Bismillahir Rohmanir Rohiym
Namozxon nigohini sajda qilinadigan joyga qaratadi, qo‘llar kindikdan pastga, o‘ng qo‘lning bosh va chinachoq (jimjiloq) barmoqlari chap qo‘lning bo‘g‘inini ushlaydi. Qolgan o‘rtadagi uchala barmoq erkin qo‘yiladi.
Voil ibn Hujr roziyallohu anhu aytadilar: “Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni namozda o‘ng qo‘llarini chap qo‘llari ustiga kindik ostiga qo‘yganlarini ko‘rdim” (Imom Ibn Abu Shayba rivoyati).
Yana bir rivoyatda bunday keladi: Abu Voil roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Abu Hurayra roziyallohu anhu aytdilar: “Namozda kaftning ustiga kaftni qo‘yib, kindik ostida ushlanadi” (Imom Abu Dovud rivoyati).
Alloma Zafar Ahmad Usmoniy mana shu rivoyatni keltirib, bunday deganlar: “Muhammad ibn Sirin Abu Hurayra roziyallohu anhudan hadis rivoyat qilganlarida, u zotdan “Bu Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdanmi?” deb so‘rashgan. Shunda Ibn Sirin rahmatullohi alayh: “Abu Hurayra roziyallohu anhuning har bir hadisi Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdandir”, deb javob berganlar.
Demak, bundan Abu Hurayra roziyallohu anhuning har bir hadisi marfu’ (Rasulullohdan kelgan) ekanligi kelib chiqadi. Shunday qilib, namozda qo‘llarni kindik ostiga qo‘yish sunnat ekanligi sobit bo‘lgan”.
Abu Juhayfa roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Ali roziyallohu anhu aytdilar: “Namozda qo‘lni qo‘lning ustiga qo‘yib, kindik ostiga tushirish – sunnatdir” (Imom Abu Dovud rivoyati).
Bu hadis Imom Ahmadning «Musnad»ida ham keltirilgan. Hofiz ibn Hajar o‘zining «Tajridu zavoidi musnad al-Bazzor» asarida: “Agar hadis «Musnadi Ahmad»da kelsa, boshqa Musnadlarga hojat yo‘q”, degan. Shunday qilib, ushbu hadis hasan darajasidan tushmaydi (“E’lous sunan” kitobi).
Namozda qo‘lni kindik ostiga qo‘yish haqida “Muxtasaru-l-Viqoya” kitobida bunday deyilgan: “(Namoz o‘quvchi) o‘ng qo‘lini chap qo‘lining ustiga qilib, kindik ostiga qo‘yadi”.
Namozda qo‘lni kindik ostida tutishning ba’zi afzalliklari haqida “Muzmarot” kitobidan bunday deyilgan: “Qo‘lni kindik ostida tutish – kamtarlikka yaqinroqdir, xushu’ va avrat a’zolarini yopilishiga olib boruvchiroqdir, izorni tushib ketishdan saqlaguvchiroqdir”.
Demak, namozda qo‘lni qayerda tutish holati haqidagi hadislarni muvofiqlashtirish kerak bo‘ladi. Uni esa faqat ijtihod qilishga qodir ulamolarimiz aniqlab beradilar.
Hanafiy mazhabimiz mujtahidlari yuqoridagi hadislarga asoslanib, erkaklar qo‘llarini kindik ostida tutadilar deyishgan. Qolaversa ushbu holat erkaklarda ta’zim va xushu’ga yaqinroqdir.
“Sunnatga muvofiq namoz o‘qing” kitobidan olindi.
Rivoyat qilinishicha, Hasan Basriy rahimahullohning qo‘llarida Abbos degan bir yigit tavba qilgan ekan. U yigit avvallari juda ko‘p gunoh qilgan bo‘lgan, so‘ng tavba qilgan, lekin shu holda yetmish marta tavbasini buzgan. Oxir-oqibat umrining so‘nggi daqiqalari yaqinlashganda, o‘limi ko‘ziga ko‘ringan paytda onasini chaqirib shunday dedi:
— Ona, Hasan Basriy hazratlarini chaqiring, men u zotning huzurlarida tavbamni yangilamoqchiman, shoyadki Alloh taolo tavbamni qabul qilsa.
Onasi shoshilib Hasan Basriyning huzuriga borib, salom berdi va:
— Men Abbosning onasiman, o‘g‘limning o‘lim payti yetdi va u sizni so‘rayapti, tavbasini yangilamoqchi, dedi. Hasan Basriy rahimahulloh bunga javoban:
— Bor, menga tavba qilib, uni qayta-qayta buzadigan odamning keragi yo‘q, dedi.
Ayol yig‘lagan holda uyiga qaytib keldi va o‘g‘liga:
— Ey, o‘g‘lim! Shayx sening yomon qilmishlaring tufayli kelishdan bosh tortdi, dedi.
Shunda Abbos osmonga boqib:
— Yo Robbim, Parvardigorim, shayx mendan yuz o‘girdi, ammo Sen mendan yuz o‘girma, umidimni so‘ndirma, deb duo qildi.
Shundan so‘ng yigit onasiga qarab:
— Ey, onajon! Agar vafot etsam, oyog‘ingizni yuzimga qo‘ying, keyin bo‘ynimga arqan bog‘lab, bozorda sudrab yuring va ovozingiz boricha “Bu — Allohga osiy bo‘lganning jazosidir” deb baqirib yuring. Shoyad, mening holimni ko‘rib, Alloh O‘z fazli va rahmati bilan meni afv etsa, dedi.
Onasi uni o‘zi aytganidek o‘g‘lining yuziga oyog‘ini qo‘ymoqchi edi, hotifdan bir ovoz eshitildi:
— Oyog‘ingni sajda qiladigan joyga qo‘yma. Shuni bilginki, Alloh taolo uni afv etdi va do‘zaxdan ozod qildi.
Shundan so‘ng onasi uni dafn qildi va uyiga qaytdi. Shu kecha Hasan Basriy tushida bir ovozni eshitdi:
— Ey Hasan! Nima uchun bandamni Mening rahmatimdan umidsiz qilib qo‘yding? Axir uni Men yaratganmanku va Mening rahmatim har narsani qamrab oladi. Qasamki, agar yana shunday qilsang, seni solihlar daftaridan o‘chiraman!
Bu qissa Allohning rahmati va fazlining ulkan ekanini, hamda tavba qilishda inson hech qachon umidsiz bo‘lmasligi kerakligini yorqin tarzda bayon qiladi.
Homidjon domla ISHMATBЕKOV