E’tibor qiling, birgina elektr lampani ixtiro qilgan odam nomi dunyoda qolishi uchun tajribasini olamga jar soldi. Bu birgina elektr chiroqni ixtiro qilgan odamning holati. Endi butun bir Quyoshni yaratgan Zot uni kim yaratganini aytmaydi deb o‘ylaysizmi?! Farazan agar uni boshqa kuch paydo qilgan taqdirda ham o‘sha ixtirochi buni hech kimga aytmas edi deb o‘ylaysizmi?!
Demak, uning yaratuvchisi O‘zini oshkor qilgan bo‘lishi kerak. U ham bo‘lsa yagona Allohdir. Chunki Allohgina Quyoshni yaratganini aytgan. Bu masalada hatto kofirlar ham Quyoshni Alloh yaratgan degan gapdan boshqasini ayta olishmaydi. Aynan shu ma’noni Ankabut surasining quyidagi oyati quvvatlaydi:
“Agar ulardan “Kim osmonlar va yerni yaratgan, quyosh va oyni bo‘ysundirgan?” deb so‘rasang ular “Alloh” derlar. Bas, qayoqqa ketmoqdalar?!” (Ankabut surasi, 61-oyat).
Boshqa oyatda bunday deyiladi: “Agar ulardan “Osmondan suv tushurib u bilan yerni o‘lganidan keyin tiriltirgan kim?” deb so‘rasang ular “Alloh” derlar” (Ankabut surasi, 63-oyat).
Ushbu oyatlar kufr keltirganlar va mushriklar haqida. Ular Allohni inkor qilsalar ham insonning va borliqning paydo bo‘lishi haqida o‘z qarashlarini himoya qila olmaydilar.
Demak, yagona yaratuvchi Zot – Alloh taolo. Chunki uni yaratganligini da’vo qilgan, bizga xabar bergan Zot faqat yagona Allohdir. Lekin yaratish masalasi faqat koinotga tegishli emas. Yerdagi barcha narsalar, hatto inson tasarrufidagi narsalar ham aslida Alloh taoloning yaratuvchilik sifati orqali paydo bo‘ladi. Alloh taolo bunday marhamat qiladi:
“Ana o‘sha Alloh Robbingizdir. Undan o‘zga iloh yo‘q. U barcha narsaning yaratuvchisidir. Bas, Unga ibodat qilinglar. U barcha narsaning egasidir” (An’om surasi, 102-oyat).
Alloh taolo “Barcha narsaning yaratuvchisi” ekanini aytmoqda. Demak, jamiki barcha narsaning yaratuvchisi Alloh ekan.
Shayx Muhammad Mutavalli Sha’roviyning
“Allohning borligiga aqliy dalillar” kitobidan.
Mol-dunyo masalasida o‘zingizdan pastroqdagilarga qarang, dedik. Lekin dinu diyonat masalasida doim o‘zingizdan oldindagilarga qarang, ulardan ibrat oling, ularga yetib olishga intiling. Dunyo, boylik, sog‘lik va go‘zallik borasida o‘zingizdan quyidagilarga qarab, cheksiz marhamati uchun Allohga shukr qilsangiz, hayotingiz baxt-saodatga to‘ladi, Alloh taolo sizni shukr va sabr qiluvchilar safiga yozib, fazlu marhamati bilan ularga beriladigan mukofotlaridan sizga ham beradi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar:
«Kimda ikki xislat bor bo‘lsa, Alloh uni shukr qiluvchi, sabr qiluvchi deb yozib qo‘yadi. Kimda bu ikki xislat bo‘lmasa, Alloh uni shukr qiluvchi ham, sabr qiluvchi ham deb yozmaydi. Dinu diyonatda o‘zidan yuqoridagilarga qarab, ularga ergashsa; mol-dunyoda esa o‘zidan pastdagilarga qarab, o‘zini ulardan afzal qilgan Allohga hamd aytsa, Alloh uni shukr qiluvchi, sabr qiluvchi deb yozib qo‘yadi. Kim din borasida o‘zidan pastdagilarga, dunyo borasida esa o‘zidan yuqoridagilarga qarab, o‘zi yetisha olmagan narsaga afsuslansa, Alloh uni shukr qiluvchi ham, sabr qiluvchi ham deb yozmaydi» (Imom Termiziy rivoyati).
Uch xil qarash qalbingizdagi mahzunlikni ketkazadi:
- birovlardagi narsalarga rozilik ko‘zi bilan qarash;
- musibatga uchraganlarga ibrat ko‘zi bilan qarash;
- ahvoli sizdan yomonroq, holi xarobroq odamlarga qarash.
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.