Bismillahir Rohmanir Rohiym
Sehr safsata, xayol yoki to‘qima narsa emas, balki u haqiqatdir. U er-xotin orasini buzadi. Alloh taolo bunday marhamat qiladi: “Ikkisidan er-xotinning o‘rtasini buzadigan narsani o‘rganar edilar” (Baqara surasi, 102-oyat).
Uning insonning jismiga azob berishi, turli kasalliklar keltirib chiqarishi, hatto o‘limga sabab bo‘lishi haqdir. Albatta har bir ish Allohning izni bilan bo‘ladi.
Qarofiy rahimahulloh aytadi: “Sehr haqiqatdir. U insonning fe’l atvori, tabiati, xulqi o‘zgarishiga, hatto agar oldi olinmasa o‘limga ham sabab bo‘ladi” (Al-Furuq. 149/4).
Imom Navaviy rahimahulloh yozadilar: “Sehrning haqiqat ekaniga jumhur ulamolar ittifoq qilganlar. Unga Qur’oni karim va mashhur bir qancha sahih hadislar dalil bo‘ladi” (Ravzat ut-tolibiyn. 346/9).
Ulamolar sehrning haq ekaniga quyidagi oyat va hadisni dalil qilib keltiradilar:
“Va tugunlarga dam soluvchilar yomonligidan” (Falaq surasi, 4-oyat).
Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam sehr qilindilar. Hatto u zotga qilmagan ishlarini qilgandek tuyulardi. U zot bir kuni mening oldimda edilar, duo qilaverdilar, duo qilaverdilar, so‘ng: “Ey Oisha, Alloh menga u haqida fatvo so‘ragan ishimda fatvo berganini sezdingizmi?”, dedilar.
Men: “Nima ekan u, yo Rasululloh?”, deb so‘radim.
U zot alayhissalom bunday dedilar: “Huzurimga ikki kishi kelib, biri bosh tomonimga, ikkinchisi oyoq tomonimga o‘tirdi. Ulardan biri ikkinchisidan: “Bu odamning dardi nima?”, deb so‘radi. “Sehrlangan”, dedi u. “Unga kim sehr qildi”, dedi. “Zurayqlik yahudiy Labid ibn A’som”, dedi. “U nima narsada?”, dedi. “Taroq, taroqdagi (soch) va xurmo (guli turadigan) tugunchasining qobig‘ida”, dedi. “U qayerda?”, dedi. “Zu Arvon qudug‘ida”, dedi”.
So‘ngra Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bir guruh sahobalari bilan o‘sha quduqqa borib, unga qaradilar. Uning ustida xurmo daraxti bor ekan. Keyin Oisha roziyallohu anho onamizning oldilariga qaytib kelib: “Allohga qasamki, u (quduq)ning suvi ivitilgan hinaga o‘xshab ketibdi, xurmolari esa xuddi shaytonlarning boshlariga o‘xshaydi”, dedilar.
“Yo Rasululloh, uni chiqarib tashladingizmi?”, deb so‘radim. U zot alayhissalom: “Yo‘q, Alloh menga ofiyat va shifo berdi. Odamlarga undan biror yomonlik qo‘zg‘ab qo‘yishdan qo‘rqdim”, dedilar. So‘ngra uni ko‘mib tashlashga buyurdilar” (Imom Buxoriy. 5766; Imom Muslim. 2189).
Zayd ibn Arqam roziyallohu anhu rivoyat qiladi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga yahudiylardan biri sehr qildi. U zot alayhissalom bir necha kun betob bo‘ldilar. So‘ng Jabroil alayhissalom kelib: “Yahudiylardan bir kishi sizga sehr qildi, tugun tugib, falon quduqqa (tashladi)”, degan xabarni berdi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam odam yuborib, uni chiqartirib, yechib yubordilar. Shunda u zot alayhissalom yengil bo‘lib, turib ketdilar. Bu haqda o‘sha yahudiyga hech narsa demadilar va u bilan yuzma-yuz ham kelmadilar” (Imom Nasoiy rivoyati).
Davomi bor...
Davron NURMUHAMMAD
Afv – o‘ch olishga qodir bo‘la turib, toyilish va xatolardan o‘tib kechirib yuborish demakdir. Buning yana bir ma’nosi adovat va nafrat kabi illatlarni qalbdan ketkazish bo‘lib, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bu borada: “Qiyomat kunida jarchi nido qilib: “Allohning zimmasida savobi borlar tursin va jannatga kirsin”, deyiladi, dedilar. Sahobalar: “Allohning zimmasida ajri borlar kimlar?” – deb so‘rashdi. Nabiy alayhissalom: “Odamlarni afv qilib yuboruvchilar” [1], deb javob berdilar.
Agarda siz ham Allohning zimmasida ajri borlar qatorida bo‘lishni istasangiz sizga yomonlik qilgan, sizning haqqingiz borasida xato qilgan kishining xato va kamchiliklarini kechirib yuboring. Axir Alloh taolo: «...Bas, kimki afv etib (o‘rtani) tuzatsa, bas, uning mukofoti Allohning zimmasidadir. Albatta, U zolim (tajovuzkor)larni sevmas»[2], deydi.
Sizga nisbatan xato qilgan kishilarga yumshoq munosabatda va sabrli bo‘lish, sizni ulushingizdan mahrum qilganlarga ham ziqnalik qilmaslik, siz bilan aloqani uzmoqchi bo‘lganlar bilan ham aloqani ushlab qolish, uzilganlarini tezlik bilan qayta yo‘lga qo‘yish – bularning bari qandayin axloq ekanini ko‘ringki, ular o‘z sohibini qiyomat kunida yuksak martaba va maqomlarga erishtiradi.
Rivoyatlarda kelishicha, bir a’robiyni tuhmat qilgani sababli sultonning huzuriga keltirishibdi. U yo‘l-yo‘lakay «Mana mening kitobimni o‘qinglar» degan oyati karimani tilovat qilib boribdi. Atrofdagilardan biri unga qarata: “Bu qiyomat kuni aytiladi, bugun emas”, debdi. A’robiy javob berib: “Xudo haqqi, bu kun qiyomat kunidan-da yomonroq. Chunki qiyomat kunida mening yomonliklarim bilan birga yaxshiliklarim ham ko‘rsatiladi va hisobga olinadi. Bugun mening yomonliklarimni e’tiborga olyapsizlar-u, yaxshiliklarimni inobatga olarmidingiz?!” – debdi.
Siz otasiz! Farzandingiz bir marotaba xatoga yo‘l qo‘ydimi, bunday vaziyatda uning barcha yaxshiliklarini unutib yubormang.
Mabodo do‘stingiz sizga nisbatan bir gal xato ish qilib qo‘ysa, siz u bilan birga yelkama-yelka turib o‘tkazgan yaxshi kunlaringiz va uning chiroyli do‘stligi va sadoqatini esdan chiqarmang.
Muhammad ibn Abu Bakr rahmatullohi alayh bunday deydilar: “Ey inson! Sen va Robbing o‘rtasida O‘zidan boshqasi bilmaydigan xato va kamchiliklaring bor. Alloh ularni kechirib yuborishini xohlaysan. Agar rostdan ham shu gunohlaring afv etilishi ishtiyoqida bo‘lsang, u holda U Zotning bandalaridan o‘tgan xatolarni kechir va afv et. Alloh sening xatolaringdan kechishini istasang, sen ham bandalarining xatolarini o‘tib yubor”.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Imom Tabaroniy hasan sanad bilan rivoyat qilgan.
[2] Shuro surasi, 40-oyat.