Sayt test holatida ishlamoqda!
25 Iyul, 2025   |   30 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:35
Quyosh
05:12
Peshin
12:35
Asr
17:36
Shom
19:51
Xufton
21:20
Bismillah
25 Iyul, 2025, 30 Muharram, 1447

Adolat va insof o‘ta muhim

02.08.2024   9208   2 min.
Adolat va insof o‘ta muhim

Adolat va insof o‘ta muhim narsalardir. Alloh taolo mo‘minlarni garchi o‘z zararlariga, ota-onalari va qarindoshlari zarariga bo‘lsa ham adolatni qoim qilishga va to‘g‘ri guvohlik berishga chaqirgan. Nabiy sollallohu alayhi vasallamning tutumlari ham shunday edi. «Allohga qasamki, agar Muhammad qizi Fotima o‘g‘rilik qilsa, hech shubhasiz uning ham qo‘lini kesgan bo‘lardim...».
Buxoriy rivoyati.

Sahobalarning tutumi ham shunday bo‘lgan. Tobeinlar va ularga ezgulik bilan ergashganlarning ham holi shunday edi.

Shurayh Qozining o‘g‘li bir kuni otasi huzuriga kelib ayrim odamlar bilan o‘rtasida xusumat yuzaga kelganini aytib kengash qiladi. Otasi unga bo‘lgan voqeani aytib berishini so‘raydi. U aytib beradi va otasidan mazkur kelishmovchilikda uning haq yoki nohaqligini so‘raydi. Buning so‘rayotganimning sababi shuki, deydi otasiga:

- Agar men haq bo‘lsam, ularni qoziga arz qilib, da’volashaman. Bordiyu ular haq bo‘lsa, u holda ular bilan kelishib olaman. Otasi uni diqqat bilan tinglagach, ular bilan da’volash, dedi. Eng katta qozi esa otasi Shurayh edi. Shunday qilib, qozining bolasi o‘z xasmlarini da’voga tortdi. Chunki, otasining «ular bilan da’volash!» degan so‘zidan o‘zining haq ekanligida shubhasi qolmagandi. Qozi Shurayh huzuriga to‘plangan o‘g‘lining xasmlari o‘g‘lini eshitgach, hukmni o‘g‘lining yovlari foydasiga va o‘g‘lining zarariga chiqardi va o‘g‘lini ularning haqlarini ado etishga majbur qildi. Raqiblar ketgach, Shurayhning o‘g‘li otasidan qattiq xafa bo‘ldi. «Meni qattiq sharmanda qildingiz, otajon», deya yozg‘irdi. «Siz bilan bu borada maslahatlashmagan bo‘lganimda ham sizni malomat qilmasdim. Mening nohaqligimni aytsangiz bo‘lardi-ku o‘shanda?! Axir, men farzandingizmanku! Shunchalik ham yomon ko‘rasizmi, meni?!», dedi. Shunda Qozi Shurayh shunday javob berdi:

«O‘g‘lim, sen menga Yer yuzi to‘la shunday odamlardan mahbubroqsan. Lekin, Alloh men uchun sendan azizroqdir. Agar mazkur xusumatda sen nohaqsan» deganimda ular bilan borib sulh qilarding. Haq bo‘lsang, qozilashib, nohaq bo‘lsang sulhga borishing, adolatdan emas. Zero, bu holatda ular sening kelishuvga moyil bo‘lganing uchun o‘zlarining ayrim haqlaridan o‘zlari xohlamagan holda voz kechishga tayyor bo‘lardilar. Shunday bo‘lmasin, deya «ular bilan da’volash!» dedim. Toki, haqlariga zarracha ham nuqson yetmasin.

Alisher Sultonxodjayev

Boshqa maqolalar

Bunday holatda namoz qaytadan o‘qiladimi?

21.07.2025   4620   1 min.
Bunday holatda namoz qaytadan o‘qiladimi?

Savol: O‘qilgan namozimdan ko‘nglim to‘lmadi. Shu namozni qayta o‘qishim kerakmi?

Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Bu masalaning biroz tafsiloti bo‘lib, unga ko‘ra namoz quyidagi holatlarda qayta o‘qilishi lozim:
•  Namozda biror farz amal bajarilmay qolib ketgan bo‘lsa;
•  Namozda biror vojib amal qasddan bajarilmay qolib ketsa;
•  Namozda biror vojib amal unutib bajarilmasa va namoz oxirida sajdai sahv ham qilinmay tugatilgan bo‘lsa.

Agar namozda sunnat amallar tark qilingan bo‘lsa yoki namoz makruhlik bilan o‘qilgan bo‘lsa, u holda namozni qayta o‘qish vojib emas, balki mustahab  (chiroyli sanalgan) ish hisoblanadi. Ushbu holatda qaytadan o‘qimasa ham gunohkor sanalmaydi.
Savolda so‘ralgan holatga kelsak, ko‘ngil to‘lmasligi yuqorida sanab o‘tilgan farz yoki vojib amal tark qilingan holatlar sababli bo‘lsa, namoz qayta o‘qilishi kerak. Ammo haqiqatda sobit bo‘lmagan shubha-gumonlar, vasvasalar sababli ko‘ngil to‘lmayotgandek bo‘lsa, u holda namozni qayta o‘qilmaydi. Chunki ko‘p hollarda “ko‘nglim to‘lmayapti”, deb namozni qayta-qayta o‘qiyverish insonni o‘ziga bo‘lgan ishonchini yo‘qotadi va vasvasa kasaliga chalinishiga olib keladi.

Shunday ekan, namozda bajariladigan farz, vojib, sunnat amallar haqida yaxshi o‘rganish, eng asosiysi turli xayollarga chalg‘imasdan namozni e’tibor bilan ado etish lozim bo‘ladi. Vallohu a’lam.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.