Tomirlari moziyning tiniq buloqlaridan suv ichgan yurtimizga mustaqillik bergan ne’matlarni sanab adog‘iga yetib bo‘lmasa kerak. Tarix uchun mo‘jaz, lekin bunyodkorlik ishlari samarasiga qarab, ulkan yutuqlarga erishilgan 25 yil davomida O‘zbekiston dunyo bilan bo‘ylasha oldi. Chunonchi, yosh avlod tarbiyasi, jamiyat rivoji, insonlarning farovonligi darajasi oshishi, milliy qadriyatlarimizning tiklanishi, qo‘yingki, barcha sohalarda kelajak uchun mustahkam poydevor barpo etildi.
Andijon viloyatida 1998 yildan buyon faoliyat yuritib kelayotgan «Sayyid Muhyiddin maxdum» o‘rta maxsus islom bilim yurti ham mustaqillik inom etgan ne’matlardan biridir. Mustaqillik yillarida hukumatimiz tomonidan qabul qilingan tegishli hujjatlarga asosan o‘rta-maxsus islom bilim yurti bitiruvchilarining diplomlari davlat ta’lim hujjati sifatida e’tirof etildi.
Andijon «Sayyid Muhyiddin maxdum» o‘rta-maxsus islom bilim yurtini faoliyat boshlagan yildan buyon 800 nafarga yaqin talaba bitirib, Dinshunoslik yo‘nalishi bo‘yicha imom, boshlang‘ich arab tili va odobnoma murabbiysi mutaxassisligi bo‘yicha tegishli hujjatga ega bo‘ldilar. Madrasamiz bitiruvchilari hozirda mamlakatimizning taraqqiy etishiga hamda jamiyatimiz rivojiga o‘z hissalarini qo‘shib kelmoqdalar. Talabalarimizning ta’lim olib, hozirda katta yutuqlarga erishayotgani biz mudarrislarga hamisha faxr-iftixor baxshida etadi. Erishilgan muvaffaqiyatlar esa, muassasada ta’lim-tarbiya ishlarining ijobiy tashkil etilayotganidan darak beradi.
Bilim yurti talabalari xorij davlatlarida o‘tkazilgan Qur’on musobaqalarida ham o‘z bilim va malakalarini muvaffaqiyatli namoyish etib keladi. Jumladan, Misr, Saudiya Arabistoni, Jazoir va Eron davlatlaridagi tanlovlarda yurtimiz sharafini munosib himoya qilishmoqda.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi tasarrufidagi islom o‘rta maxsus bilim yurti talabalari o‘rtasida o‘tkaziladigan “Yagona olimpiada”, “Qorilar musobaqasi” tanlovlarida madrasamiz talabalari munosib ravishda ishtirok etib, ulardan bir qanchasi grant asosida Toshkent islom institutiga kirish xuquqiga ega bo‘lganini alohida e’tirof etish joiz. Talabalar tomonidan nafaqat fan yo‘nalishlari, balki sport sohalarida ham erishilgan yutuqlar bisyor.
Bilim yurtida talabalarga Qur’oni karim tajvidi, tafsir, hadis, fiqh, nahv, islom tarixi, muhovara kabi mutaxassislik fanlari, shuningdek, ona tili, fizika, matematika, informatika, ingliz va rus tillari, kimyo, biologiya, ma’naviyat asoslari singari umumta’lim fanlaridan o‘z fanining yetuk mutaxassisi bo‘lgan 20 nafardan ziyod mudarris–o‘qituvchilar ta’lim bermoqda.
Bilim yurti mudarrislarining ommaviy axborot vositalari bilan olib borayotgan hamkorliklari samarasiga ham alohida to‘xtalib o‘tish lozim. Ijodkor muallimlarning viloyat televideniyesi orqali turli dolzarb mavzulardagi ishtiroklari, davra suhbatlari muntazam berib boriladi. Bilim yurti mudarris-o‘qituvchilari o‘zlari o‘tayotgan fanlaridan o‘quv qo‘llanmalar ham tayyorlab boradilar. Xususan, madrasamiz mudarrislari tomonidan tayyorlangan voizlik ilmi xususidagi “Xatoba” nomli risola hozirda yurtimizdagi barcha o‘rta maxsus islom bilim yurtlarida o‘quv qo‘llanma sifatida o‘qitib kelinmoqda. M.Mo‘minovning “Mazhablar va yo‘nalishlar” fanidan “Hizbut-tahrir oqimiga raddiyalar” risolasi, R.Mahmudovning “Tafsir” fanidan o‘quv qo‘llanmasi va o‘qituvchilar tomonidan tayyorlangan “Mir’otus soliqiyn”, “Ramazon tuhfasi” kitoblari talabalarning fanlarni chuqur o‘zlashtirishlariga xizmat qilmoqda.
Bilim yurti o‘quv, moddiy-texnika bazasini yaxshilashda, mudarris va talabalarni ishlash va o‘qishlari uchun sharoitlarni tashkil etishda O‘zbekiston musulmonlari idorasi xamda bir qator homiy tashkilot va mexr-muruvvatli, saxovatli insonlar tomonidan ko‘mak berib kelinmoqda.
Bilim yurti talabalari dam olish vaqtlarini mazmunli o‘tkazishlari uchun qulay sharoitlarga ega sport maydochasi, mashg‘ulot zali va bir qator fanlardan to‘garaklar faoliyat ko‘rsatadi.
Muxtasar qilib aytganda, istiqlol bergan ne’matlardan biri bo‘lgan mazkur o‘quv dargohi, mudarris va o‘qituvchilari yosh avlodni jamiyatimiz rivoji uchun munosib voris etib tarbiyalash yo‘lida xizmat qilmoqdalar.
Muhammadyusuf TO‘RAQULOV
Andijon «Sayyid Muhyiddin maxdum» o‘rta -maxsus
islom bilim yurti mudarrisi
Havo yo‘llari qatnovi paydo bo‘lmagan, avtomobil transporti to‘la rivojlanmagan Usmonlilar imperiyasi davrida Makka-Madina kabi muqaddas yerlarga safar qilish o‘ziga yarasha mashaqqatli va biroz xavfli edi. Hijozga boradigan temir yo‘lning qurilishi vaziyatni yengillatardi. Makka va Damashqni bog‘lash maqsadida qurilgan poyezd yo‘li Usmonli umumiy temir yo‘l tarmog‘ining bir qismi bo‘lib, ziyoratchilar uchun poytaxt Istanbuldan haj yo umraga borish imkonini berardi. Bu safar yo‘li sezilarli darajada qisqarib, ziyoratchilarga osonlik va qulaylik tug‘dirardi.
Mutaxassislarning fikricha, Istanbuldan Makkaga besh kunda yetib olsa bo‘lardi.
O‘sha paytlarda arab dunyosidagi musulmon davlatlar o‘rtasida chegara yo‘q edi, shuning uchun ham haj ziyoratiga borish uchun na pasport, na viza kerak edi.
Temir yo‘l Usmonli saltanatini harbiy jihatdan mustahkamlash va Arabiston yarim orolini nazorat qilishni ham maqsad qilgan edi. Davlat askarlariga to‘satdan dushman hujumi bo‘lsa, Makka va Madinaga yordam kuchlari tezda yetib borardi.
Quyidagi xaritada Damashqdan Makkaga boradigan marshrut ko‘rsatilgan. Yirik Usmonli temir yo‘l tarmog‘iga ulangan Hijoz temir yo‘li Sulton Abdul Hamid II buyrug‘i bilan 1900-yillarda qurilib boshlandi va 1908 yil sentyabr oyida Madinaga yetib bordi.
Madina temir yo‘l stansiyasining ochilishi:
Hozirda vokzal muzeyga aylantirilgan:
Temir yo‘l 1913 yilda rasmiy ravishda foydalanishga topshirilgan. Damashq birinchi bekat bo‘lib, Amman, Hayfa va Quddus kabi yirik shaharlarda ham stansiyalar qurildi. Yo‘ldan haj ziyoratini ado etuvchi ziyoratchilar, shuningdek, davlat amaldorlari, savdogarlar va keng jamoatchilik foydalanishgan.
Hojilar vagonning orqasida choyga suv qaynatishadi:
Hijoz poyezdining ichki qismi:
Hijoz temir yo‘l poyezdidagi yo‘lovchilar:
Ammandagi Hijaz temir yo‘l stansiyasi (Iordaniya):
Damashqdagi Hijoz temir yo‘l stansiyasi (Suriya):
Hayfadagi Hijoz stansiyasi (Falastin):
Afsuski, Hijoz temir yo‘l tarmog‘i Birinchi jahon urushi boshlanganligi sababli Makkaga yetib bormadi. Arab qo‘zg‘oloni paytida arablar inglizlar bilan ittifoqdosh bo‘lib, Usmonli qo‘shinlariga qo‘shimcha kuchlar yuborishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun temir yo‘l tarmog‘ining bir qismini portlatib yuborishdi.
Faysal ibn Husayn boshchiligidagi arab isyonchilari temir yo‘lni portlatdi, keyinchalik u Britaniya yordami bilan Iroq qiroliga aylandi.
Oxir-oqibat Usmonli imperiyasi qulagach temir yo‘l butunlay ishdan chiqdi.
Temir yo‘l izlari va poyezd qismlarini Arabiston cho‘llarida hamon ko‘rish mumkin.
Po‘latxon Kattayev,
TII Hadis va islom tarixi fanlari kafedrasi
katta o‘qituvchisi