Inson bosh miyasi eng kam o‘rganilgan, tananing juda muhim qismidir. Dunyodagi mashhur tibbiyot olimlari inson miyaning yangi omillarini o‘rganish ustida ko‘plab tadqiqotlar olib bormoqdalar.

Ma’lumki, bosh miya markaziy asab tizimi organi bo‘lib, u bir-biri bilan bog‘liq bo‘lgan asab hujayralari va tolalaridan tashkil topadi.
Keling, endi bosh miyamiz haqida quyidagi qiziqarli ma’lumotlarni keltirib o‘tsak:

1. Har safar biror nimani eslab qolganingizda, miyada yangi neyron aloqalari shakllanadi.
2. Kishi uyg‘ongach, uning miyasi uncha katta bo‘lmagan lampochka ishlashi uchun yetarli bo‘lgan energiyani ishlab chiqaradi.
3. Inson miyasi 50 yoshgacha shakllanadi.
4. Alkogol tufayli miya vaqtinchalik eslab qolish qobiliyatini yo‘qotadi.
5. Inson tug‘ilganda asab hujayralari ulg‘aygan davriga nisbatan ancha ko‘p bo‘ladi.
6. Bosh miyaning faqatgina o‘ng yoki chap taraf pallasi ishlashi haqidagi gaplarning barchasi uydirma. Aslida, ular o‘zaro ma’lumot almashgan holda ishlashadi.
7. Oiladagi shafqatsizlik bolaning miyasiga juda qattiq salbiy ta’sir qiladi.
10. Shokolad hidi teta-ritmni ishlab chiqarishni faollashtiradi, bu esa o‘z navbatida insonni tinchlantirib, bo‘shashtiradi.
11. Albert Eynshteynni tanasini yorib ko‘rgan patologoanatom uning miyasini o‘g‘irlab, 20 yil davomida formalinli eritmada saqlagan.
13. Uyali aloqa vositalarida uzoq suhbatlashish, bosh miyada o‘simta paydo bo‘lishi xavfini kuchaytiradi.
14. Yosh bolalar miyasi organizmdagi glyukozaning 50 foizini sarflaydi, shu tufayli bolalarga ko‘p uyqu zarur.
15. Miya tanadagi barcha kislorod va qonning 20 foizini sarflaydi.
16. Siz biron bir yangilikni aniqlasangiz, miyaning tuzilishi o‘zgaradi.
18. Me’yordan kam uxlash miya faoliyatiga ya’ni reaksiyalar sekinlashuviga va mulohaza yuritish yomonlashuviga ta’sir qiladi.
19. Miyaning yarmi jarrohlik yo‘li bilan xotiraga ta’sir qilmagan holda olib tashlanishi mumkin.
20. 2015 yilda quvvati bo‘yicha to‘rtinchi o‘rinda turuvchi superkompyuterga inson miyasining bir soniyalik faolligini ko‘rsatish uchun 40 daqiqa vaqt kerak bo‘ldi.
21. Amerikalik ixtirochi Reymond Kursveylning fikriga ko‘ra, 2023 yilda shaxsiy kompyuterlar inson miyasi quvvatini hisoblash darajasiga yetadi.
22. Inson miyasi 100 milliard neyronlardan va trillion hujayralardan tashkil topgan.
24. Olimlarning fikriga ko‘ra, diyeta (parhez) miya “o‘zini o‘zi” yeyishga olib kelishi mumkin.
25. Unutish – miya uchun foydali bo‘lib, kerakmas ma’lumotlarni miyadan o‘chirib yuborish, miya egiluvchanligini saqlab qoladi.

Mohira ZUFAROVA

Xalqaro aloqalar bo‘limi