Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Iyun, 2025   |   15 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
19:59
Xufton
21:37
Bismillah
11 Iyun, 2025, 15 Zulhijja, 1446

NAFS TARBIYASI INSONNI SAODATGA YETAKLAYDI

18.09.2024   8643   3 min.
NAFS TARBIYASI INSONNI SAODATGA YETAKLAYDI

Ma’lumki, dinimizda insonni saodatga yetishtirishning ko‘plab ko‘rsatmalari mavjud. Shunday amallardan biri – bu o‘z nafsini poklashidir. Inson qalbining xastaligi va uning sabablaridan o‘ta ziyraklik bilan ogoh bo‘lishga muhtoj. Nafsni har xil yomon yo‘llarga kirib ketishdan asrab, ertangi kunga nima hozirlab qo‘yayotganiga e’tibor qilgan inson chin baxt egasi hisoblanadi. Nafsini tarbiya qilmas ekan, oqibati ayanchli bo‘ladi.

Tarixga nazar soladigan bo‘lsak, o‘tgan olima-avliyolarimizning barchasi doimo nafsini tergab turgan. Hammasi yaxshiliklarning asosi – nafs tarbiyasi, yomonliklarniki – unga tobe bo‘lish ekanini ta’kidlagan.

Nafs mavzusi hamisha dolzarb mavzulardan bo‘lib, uning to‘g‘risida ko‘plab risolalar, hikmatli so‘zlar bitilgan.

Nafs tarbiyasi borasida Alloh taolo Qur’oni karimda bunday marhamat qiladi: “Darhaqiqat, uni (ya’ni o‘z nafsini-jonini iymon va taqvo bilan) poklagan kishi najot topdi” (“Shams” surasi, 9-oyat). Demak, taqvo bilan hayot kechirgan kishi saodatga erishar ekan.

Nafsni taqvo ila tarbiya qilish haqida hadisi sharifda bunday deyiladi.

 Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Allohim, nafsimga taqvosini ber, Sen uning egasi va mavlosisan, uni poklaydiganlarning eng yaxshisisan”, der edilar” (Imom Tabaroniy rivoyati).

Nafsni dushmanlarning ichida ko‘rinmas dushmanga o‘xshatish mumkin. Bu xususda Rasululloh sallollohu alayhi vasallamdan bunday hadis keltiriladi: “Dushmanlarning ichida eng ashaddiy ichki dushman – o‘z nafsingdir”. Inson tafakkur qiladigan bo‘lsa, sirtdan kelayotgan dushmanni ko‘rishi va unga qarshi tayyorgarlik ko‘rishi mumkin.  Lekin ichidagi dushmanini yengishi ancha mushkul. Chunki u insonning hamma sir-asroridan xabardor bo‘ladi. Insonni yomon ishlarga undaydi, gunohga targ‘ib etadi. Shu sababli har kim o‘z nafsini taftish qilib, uni kuzatishdan hargiz beporvo bo‘lmasligi kerak. Inson hayot ekan, nafs bilan bo‘lgan savol-javoblar va ba’zan g‘alayonlar sira ham to‘xtamaydi. Nafs tinimsiz tarbiyaga muxtoj, biroz bo‘sh qo‘ysa, darhol ishratga moyil qiladi. Nafs tufayli odam bolasi kayfu safoga, yomon xayollarga g‘arq bo‘ladi. Zero, insonning o‘z vujudini idora qiluvchi bir boshqaruvga ehtiyoji bordir. Nafs insonning shu ehtiyojini qondiradi.

Nafs insonga dushman ekani to‘g‘risida Sufyon Savriy bunday dedi: “O‘zimga nafsimdan ko‘ra ashaddiyroq dushmanni ko‘rmadim”. Abu Abbos Musiliy nafsiga qarata derdi: “Ey nafs, ne’matlarga burkangan boyvachchalar bilan bo‘lib, dunyodan nima topding? Oxirat g‘amida obidlar bilan ibodatlar qilding, yana nega norozisan? Men sen bilan go‘yo jannat va do‘zax orasida tutqundayman. Ey nafs, qachon fursatni g‘animat bilasan?” Demak, nafsini jilovlay olmaganlar bu dunyoga aldanib qolar, qimmatli vaqtini behuda narsalarga sarf etgan bo‘lar ekan.

Haqiqatan sabr bilan tarbiya qilinmagan nafs insonni har ko‘yga soladi. Nafs tinmasdan insonni ayshu-ishratga, mol-dunyoga, shariat harom qilgan narsalar iste’moli va hokazoga targ‘ib etadi. Bularni faqat sabr va kuchli iroda ila bartaraf qilish mumkin.

Nafs tarbiyasidan umidi bor inson, avvalo, kattayu kichik gunohlardan o‘zini asrashi, savobli amallarni ko‘paytirishi lozim. Zero, shayton uning ochiq dushmanidir. U nafsga qul bo‘lib, gunoh ishlarga undaydi. Inson toatda tanballik qilsa, oqibat gumrohlik bo‘ladi. Shu bois har kim o‘z ichki dushmani bilan doimo hisoblashib turishi kerak. Insonning o‘zi anglab yetishi mushkul bo‘lgan bir qancha dushmanlari bo‘lib, ular dunyo, shayton va nafsdir. Taqvo bilan dunyodan ehtiyot bo‘linadi.

Yaratgan barchamiz ni odobda go‘zal xulqda aylasin.


Kenjabek Soliyev , 
Chust tumani "G‘oyib  eronlar" jome  
masjidi i mom xatibi

Boshqa maqolalar

Jannatning hamma eshiklarini ochinglar...

09.06.2025   4385   2 min.
Jannatning hamma eshiklarini ochinglar...

 

﴿ شَهِدَ ٱللَّهُ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ وَأُوْلُواْ ٱلۡعِلۡمِ قَآئِمَۢا بِٱلۡقِسۡطِۚ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ ﴾
[ آل عمران: 18]

 
 


O‘qilishi: Shahidallohu annahu laa ilaha illa huva val malaaikatu va ulul ilmi qooiman bilqisti laa ilaha illa huval ’aziyzul hakiym.

Ma’nosi: "Alloh adolat ila turib, albatta, Undan o‘zga iloh yo‘qligiga shohidlik berdi. Farishtalar va ilm egalari ham guvohlik berdilar. Undan o‘zga iloh yo‘q. U aziz va hakim Zotdir" (Oli Imron surasi, 18-oyat).


Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: "Kim ushbu oyatni o‘qib, oxirida "Allohdan boshqa iloh yo‘q ekanligiga men ham guvohman" desa, Alloh taolo ushbu oyatning harflari adadicha farishtalarni qiyomat kunigacha o‘sha kishining haqqiga istig‘for ayttirib qo‘yadi".


U zot alayhissalom boshqa hadisda bunday deganlar: "Kim uyquga yotishidan oldin ushbu oyatni o‘qisa, Alloh taolo yetmish mingta farishtani yaratadi va ular qiyomat kunigacha o‘sha kishining haqqiga istig‘for aytib turadilar".


Abu G‘olib aytadilar: "Men Kufaga tijorat qilish uchun borganimda A’mashga qo‘shni bo‘lib turdim. Shunda u kishini har kecha ushbu oyatni takror va takror o‘qigani va undan keyin: "Men ham Alloh guvohlik bergan narsaga guvohman, men ushbu guvohligimni Allohga omonat qilib topshiraman. Qiyomat kunida Alloh taolo menga omonatimni qaytargay" deganlarini eshitar edim.
 
Shunda u kishidan buning sababini so‘raganimda, aytgan edilar: "Abu Voil menga Ibn Mas’uddan rivoyat qilib aytgan, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: "Kim ushbu oyatni o‘qib, oxirida ushbu kalimalarni aytsa, qiyomat kunida Alloh taolo unga xitob qilib bunday deydi: "Bandam menga bergan va’dangda turding, ya’ni tavhidda, Men ham O‘z va’damda turaman. Ey, maloikalarim! Jannatning hamma eshiklarini ochinglar, bu bandam xohlagan eshigidan kirsin", deydi".