Bismillahir Rohmanir Rohiym
Safar oyida to‘y qilsa, safarga chiqsa bo‘ladi(mi?)
Safar oyi qanday oy?
Safar oyi hijriy-qamariy taqvim bo‘yicha (muharramdan keyingi) yilning ikkinchi oyidir.
Safar qanday ma’noni anglatadi?
Bu oy mevalar g‘arq pishib, barglar sarg‘aygan vaqtga to‘g‘ri kelgani uchun safar صفر – “sariq oy” deb nomlangan. Agar safar so‘zidagi “sod (ص)” harfi “sin (س)” bilan yozilsa “safarga chiqmoq” degan ma’noni anglatadi.
Safar oyi Islomdan oldingi johiliyat davrida.
Johiliyat davrida “Safar oyida yangi ish boshlab bo‘lmaydi, safarga chiqib bo‘lmaydi, oila qurib bo‘lmaydi” kabi shumlanishlar urf bo‘lgan. Hatto biror ishga kirishishdan oldin qush uchirib ko‘rishardi. Qush o‘ng tomonga uchsa, yaxshilikka yo‘yib, ishga kirishishar, chap tomonga uchsa, bu ishda yaxshilik yo‘q ekan, deb tark etishar, bordi-yu to‘g‘riga uchsa, qaytadan uchirib ko‘rishar edi.
Islom dini kelgandan keyin safar oyi – “Yaxshilik oyi” deb nomlandi. Rasululloh sollallohu alayhi vasalam: “Kasallik yuqishi yo‘q, boyqush yo‘q, nav’u yo‘q va safar yo‘q”, dedilar.
Safar oyi to‘g‘risidagi turli bid’at-xurofotlar rad etildi. Oylarning hammasi Alloh taoloning oylari ekani e’lon qilindi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam safar oyini qanday o‘tkazganlar?
1. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Madina shahridagi “Masjidun Nabaviy”masjidlarini safar oyida qurganlar.
2. Qizlari Fotimai Zahro roziyallohu anhoni Hazrat Ali roziyallohu anhuga safar oyida nikohlaganlar.
3. Aynan shu oyda safarga chiqib, Xaybar qal’asini fath qilganlar.
Demak, bu oyda yangi ish boshlash, oila qurish va safarga qilish joiz ekan.
Ammo, hozirgi kunda...
Afsuski, bugungi kunda ham “safar oyida ish boshlash, to‘y qilish, safarga chiqish xosiyatsiz” degan gaplar tez-tez uchrab turadi. Ularning hech qanday asosi yo‘q ekani Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning hadislari va sunnatlaridan ma’lum bo‘ldi.
Eng muhimi – bandaga yetadigan musibat biror oyga bog‘liq bo‘lmaydi. Balki har bir yaxshilik ham, yomonlik ham faqatgina Alloh taoloning izni bilan sodir bo‘ladi. Taqdirga iymon keltirish dinimizning asoslaridan biridir. Inson boshiga tushadigan barcha yaxshilik va yomonliklarni taqdirdan deb bilmog‘i lozim. Alloh taolo: “(Insonga) biror musibat yetgan bo‘lsa, albatta, Allohning izni (irodasi) bilangina (yetur). Kimki Allohga iymon keltirsa, (U) uning qalbini to‘g‘ri yo‘lga hidoyat qilur. Alloh har narsani biluvchidir” (Tag‘obun surasi, 11-oyat), deb marhamat qilgan.
Alloh taolo aqidamizni mustahkam, hidoyatida bardavom qilsin. Safar oyini barchamiz uchun xayrli va barakali bo‘lishini nasib etsin.
Davron NURMUHAMMAD
Misrning “Shuruq” gazetasida nashr bosh muharriri Imomiddin Hasanning O‘zbekistonning tarixiy-madaniy merosiga bag‘ishlangan maqolasi e’lon qilindi, deb xabar bermoqda “Dunyo” axborot agentligi.
Bu haqda misrlik jurnalist 27 oktyabr kuni mamlakatimizda bo‘lib o‘tgan parlament saylovlarini yoritish doirasida O‘zbekistonga safari yakunida shuni ma’lum qildi.
Uning yozishicha, O‘zbekistonda hayratlanarli tomoni shundaki, o‘tmish va bugungi kun bir-biriga yaqin, bir-birini to‘sib qo‘ymaydi. Bu qadimiy tarixga ega, o‘ziga xos merosga ega, dunyoga buyuk allomalar – Al-Xorazmiy, Abu Ali Ibn Sino, Al-Beruniy, An-Nasafiy, Az-Zamaxshariy va At-Termiziy, Burhon Ad-Din Al-Marginaniy, Al-Farg‘oniy va boshqalarni ato etgan mamlakat.
“Yuqorida aytilganlarning barchasi tarixda va o‘tmishda, lekin men 27 oktyabr kuni Misr parlament delegatsiyasi tarkibida parlament saylovlarini kuzatish uchun O‘zbekistonga tashrif buyurganimda, e’tiborimni mamlakat nafaqat so‘zda, balki amalda ham o‘z tarixi va olimlarini hurmat qilishiga qaratdim. ”, - deya o‘rtoqlashadi muallif.
– O‘tgan uch yil ichida Toshkent, Samarqand, Buxoro, Farg‘ona va Marg‘ilonda bu yurtga qilgan uch marta tashrifim chog‘ida bunga guvoh bo‘ldim.
Misrlik jurnalistning fikricha, O‘zbekiston YUNESKOning “Jahon xotirasi” fondiga kiritilgan nodir islom qo‘lyozmalarini to‘plash bo‘yicha dunyoning ko‘plab davlatlaridan oldinda. Uning yozishicha, O‘zbekiston me’morchiligi xalq tarixining timsoli hisoblanadi: Samarqandning mahobatli minoralaridan tortib, Buxoroning murakkab koshinlarigacha, har bir bino mintaqa o‘tmishidan hikoya qiladi.
“Men go‘zallik va tarixdan hayratda qoldim va merosga qanday munosabatda bo‘lish kerakligi haqida xabardorlikni oshirishni hohlardim. Bu meros nafaqat mamlakat va uning zamonaviy aholisiga, balki butun insoniyat va kelajak avlodlariga tegishlidir”, - deya xulosa qiladi Imomiddin Hasan.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati