Sayt test holatida ishlamoqda!
17 Yanvar, 2025   |   17 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:46
Peshin
12:38
Asr
15:40
Shom
17:24
Xufton
18:42
Bismillah
17 Yanvar, 2025, 17 Rajab, 1446
Maqolalar

Tarixdagi eng qayg‘uli kun

17.09.2024   3088   3 min.
Tarixdagi eng qayg‘uli kun

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam hijratning o‘n birinchi yili rabi’ul avval oyining o‘n ikkinchi kuni, choshgoh va peshin o‘rtasida bu o‘tkinchi dunyoni tark etdilar (Ibn Sa’d, Tabaqot 2/215; Ibn Kasir, Bidoya 5/282, 294, 295, 296, 313).


O‘sha kuni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning vafoti haqidagi xabar barcha musulmonlar uchun katta zarba bo‘ldi. Shubhasiz, bu ular uchun katta yo‘qotish edi. Madina musulmonlarining ko‘plari Nabiy sollallohu alayhi vasallamning vafotidan xabardor bo‘lib, masjidga shoshildilar. Ushbu voqeadan hayratda qolgan Umar roziyallohu anhu masjidda to‘plangan olomonga qarata: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam o‘lmagan …» deb qaytarardi (Ibn Hishom, Siyra, 2/215).


Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning vafoti haqidagi xabarni eshitib Abu Bakr roziyallohu otga minib darhol Masjidun Nabaviyga yetib keldi. U Sunh degan joydagi uyida edi. Umar roziyallohu anhu hamon o‘sha gapni takrorlardi. Abu Bakr jamoatni tinchlanishga buyurdi va Rasululloh sollallohu alayhi vasallam oxirgi kunlarini o‘tkazgan xonaga qizi Oisha roziyallohu anhoning oldiga kirdi.


Xonaga kirib, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning vujudlariga yopilgan matoni ochdi va peshonalaridan o‘pdi. Uning ko‘zlari yoshga to‘lib, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga qarab: «Allohga qasamki, Alloh sizga ikki marta o‘lim bermaydi. O‘limni totdingiz. Bundan keyin endi o‘limni boshqa totmaysiz», dedi. Va «Zumar» surasining 30-oyatini tilga oladi:

إِنَّكَ مَيِّتٞ وَإِنَّهُم مَّيِّتُونَ

«Albatta, sen ham o‘lguvchisan, ular ham o‘lguvchidirlar». So‘ng: «Shu holatda ham hayotdagi kabi go‘zalsiz», deb xonadan chiqdi. (Ibn Hishom, Siyra, 2/216; Ibn Sa’d, Tabaqot, 2/209).


Uning gaplari Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning jasadlari bilan bir xonada bo‘lganlarni tinchlantirdi. Abu Bakr jazavaga tushmadi, aksincha sokinlik va bosiqlik bilan musulmonlar jamiyatiga vaziyatni tushuntirish va ularning sarosimaga tushishiga yo‘l qo‘ymaslikni o‘ylardi. Umar hanuz o‘sha so‘zni takrorlardi: «Muhammad o‘lmagan!..» Abu Bakr undan o‘tirishni so‘radi.


Odamlarning diqqat-e’tibori Abu Bakr tomonga yo‘nalgandan so‘ng, u jamoatga shunday dedi: «Muhammad sollallohu alayhi vasallamga ibodat qilganlar bo‘lsa, bilingki, U vafot etdi. Kim Parvardigorga ibodat qilgan bo‘lsa, bilingki, U abadiy tirikdir». Keyin Qur’oni Karimdan quyidagi oyatni o‘qidi:


وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ وَمَن يَنقَلِبْ عَلَى عَقِبَيْهِ فَلَن يَضُرَّ اللَّهَ شَيْئًا وَسَيَجْزِي اللَّهُ الشَّاكِرِينَ


«Muhammad ham bir Rasul, xolos. Undan oldin ham rasullar o‘tgan. Agar u o‘lsa yoki qatl qilinsa, orqangizga qaytasizmi?! Kimki orqasiga qaytsa, Allohga hech qanday zarar keltira olmas. Va Alloh shukr qiluvchilarni albatta mukofotlar» (Oli Imron surasi, 144-oyat). (Ibn Hishom, Siyra, 2/216; Ibn Sa’d, Tabaqot 2/211; Ibn Kasir, Bidoya, 5/280).

Manba

Maqolalar
Boshqa maqolalar

"Maqsadimga erishdim" degan adashadi

16.01.2025   3616   4 min.

Har birimiz hayotda muvaffaqiyat qozonish istagida bo‘lamiz-u, lekin unga yetisha olmaymiz. Buning sababi esa “muvaffaqiyat”ni yetib bo‘lmas bir ro‘yo deb o‘ylashimizdir. Aslida biz muvaffaqiyatga eltuvchi omillarga bee’tibor bo‘lamiz, natijada muvaffaqiyatsizliklarimiz ko‘payib boraveradi.

Muvaffaqiyat – bu yaxshidan yanada yaxshirog‘i tomon intilishimizdir. (Barkamollik Alloh taoloning O‘zigagina xosdir). Birortasi sizga “Hayotdagi maqsadimga erishdim” desa, bilingki, u odam qulay boshlabdi. Kishi muvaffaqiyat sari harakat qilishi zarur. Zero, Alloh azza va jalla hech bir odamning ajrini zoye qilmas. Badi’uz zamon Hamazoniy bunday deydilar:

Vojib manga tirishmog‘im, qilmoq jahd,
Shart bo‘lmag‘ay najohni idrok etmak.

Hayot bo‘stonidan muvaffaqiyat mevalarini terish ilinjidagi kishiga oid mana bu nasihatlar sizga ham asqatadi. Bu nasihatlar ikki dunyo saodatini topish uchun chaqiriqdir. Zero, oxirat diyorida kishi ochiq-oydin xusronga yuz tutar ekan, uning dunyo hayotidagi zafaridan ne naf?!

Alloh taologa taqvoni lozim tuting, shuning o‘zi xayr­li oziqa va a’lo nasihatdir. Zero, Alloh taolo Taloq surasining 2–3-oyatlarida: «...Kim Allohga taqvo qilsa, U Zot uning yo‘lini ochib qo‘yur. Va unga o‘zi o‘ylamagan tarafdan rizq berur...», deya marhamat qiladi va yana xuddi shu suraning 4-oyati so‘ngida ham: «...Kim Allohga taqvo qilsa, U Zot uning ishida osonlik qilib beradur!» – deya  taqvo qilishga amr qilgan.

Qalbingiz avval Alloh taolo va Uning Rasuliga, ke­yin esa ota-onangiz va atrofingizdagilarga muhabbat ila to‘lib-toshsin. Zero, muhabbat kishini yoshartiradi, umrni uzaytiradi, xotirjamlik baxsh etadi. Nafrat esa qalbni qoraytiradi. Muhabbat jarohatga malham bo‘lib xizmat qiladi hamda qalbga mehr va yaqinlik taftini soladi.

O‘zingizga bo‘lgan muhabbatingiz boshqalarga nisbatan kichikroq, ozroq bo‘lsin. Alloh taolo Hashr surasining 9-oyatida ansoriylarni maqtab: «...Va gar o‘zlarining hojatlari bo‘lsa ham, (ularni) o‘zlaridan ustun qo‘yarlar...», deya marhamat qiladi. Odamlarga yaxshilik ilinib farahmand bo‘ladigan kishilar haqiqiy baxtiyor insonlardir. Badbaxtlar esa faqat o‘z manfaatlarini ko‘zlaydilar. Oxir-oqibatda hech qanday savobga erishmaydilar.

Qalbingizni muhabbat, bag‘rikenglik, g‘amxo‘rlik kabi tuyg‘ular bilan to‘ldirish uchun harakat qiling. Hech shak yo‘qki, badbaxtlarning qalblari hasad, g‘azab va nifoq ila limmo-lim bo‘ladi.

O‘tgan ishlarga qayg‘urmang! Noxushliklarga ko‘z yosh to‘kish foyda bermaydi. Birovlarning musibatlaridan kuladiganlar esa o‘zlariga jabr qiladilar. Ko‘zadagi to‘kilgan sutga ayyuhannos solgandan ko‘ra, uning o‘rnini qoplash payida bo‘ling. Bu borada Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning mana bu muborak so‘zlarini doimo yodda tuting: “Senga biror ish sodir bo‘lsa, “agar bunday qilganimda, mana bunday bo‘lardi-da” deya ko‘rma, faqatgina “Alloh taqdir qilgan ekan, O‘zi xohlagani bo‘ldi” deb
aytgin. “Agarda” shaytonga yo‘l ochib beradi”[1].

Nafsingizni yaxshi gumon qilishga o‘rgating! Zero, yaxshi gumonda bo‘ladiganlar tunda osmonga tikilib, oyning nazokatini ham ko‘ra oladilar. Badgumonlar esa samoga tashlagan nazari ortida zulmatdan boshqa narsani ko‘ra olmaydilar. Boshqalarni o‘zidan ko‘ra yaxshiroq deb o‘ylaydiganlardan bo‘ling. Yaxshilikka yo‘yuvchilar boshqalarning muhabbatiga sazovor bo‘ladilar. Badgumonlar esa o‘z atrofidagilarni go‘yo quvib-soladilar.

Haliymiy  aytadi: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam yaxshi gumonni xush ko‘rardilar. Chunki  badgumonlik Alloh taolo xususidagi yomon o‘ylovdir. Nekgumonda bo‘lish esa Alloh taolo xususidagi yaxshi o‘ydir. Mo‘min hamma holatda ham Alloh taolo xususida yaxshi gumonda bo‘lishga ma’murdir”.

Boshqa bir hadisda Muoviya ibn Hakam roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Men: “Yo Allohning Rasuli, bizning oramizda shumlanadiganlar bor”, dedim. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “U ko‘ngillariga kelgan narsa xolos. Bu narsa ularni (biron ish qilishdan) to‘smasin”, dedilar».

Hasson Shamsiy Poshoning "Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar" nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.


[1] Imom Muslim rivoyati.