Bismillahir Rohmanir Rohiym
Saudiya Arabistoni Podshohi, Ikki Muqaddas masjid xodimi Salmon ibn Abdulaziz Ol Saud tashabbusi bilan Islom ishlari, da’vat va hidoyat vazirligi - Islom olamidagi vaqflar va islom ishlari bo‘yicha vazirlarning IX xalqaro konferensiyasi joriy yilning 3-5 avgust kunlari Makka shahrida o‘tkazildi. “Mo‘tadillik tamoyillari va qadriyatlarini targ‘ib qilish hamda mustahkamlashda Islom ishlari va vaqf vazirliklarining o‘rni” mavzusida tashkil etilgan konferensiyada 250 ga yaqin din arboblaridan iborat islom olamining 62 davlatidan taniqli muftiylar, Vaqf ishlari vazirlari va soha mutaxassislari ishtirok etdi.
Mazkur nufuzli konferensiyada O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari, Toshkent islom instituti rektori professor Muhammadolim Muammadsiddiqov ishtirok etdi. Delegatsiya tarkibida O‘MI tasarrufidagi Vaqf xayriya jamoat fondi raisi Isoxon Abdullayev ham anjumanda qatnashdi.
Xalqaro konferensiyaning ochilishida Saudiya islom ishlari Vaziri Shayx, doktor Abdullatif bin Abdulaziz Ol Shayx barcha ishtirokchilarni mazkur konferensiyada ko‘rib turgani bilan samimiy qutlab, konferensiyani yuqori savida o‘tishida va barcha ishtirokchilarni yanada faol bo‘lishga chaqirdi.
U o‘z nutqi davomida vazirlik hozirda dunyoning turli mamlakatlaridagi Islom ishlari vazirliklari bilan hamkorlik aloqalarini o‘rnatish uchun jadal harakatlarni amalga oshirayotganini ta’kidlab, bu sa’y-harakatlar ortida islomiy ishlarni o‘zaro rivojlantirish, xalqaro aloqa va hamkorlikni mustahkamlash, bag‘rikenglikni targ‘ib qilish, dunyo bo‘ylab islomni to‘g‘ri tushunishni targ‘ib qilish, Qur’on va sunnatni hurmat qilish va terrorizmga qarshi kurashishni maqsad qilganini aytib o‘tdi.
Vazirning ma’ruzasida Quddus va Falastin masalasi, islomiy da’vat bilan bog‘liq masalalar, masjidlarga hurmat ko‘rsatish va islomiy millat hayotiga ta’sir ko‘rsatadigan boshqa masalalar shuningdek, imom-xatiblarni tayinlash bo‘yicha tajriba almashish, ularga yuklangan dasturlar va mas’uliyatlar muhokama qilinishi ta’kidlandi.
5 avgust kuni konferensiyaning yalpi majlisida M.Muhammadsiddiqov “O‘zbekistonda yoshlarning ta’lim-tarbiyasiga qaratilgan e’tibor” mavzusida ma’ruza qildi.
Shuningdek, konferensiyada islom ummatini turli guruhlarga bo‘lish, qon to‘kish, mol-mulkka tajovuz qilish va mazhabsizlikni targ‘ib qilish kabi har qanday harakatlardan musulmonlarni ogohlantirish zarurligi qayd etildi.
Jamiyatlarda ma’naviy-axloqiy va oilaviy qadriyatlarni muhofaza qilish, yot ijtimoiy tushunchalar yoki oilaning boshqacha shakllarini, nikohdan tashqari jinsiy munosabatlarni o‘rnatishga bo‘lgan urinishlarni oldini olish muhimligi ta’kidlandi.
Konferensiyada Islom va musulmonlarga qarshi nafrat uyg‘otishga qarshi turish, islomning imijini buzish va diniy yoki irqiy asosda zo‘ravonlikka undashga qarshi kurash bo‘yicha madaniy dasturlar ishlab chiqish belgilab qo‘yildi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining «Islomofobiyaga qarshi kurash chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi rezolyutsiyasini qabul qilish choralari muhokama qilindi. Anjumanda sakkizta eng muhim tavsiyalar e’lon qilindi.
TII Matbuot xizmati
Qiyomat qoim bo‘lishining yana bir belgisi – musulmonlarning Quddusni fath etishi sanaladi.
Siyrat va tarix ilmi bo‘yicha mutaxassislar Quddus fathi Umar roziyallohu anhu davrida hijriy 16 yilida yakunlanganini qayd etishgan.
Hazrati Umar roziyallohu anhuning shaxsan o‘zlari Quddusga mahalliy aholi bilan tinchlik shartnomasi tuzish uchun boradilar va u yerda masjid quriladi.
Imom Ahmad Ubayd ibn Adamdan uning Ka’bul Axbor bilan suhbatini keltiradi:
“Umar roziyallohu anhu so‘radilar:
Ka’b aytadi:
Umar roziyallohu anhu dedilar:
Keyin Umar roziyallohu anhu qibla tomonga qarab namoz o‘qidilar, so‘ng ridolaridan changlarni qoqib tashladilar.
Shu o‘rinda Ka’bul Axbor rahmatullohi alayh haqida to‘xtalib o‘tsak. U ahli kitoblarning buyuk olimlaridan bo‘lgan. Abu Bakr roziyallohu anhu davrida Islomni qabul qilgan. Umar roziyallohu anhu davrida Madinaga ko‘chib o‘tgan. So‘ngra Shomda yashadi va Usmon roziyallohu anhu davrida vafot etgan.
Ma’lumki, salibchilar Quddusni 100 yil davomida egallab turdi. Nihoyat bu muborak joyni buyuk jangchi va himoyachi Sulton Salohiddin rahimahulloh fath etgan.
Alloh taolo unga Umar roziyallohu anhuning g‘alabasidek g‘alaba berdi. G‘alaba ko‘lami bo‘yicha unga teng keladigani Konstantinopolni zabt etgan Sulton Muhammad Fotih rahimahulloh edi.
Muhammad Fotih (hijriy 832-886 / milodiy 1432-1481) – 1444 va 1451-1481 yillarda Usmonli sultoni. U fath siyosatini faol olib bordi. Usmonli qo‘shinining 26 ta yurishiga rahbarlik qilgan. Konstantinopolni 1453 yil qo‘lga kiritdi va uni Usmonli xalifaligining poytaxtiga aylantirdi.
Vizantiya mavjudligiga nuqta qo‘ydi, keyin Serbiya (1459), Morea (1460), Trebizond imperiyasi (1461), Bosniya (1463), Evbeyani (1471) fath etdi.
Karaman podshohligi (1471), Qrim xonligi va Albaniyani bo‘ysundirdi (1475), Albaniya (1479). Oqqo‘yunli davlati hukmdori Uzun Hasan bilan muvaffaqiyatli urushlar olib borgan.
Manbalar asosida
Bahriddin XUSHBOQOV
tarjimasi.