عن ابن عمر رضى الله عنهما قال: قال سمعتُ رسولَ الله صلى الله عليه وسلم يقولُ: " إنَّ الله يدنى المؤمن فيضعُ عليهِ كنفَهُ ويستُرهُ فيقولُ: أتعرِفُ ذَنبَ كذا أتعرِفُ ذنبَ كذا؟ فيقولُ: نعم أى ربِّ، حتى إذا قرَّرهُ بذنوبهِ، ورأى فى نفسه أنه قد هلك قال سترتُها عليك فى الدنيا، وأنا أغفُرها لك اليومَ، فيعطى كتابَ حسناتهِ، وأما الكافرُ والمنافقُ فيقولُ الأشهادُ : هولاء الذينَ كذَبوا على ربهمْ ألا لعنة الله على الظالمينَ".
Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sallallohu alayhi vasallam: “Alloh (Qiyomat kuni) mo‘minni o‘ziga yaqinlashtirib, bir tomonini qo‘yib to‘sadi-da, falon gunohingni va piston gunohingni bilasanmi?- deydi. U mo‘min: “Ha, ey Rabbim! deb gunohlariga iqror bo‘ladi. U halok bo‘ldim, deb o‘ylaydi. Shunda Alloh taolo unga qarata: “Dunyodagi hayotingda o‘sha gunohingni yashirganim kabi bu kunda ham o‘sha gunohlaringni kechiraman”,- deb yaxshiliklar kitobini beriladi. Ammo kofir yoki munofiq kimsaga “Guvohlar”: “Unday kimsalar (qiyomat kunida) Parvardigorlariga ro‘baro‘ qilinurlar va barcha guvoh: “Mana shular Parvardigor sha’niga yolg‘on so‘zlarini so‘zlaganlar” deydilar. Ogoh bo‘lingizkim, bunday zolimlarga Allohning la’nati bo‘lur”, deydi. (Hud-18)
Sharh: Ibn Umar (roziyallohu anhu) ketayotsalar bir kishi yo‘lda unga yo‘liqib: “Qiyomat kuni banda bilan Rabb o‘rtasida bo‘ladigan so‘zlashuv haqida Rasululloh sallallohu alayhi vasallamdan biror narsa eshitganmisiz?” degan edi, Ibn Umar (roziyallohu anhu): Rasululloh sallallohu alayhi vasallamdan mana shu hadisni eshitganman, deb yuqoridagi hadisni zikr qildilar.
Bu hadisda Ibn Umar (roziyallohu anhu) Rasululloh sallallohu alayhi vasallamdan eshitgan ikki qo‘rqinchli mavqe’ni aytmoqdalar.
Birinchi mavqe’: Alloh mo‘min bandaga yaqinlashib, uni to‘siq bilan ihota va berkitib sir qilgan holda: “Sen falon kuni, falon joyda sodir etgan gunohingni eslaysanmi?”- desa, mo‘min kishi titrab, hijolat chekkan holda: “Ha ey Rabbim, eslayman”, deydi. Yana Alloh taolo: “Ana bu gunohingni eslaysanmi?" -desa mo‘minni xavfi kuchayib, qalbi ag‘darilgan holda: “Ha, ey Rabbim eslayman”, deydi. Mana shu kabi Alloh mo‘min bandasiga gunohlarini sanayverganidan banda iztirobda gunohlariga iqror bo‘laveradi. Bu qo‘rqinchli holat davom etavergach, u mo‘min gunohiga yarasha azoblanishga aniq ishonib qoladi. U sodir etgan gunohi sababli aniq halok bo‘lguvchiman, deb fikr qilib turganida, gunohlarni kechiruvchi mehribon bo‘lgan Rahim Zot Alloh nido qilib: “Ey bandam! Men seni dunyodalik paytingda gunohingni berkitgan edim. Bugun esa gunohingni kechiraman. Ey farishtalarim, unga yaxshiliklar kitobini beringlar va jannatga eltinglar”, deydi.
Ikkinchi mavqe’: kofir va munofiqlarning mavqe’si bo‘lib, ularni peshonalaridan tutib, saf ichiga kiritib, xuddi hayvonni bo‘g‘izlash o‘rniga olib borilgani kabi olib boriladi. U yerdagilar u kimsaga qarab turishadi. Shu holda uni adolat mahkamasiga olib boriladi, u Alloh huzurida noumid bo‘lib turadi. Rabbisi: “Senga ne’mat bermaganmidim? Senga elchi jo‘natmaganmidim? Unday va bunday narsalarni bermaganmidim? Mendan hayo qilmasdan yomonlik qilish bilan kurashding-a? Yaxshiliklarni ato qilsam ham Mendan boshqaga ibodat qilding-a? Falon kuni falon narsa qilganding-a?” deydi. Kofir yoki munofiq kimsa o‘ng tomoniga qaraydi. Do‘zaxdan boshqa narsa ko‘rmaydi. Atrofini azob beruvchi, qo‘pol farishtalar o‘rab oladi. U “Ey Rabbim nafsimga ijozat bermasam ham guvohlik bermoqdaku? deydi. Alloh taolo: “Bugun o‘z nafsing o‘zingga qarshi yetarli hisob-kitob qilguvchidir”- deb, og‘ziga muhr urib qo‘yiladi. A’zolariga so‘zla! deyiladi. U gunoh va xatolarini so‘zlaydi. Keyin u bilan so‘zi o‘rtasini holi qilib qo‘yiladi. A’zosi: “Senga or bo‘lsin, men bilan doim kurashar eding. Mana endi adolatli podshoh tomonidan hukm farishtalarga berilmoqda. “Uni ushlab kishanlanglar. So‘ngra do‘zaxga tashlanglar. So‘ngra uzunligi yetmish gaz bo‘lgan zanjirga solib bog‘langlar.” (Al-haqqo surasi,30-32- oyatlar), deyiladi. U yerda guvoh bo‘lganlar “Mana shular Parvardigor sha’niga yolg‘on so‘zlarini so‘zlaganlar” deydilar. Ogoh bo‘lingizkim, bunday zolimlarga Allohning la’nati bo‘lur” (Hud surasi, 18- oyat), deb aytishadi.
Yaratgan Rabbimizning mehribonchiligi naqadar ulug‘! Rasululloh sallallohu alayhi vasallam “Allohning ulug‘ sifatlari bilan xulqlaninglar!”-deb marhamat qilganlar. Ha azizlar, kelinglar o‘zaro kechirimli, bag‘rikeng va oliyjanob bo‘lib yashaylik.
Jaloliddin Hamroqulov
Savol: Men tush ko‘rdim va uyg‘onib Ibni Sirinning "Tushlar ta’biri" kitobini ko‘rsam yomonroq chiqdi va siqilib qoldim. Tush ta’biri masalalariga musulmon inson qanday qarashi kerak?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Avvalo shuni aytishimiz kerakki, Ibn Siriyn rahimahullohga nisbat berilgan “Tushlar ta’biri” kitobi u zotga tegishli emas. Shuning uchun bu kitobni u zotga nisbat berib bo‘lmaydi. Dinimizga ko‘ra tushlar uch xil bo‘ladi:
– Alloh taolo tomonidan bo‘lgan, tahorat bilan yotilganda, tongga yaqin ko‘riladigan, solih tushlar.
– Shaytondan bo‘lgan, aniq esda qolmaydigan, kayfiyatni tushiradigan, alahsirashga o‘xshash yomon tushlar.
– Kasbiga yoki qiziqqan narsasiga taalluqli tushlar.
Dinimizda tush ko‘rganda nima qilish kerakligi borasida aniq tavsiyalar kelgan. Agar rost tushlar shariatga mos kelsa, amal qilish mumkin, agar zid kelsa, qat’iy amal qilinmaydi. Yomon tush ko‘rgan kishi tushini birovga aytmasligi va tushning yomonligidan Alloh taolodan panoh so‘rashi kerak. Bu haqida Abdulloh ibn Qatoda roziyallohu anhu otasidan rivoyat qilgan hadisda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Rost tush Allohdan, yomon tush shaytondan. Birortangiz qo‘rqinchli tush ko‘rsa, chap tomoniga tuflab qo‘ysin va tushning yomonligidan (Allohdan) panoh so‘rasin. Shunda yomon tush zarar qilmaydi”, deganlar (Imom Buxoriy rivoyati).
Ya’ni yomon tush ko‘rgan kishi chap tomonga yengilgina tuflab: “Robbim! Ko‘rgan tushimni yomonligidan panoh so‘rayman”, deb qo‘yadi.
Ba’zi ulamolar imkon bo‘lsa o‘rnidan turib, tahorat olib, ikki rakat nafl namoz o‘qigani hamda biroz sadaqa qilib qo‘ygani yana ham yaxshi, deyishgan.
Shuningdek, tush inson taqdirini belgilamaydi. Tushga ortiqcha baho berib, uni hayot mezoniga aylantirish to‘g‘ri emas. Biz dinimiz ko‘rsatmalariga og‘ishmay amal qilsak, ham moddiy, ham ruhiy tarafdan sog‘lom, irodamiz mustahkam bo‘ladi. Vallohu a’lam!
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.