga rostgo‘ylikni lozim tutib, hech qachon yolg‘on gapirmaslikka so‘z ber!» dedilar. U kishi onalariga mazkur ishlar yuzasidan so‘z berdi. Bog‘dodga boradigan karvon bilan birga yo‘lga chiqdilar.
Yo‘lda borishar ekan, to‘satdan ro‘paralaridan yo‘lto‘sar qaroqchilar chiqib, karvondagi hamma narsani talay boshladi. Bastomiyning ustilardagi juldur kiyimni ko‘rib, u kishidan: «Senda ham biror narsa bormi?» deb so‘rashdi. U zot: «Ha, menda qirq dinor bor» deb javob berdilar. Qaroqchilar u kishining gaplarini eshitib, masxara qildilar, ahmoq deb o‘ylab, u zotni tark etdilar.
Keyin ular g‘orga, ya’ni o‘zlarining qarorgohlariga qaytdilar. U yerda ularning kattalari bor bo‘lib, karvondan talab olingan narsalarni kutib o‘tirgan edi. Ularni ko‘rgach: «Karvondagi hamma narsani oldinglarmi?» deb so‘radi. Ular: «Ha, oldik. Ammo bir yigit bundan mustasno. Biz undan nimasi borligini so‘radik. U: «Menda qirq dinor bor» dedi. Biz uning qilgan ishiga e’tibor bermay, uni tark etdik. Chunki, biz uni aqli zaif deb o‘yladik» deb javob berishdi.
Shunda boshliqlari: «Uni darhol huzurimga olib kelinglar!» deb buyurdi.
Bastomiy o‘g‘rilar boshlig‘ining oldiga kelgach, boshliq u zotdan: «Senda biror narsa bormi?» deb so‘radi. U kishi: «Ha, yonimda qirq dinor bor» deb javob berdilar. O‘g‘rilar boshlig‘i hayron bo‘lib: «Qayerda u?» dedi. Bastomiy yonlaridan pullarni chiqarib, o‘g‘rilar boshlig‘iga berdilar. Buni ko‘rgan boshliq: «Sen majnunmisan, ey yigit? Nega pullaring borligini aytib, ularni o‘z ixtiyoring bilan beryapsan?» deb so‘radi.
Shunda u zot: «Men o‘z shahrimdan chiqmoqchi bo‘lganimda, hech qachon yolg‘on gapirmaslikka onamga so‘z berganman, ahdlashganman. Shuning uchun onamga bergan ahdimni buzmayman» deb javob berdilar. Bu gaplarni eshitgan o‘g‘rilar boshlig‘i: «Laa havla va laa quvvata illa billah». Sen onangga bergan ahdingga xiyonat qilishdan qo‘rqyapsan-u, biz esa, Allohga bergan ahdimizga xiyonat qilishdan qo‘rqmaymizmi?» dedi.
Keyin qaroqchilar boshlig‘i karvondan olingan barcha mol-mulklarni qaytarib berishga amr qildi va: «Ey yigit, men sening oldingda, sen sababli tavba qilaman» dedi. Bu gapni eshitgan barcha o‘g‘rilar: «Siz bizni yo‘lto‘sarlikda boshlig‘imiz edingiz. Bugun esa, tavbada bizning boshlig‘imiz, kattamizsiz. Biz ham barchamiz Allohga tavba qildik» dedilar. Hammalari qilgan xatolari uchun tavba qildilar, tavbalari go‘zal bo‘ldi.