Markaziy davlat arxivida faoliyat olib borayotgan qozog‘istonlik olim Umirbek Kanay Istanbulda kutilmagan kashfiyot qildi: u Oltin O‘rda xoni Jonibek uchun mo‘ljallangan qadimiy qo‘lyozmani topdi, deb yozadi “Milliard.tatar” telegram-kanali.
Hujjatning 96 sahifasida Chingizxondan boshlab, O‘zbekxongacha bo‘lgan Jonibekning ajdodlariga bag‘ishlangan xikmatlar tilla bilan o‘yib bitilgan. Qo‘lyozmaning ichki muqovasiga Usmonlilar sultoni Boyazid II muhri tushirilgan. “Islam today” xabariga ko‘ra, bu kashfiyot Kanaining tadqiqot ishlari tufayli amalga oshirildi, u ilgari bunday materiallarga duch kelmagan.
1342–1357 yillarda hukmronlik qilgan Jonibek O‘zbekxonning uchinchi o‘g‘li edi. Uning hukmronligi 1347 yilda Rossiyaga bir marta bosqin va Fors bilan muvaffaqiyatli jangi bilan ajralib turdi, buning natijasida Oltin O‘rda o‘z hududlarini sezilarli darajada kengaytirdi. Biroq uning hukmronligi vaboning ham shohidi bo‘ldi, bu uning G‘arbiy Yevropadagi Qora o‘lim pandemiyasiga aloqadorligi haqidagi mish-mishlarni keltirib chiqardi.
Qo‘lyozmaning bir nusxasi Qozog‘istonga yetkazilgan bo‘lib, hozirda mutaxassislar qadimgi usmonlilar tilining elementlari bilan murakkab fors-chig‘atoy tilida yozilgan ushbu qimmatli hujjatni o‘rganish ustida ishlamoqda.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati
Ulamolar biror bir mazhabga ergashish borasida Quron oyatlari va hadisi shariflardan ishoralar keltirib aytishadiki,«...Agar bilmaydigan bo‘lsangiz, ahli zikrlardan so‘rangiz» (16:43).
Huzayfa roziyallohu anhu Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan rivoyat qilgan hadisda: «Men sizlarning orangizda yana qancha qolishimni bilmayman. Shunday ekan, mendan so‘ng u ikkisi: Abu Bakr va Umarga iqtido qiling» (Termiziy, Ibn Moja, Ahmad), deyilgan.
Imom Muslim «Sahih» asarining sharhlovchisi Imom Navaviy muayyan imomga taqlid qilishning shartligini sharhlab: «Sabab shundaki, mazhablardan birini tanlashga ruxsat berish kishilarni, ular o‘z xohishlariga mos keladigan oson narsaga ergashishiga olib keladi. Ular halol va harom, ruxsat etilgan va man etilgan narsalarning orasidan o‘zlariga mosini tanlaydilar. Bu mazhablar osonlashtirilmagan, tizimlashtirilmagan yoki mashhur bo‘lmagan ilk islom davridan farqli ravishda mas’uliyat tashvishidan ozod qilishga olib keladi. Shular asosida kishi o‘zi qat’iy ravishda amal qiladigan mazhablardan birini tanlashi lozim bo‘ladi», degan .Boshqa manbada: «Bu ummat ijmo qilgan, to‘g‘irlangan, yozib qo‘yilgan to‘rt mazhabdir. Bizning kunimizgacha odamlar unga taqlid qilishib o‘zlarini o‘shandan deb hisoblaydilar. Bunda, ayniqsa, qat’iyatlilik kamaygan, xohishlarimiz ongimizga o‘rnashgan va odamning ahmoqona ehtirosi xuddi fazilat sifatida qaraladigan bugungi kunda, ko‘pgina aniq ustunlik bor», deb yozgan.
Yangi Namangan tumani "Abdulloh ibn Mas’ud" jome masjidi
imom-xatibi Sh.To‘xtabayev