Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Iyul, 2025   |   16 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:18
Quyosh
05:00
Peshin
12:34
Asr
17:41
Shom
20:01
Xufton
21:35
Bismillah
11 Iyul, 2025, 16 Muharram, 1447

Uyga kirish odoblari

01.08.2016   20575   14 min.
Uyga kirish odoblari

 Musulmon kishi har kungi kundalik ishidan yoki  biror safardan qaytar ekan uyga kirish odoblariga rioya qiladigan bo‘lsa  o‘zi bilgan va bilmagan ko‘plab yaxshiliklarga erishadi. Shuning uchun boshqa odoblar singari uyga kirish odoblarini ham yaxshi o‘rganib ularni o‘zining odatiga aylantirib olishga urinish lozim. Uyga kirish kirish odoblari deganda asosan quyidagi odoblar tushuniladi:

Birinchi odob: darvozani taqillatish yo qo‘ng‘iroq chalishda qo‘pollik qilmaslik

Musulmon kishi uyiga kirishda darvozasini ohista taqillatishi, yoki eshik qo‘ng‘irog‘ini qisqa chalishi lozim. Eshikni qattiq taqillatish, yo eshik qo‘ng‘irog‘ini ketma-ket chalish uy ahliga nisbatan beodoblik hisoblanadi. Bunday beodoblik uy ahllarining qalblariga hadik va qo‘rquv olib kelib o‘rtadagi mehr-muhabbat rishtalari darz ketishiga sabab bo‘ladi. Imom Ahmad ibn Hanbal rohmatullohi alayhning darvozalarini birov qo‘pollik bilan taqillatib turganida u zot eshikni ochib: “bu mirshablarning taqillatishi-ku”, deb tanbeh bergan ekanlar.

Ikkinchi odob: Uy ahliga kelganini bildirib qo‘yish

Uyiga qaytgan kishi uyidagilar uning kelganini sezishmay qolsa tomoq qiribmi, yo qattiqroq qadam bosibmi kelganini ularga bildirib qo‘yishi kerak. Ushbu odobga rioya qilish turli tushunmovchiliklarning oldini oladi. Imom Ahmad rohmatullohi alayh: “uyiga kirgan kishi tomog‘ini qirishi yoki oyoq kiyimlarini taqillatishi mustahab bo‘ladi”, degan.

Uchinchi odob: O‘ng oyoq bilan kirish

Uyga kirayotgan kishi o‘ng oyog‘i bilan kirishi mustahab sanaladi.

To‘rtinchi odob: Uyga kirish paytida Alloh taoloni zikr qilish

Uyiga kirayotgan kishi Alloh taoloni zikr qilsa qanday yaxshiliklarga erishishini Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday xabar berganlar:

 عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ أَنَّهُ سَمِعَ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ « إِذَا دَخَلَ الرَّجُلُ بَيْتَهُ فَذَكَرَ اللَّهَ عِنْدَ دُخُولِهِ وَعِنْدَ طَعَامِهِ قَالَ الشَّيْطَانُ لاَ مَبِيتَ لَكُمْ وَلاَ عَشَاءَ. وَإِذَا دَخَلَ فَلَمْ يَذْكُرِ اللَّهَ عِنْدَ دُخُولِهِ قَالَ الشَّيْطَانُ أَدْرَكْتُمُ الْمَبِيتَ. وَإِذَا لَمْ يَذْكُرِ اللَّهَ عِنْدَ طَعَامِهِ قَالَ أَدْرَكْتُمُ الْمَبِيتَ وَالْعَشَاءَ ».     رَوَاهُ مُسْلِم

Jobir ibn Abdulloh roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi, u Nabiy sollallohu alayhi vasallamning shunday deyotganlarini eshitgan ekan: agar bir kishi uyiga kirsa va kirayotgan vaqtida va taomlanayotgan vaqtida Allohni zikr qilsa, shayton (o‘zining sheriklariga): sizlarga tunaydigan joy ham yo‘q, kechki ovqat ham yo‘q, deydi. Agar bir kishi uyiga kirsa va kirayotgan vaqtida Allohni zikr qilmasa, shayton (o‘zining sheriklariga): sizlarga tunaydigan joy topildi, deydi. Agar taomlanayotgan vaqtida Allohni zikr qilmasa, u: sizlarga tunaydigan joy ham, kechki ovqat ham topildi, deydi. Muslim rivoyati.

Shuning uchun uyga kirishda ham, ovqatlanish oldidan ham Allohni zikr qilish musulmon kishining muhim odobi bo‘ladi.

Ushbu hadisda zikr qilgangan shaytonning sheriklariga “sizlarga kechki ovqat yo‘q” deydi, degan gap haqida ulamolarning ikki xil mashhur qarashlari bor:

1.    Ahli hadislar va faqihlar: shaytonlar haqiqatan insonlarning ovqatlariga sherik bo‘ladilar. Ya’ni, ular o‘sha ovqatning hididanmi yo namligidanmi ozuqalanishlari mumkin.

2.  Ba’zi ulamolar: bu isti’ora va majoz yo‘liga ko‘ra aytilgan. Ya’ni, “bismillah”siz ovqatlanadigan kimsaning ozuqasida baraka bo‘lmaydi, ma’nosida aytilgan. Chunki uning bu ishi Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning ko‘rsatmalariga muxolif, shaytonning ishiga muvofiq bo‘lib qolgan bo‘ladi.

Boshqa bir hadisda esa uyiga kirayotgan kishi qanday duo o‘qishi kerakligi shunday xabar berilgan:

عَنْ أَبِي مَالِكٍ الْأَشَعَرِيِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ إِذَا وَلَجَ الرَّجُلُ بَيْتَهُ فَلْيَقُلْ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ خَيْرَ الْمَوْلِجِ وَخَيْرَ الْمَخْرَجِ بِسْمِ اللهِ وَلَجْنَا وَبِسْمِ اللهِ خَرَجْنَا وَعَلَى اللهِ رَبِّنَا تَوَكَّلْنَا ثُمَّ لِيُسَلِّمْ عَلَى أَهْلِهِ  رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ

Abu Molik Ash’ariydan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: agar bir kishi uyiga kirsa: “ey Allohim, men Sendan kiriladigan joyning yaxshisini va chiqiladigan joyning yaxshisini so‘rayman, Allohning nomi bilan kirdik va Allohning nomi bilan chiqdik hamda Robbimiz Allohga tavakkul qildik”, desin. So‘ngra ahliga salom bersin. Abu Davud rivoyati.

Ushbu duo uyga kunduzi kirishda ham, kechasi kirishda ham o‘qiladigan umumiy duo hisoblanadi.

Beshinchi odob: Uy ahliga salom berib kirish

Yuqoridagi hadisdan ham ma’lum bo‘ldiki uyiga kiruvchining ahliga salom berib kirishi Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning ko‘rsatmalarini bajarish hisoblanadi. Boshqa sunnatlarda bo‘lganidek bu sunnatga amal qilganlar ham tinchlik-xotirjamlik, o‘zaro mehr-muhabbat singari ko‘plab yaxshiliklarga erishadi. 

Oltinchi odob: Misvok ishlatish

Uyga kirgandan so‘ng dastlab misvok ishlatishi yo tish cho‘tkalaridan foydalanish ham uyga kirishning odoblaridan sanaladi. Zero bu ish Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sunnatlarini bajarish hisoblanadi. Bu haqida Oisha roziyallohu anho onamiz shunday xabar berganlar:

عَنْ عَائِشَةَ أَنَّ النَّبِىَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ إِذَا دَخَلَ بَيْتَهُ بَدَأَ بِالسِّوَاكِ.   رَوَاهُ مُسْلِمُ

Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: Nabiy sollallohu alayhi vasallam qachon uyga kirsalar dastlab misvok ishlatardilar. Muslim rivoyati.

Ushbu odobga rioya qilgan kishi ayoliga ham ehtirom ko‘rsatgan va u uchun ziynatlangan ham bo‘ladi.

Yettinchi odob: Ikki rakaat namoz o‘qish

Uydan chiqishda ikki rakaat namoz o‘qib chiqish mandub bo‘lganidek, uyga qaytib kirgandan so‘ng yana ikki rakaat namoz o‘qib olish ham mandub amal hisoblanadi. Ya’ni, qilmaslik ham joizu ammo qilish afzal amal hisoblanadi. Bu haqida hadisi sharifda shunday xabar berilgan:

 عَنْ أَبِي هُرَيرَةَ عَنِ النَّبِي صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ قَالَ إِذَا دَخَلْتَ إِلَى مَنْزِلِكَ فَصَلِّ رَكْعَتَيْنِ يَمْنَعَانِكَ مِنْ مَدْخَلِ السُّوءِ    رَواهُ البَزَّارُ

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Nabiy sollallohu alayhi vasallam dedilar: agar manzilingga kirsang ikki rakaat namoz o‘qigin ular seni ichkaridagi yomonlikdan to‘sadi. Bazzor rivoyati.

Ulamolar ushbu hadisdagi namoz o‘qishga amr فَصَلِّ shaklida فَ harfi bilan bo‘lgan, shuning uchun uyga kirish bilan boshqa ishga mashg‘ul bo‘lmasdan dastlab ikki rakaat namoz o‘qib olishga urinish sunnat bo‘ladi, deganlar.  

Dinimiz ko‘rsatmalariga muvofiq hayot kechirib ularning samaralaridan dunyoyu oxiratda bahramand bo‘lishga Alloh taolo hammamizni muvaffaq qilsin.

Alloh taologa hamdu sanolar, payg‘ambarimiz Muhammad mustafoga hamda u zotning ahli oilalariyu sahobai kiromlariga salavot va salomlar bo‘lsin.

 

 

Abdulqodir Abdur Rahim

Hadisi sharif
Boshqa maqolalar

Qur’oni karimni 82 yil qalbdida saqlagan olim

11.07.2025   1163   3 min.
Qur’oni karimni 82 yil qalbdida saqlagan olim

Xotira

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.


Qur’oni Karim xodimi, ustoz Yahyo qori Turdiyev 1930 yil 21 dekabrda Sharqiy Turkistonning Qashqar viloyati Yangisor shahrida ziyoli oilada tavallud topgan. U 1943 yil Qur’oni Karimni to‘liq yod oldi.

1962-1968 yillar davomida Mir Arab madrasasida tahsil oldi.

1978-1984 yillarda O‘rtachirchiq tumanidagi To‘ytepa jome’ masjidida imom-xatiblik qildi.

1988 yildan Toshkent (hozirgi Zangiota) tumanidagi Ko‘kterak masjidiga imomlik qildi.

1995-2011 yillar shu tumandagi «Hasanboy ota» jome’ masjidida imom xatib, keyinchalik shu masjidda imom noibi bo‘lib el xizmatida faoliyat yuritdi.

Qur’ondan ilk saboqlarni ota-onasidan oldi. 13 yoshida Qur’oni Karimni to‘liq yod oldi. Shuningdek, ustozlari Abduhalil va Abdunodir domlalardan ham ta’lim olgan.

1954 yil Yahyo qorini olim bo‘lishini istagan otasi 1600 km uzoqlikda joylashgan Ro‘zihoji madrasasiga olib bordi. U yerda Hindistonda ta’lim olgan shayx Shohimardon ismli yetuk olimdan ilm oldi,

1960 yilda madrasani tamomlab, domla Shohimardonning yonida mudarris  bo‘lib ishladi. Biroq shu yilning o‘zida ustozining maslahati bilan sobiq Ittifoqqa yo‘l olib, Andijonda qo‘nim topdi.

1962 yilda Mir Arab madrasasiga o‘qishga kirdi.

1968 yil madrasani tugallagach, Toshkent viloyatidagi Bektemir qishlog‘iga ko‘chib keldi. Bu yerda o‘n yildan ortiq kombinatda ishladi. Shu orada Qashqarda ustozlik qilgan minglab qorilarni chiqargan Abdulaziz qori Mahmudov bilan yana ustoz-shogirdlik munosabatlarini yo‘lga qo‘ydi.

1976 yilda shayx Ziyovuddin ibn Eshon Boboxon bilan tanishdi. U kishining taklifi bilan 1977 yili O‘rta Osiyo va Qozog‘iston musulmonlari diniy nazoratiga ishga kirdi. Shu tariqa imomlik faoliyati boshlandi.

Farzandim qori bo‘lsin degan ota-onalar uchun ustoz Yahyo qoridan tavsiya:

— Ilm ahliga havas qilgan, farzandini qori bo‘lishini istagan ota-onalarga aytadigan birinchi tavsiyam luqmasini halol qilsin. Haromga yaqinlashmasin, halol narsani ham me’yorida iste’mol qilsin. Shuningdek, farzandini ham halol luqma bilan voyaga yetkazsin, tarbiyalasin. Domlalarimiz ko‘cha-kuyda taom iste’mol qilganimizni bilib qolsalar, qattiq ranjib, bizni koyib: «Sen kecha Qur’ondan bir betni yuz marotaba o‘qib yodlagan bo‘lsang, bugun ikki yuz marotaba o‘qisang ham yodlay olmaysan. Shubhali ovqat yemagin. Zehning zaiflashib qoladi», der edilar.

Shuningdek, farzandini qori bo‘lishini istagan ota-onalar taqvoli, o‘qimishli bo‘lsin. Ota-onalar olimlarni hurmat qilsin, ularni yaxshi ko‘rib, olimlarga muxlis bo‘lsin. Farzandini yoshligidan boshlab odob-axloqli qilib tarbiyalasin. Bolam qori bo‘lsin degan niyatda bo‘lgan ota-ona o‘zaro bir-biri bilan janjallashmasin, uyda sokinlik hukm sursin. Farzand kelajakda yetuk olim bo‘lishi uchun juda ko‘p mashaqqat, sa’y-harakat talab etiladi. Avvalo, ota-onaning, so‘ngra talabi ilmning hamda ustozning birgalikdagi intilish va harakati bo‘lishi lozim. Shularning bari birikkandagina farzand olim, qori bo‘ladi. Ota-ona mas’uliyatsizlik qilsa yoki talaba ilm olishdan boshqa narsalarga chalg‘isa oqsash kuzatiladi, maqsadga erishilmaydi.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Har bir narsaga ham bir mone’lik bo‘ladiku, lekin ilmning mone’lari ko‘p bo‘ladi», degan mazmundagi hadislari ilm olishda sobitqadam, bardavom bo‘lishga undaydi.