“IDDA” NIMA DЕGANI?
Dinimizda ayol kishi erining vafotidan yoki eri bilan ajrashgandan keyin saqlashi lozim bo‘lgan muddatga “idda” deyiladi.
MUDDATI QANCHA?
Uning muddati eri vafot etgan ayol uchun to‘rt oyu o‘n kun; homilador ayolning iddasi tuqqunicha, eridan ajralgan xotin iddasi taloqdan so‘ng uch hayz ko‘rib, uchinchi hayzidan pok bo‘lishi bilan tugaydi. Turli sabablarga ko‘ra hayz ko‘rmaydigan ayol eri bilan ajrashsa, uch oy idda o‘tiradi.
HOMILADOR EMAS...
Homilador emasligi aniq bo‘lgan ayollar ham idda o‘tirishlari lozim. Agar idda o‘tirmasdan boshqa kishiga nikohlansalar, nikoh botil, o‘zlari gunohkor bo‘ladilar.
SARATONGA SABAB BO‘LADI
Kaliforniya universiteti professori, biologik tekshiruvlar laboratoriyasi direktori Doktor Jamoliddin Ibrohim bunday yozadi: “Ayollarning immun tizimini o‘rganish natijasida ularda maxsus irsiy xotiraga ega hujayralar mavjudligi aniqlandi. Ayol kishi turmush o‘rtog‘i bilan jinsiy aloqada bo‘lganda erining hujayralari kamida 3 oy davomida ayolning reproduktiv organlarida faol qoladi. Agar ayol kishi ushbu muddat o‘tmasdan turib boshqa erkak bilan jinsiy aloqada bo‘lsa, bu immun tizimini ishdan chiqishiga, oqibatda saraton o‘smalarining paydo bo‘lishiga olib keladi”.
Taqdqiqotchilar idda saqlamay ikkinchi er bilan jinsiy hayotni davom etdirgan ayollarda ko‘krak va bachadon saratoni ko‘p kuzatilishini alohida ta’kidlaydilar.
ILM – ISLOMGA YETAKLAR
Amerikalik embriolog Rob Gillxem AQSHdagi ayollar orasida tadqiqotlar olib borgan. Natijada, muslima ayollar yashaydigan hududda ko‘krak va bachadon saratoniga chalingan ayollar boshqa mintaqalarga qaraganda nihoyatda kam kuzatilishini aniqlagan. Embriolog Gillxem idda saqlash haqidagi Qur’on oyatlarini o‘qib Islomni qabul qildi.
Albert Eynshteyn institutining ilmiy xodimlari ham bu borada uzoq yillar tadqiqotlar olib borib, ayol kishining organizmi erkak kishining xromosomasidan to‘liq tozalanishi uchun aynan Alloh taolo buyurgan muddat talab etilishini e’lon qilganlar.
Misr tibbiyot markazi professori Doktor Abdulbosit Sa’id aytadi: “Ayol kishi eri bilan jinsiy aloqada bo‘lgandan so‘ng, ayolning organizmi erkak kishining xromosomasidan har oyda faqatgina 30 % foizi tozalanadi. To‘liq tozalanish uchun esa kamida uch hayz muddati talab etiladi”.
XULOSA
Idda o‘tirishning juda ko‘p hikmatlari bo‘lib, ularni Allohning yolg‘iz O‘zi biladi. Kelajakda bunga o‘xshash hikmatlar yana chiqaverishida shubha yo‘q.
Davron NURMUHAMMAD
Shu yilning 9 yanvar kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi Buxoro viloyati vakili viloyat bosh imom-xatibi Jobir domla Elov rahbarligida Vobkent tumanida faoliyat ko‘rsatayotgan masjidlar imom-xatib, imom-noib, mahalla domlalari va nuroniy otaxonlar ishtirokida sayyor yig‘ilish bo‘lib o‘tdi.
Sayyor yig‘ilish davomida barcha imom-xatib va imom-noiblar o‘zlariga biriktirilgan MFYlar bilan muntazam aloqada bo‘lib, yoshlar tarbiyasiga katta e’tibor qaratishi, ilm-ma’rifatga qiziqtirish va yosh avlod kelajagi uchun mustahkam poydevor yaratish kabilarni alohida ta’kidlandi. Shundan so‘ng barcha imom-xatiblar mahalla nuroniylari bilan o‘zlariga biriktirilgan mahallalarga chiqishdi.
Shu kunning o‘zida sayyor qabul ishtirokchilari 50 dan oshiq xonadon holidan xabar oldi. Jumladan, Ko‘liodina mahallasida yashovchi yuz yoshni qarshilagan mehnat faxriylarini ziyorat qildi. So‘ngra shu mahallada istiqomat qiluvchi birinchi guruh nogironlari, moddiy ko‘makka muxtojlar, ijtimoiy ko‘makka muhtojlarning xonadonlaridan xabar olinib, ma’naviy-ma’rifiy suhbatlar uyushtirildi va homiylar ishtirokida moddiy jihatdan ko‘maklar berildi.
Shuningdek, Viloyat bosh imomi rahbarligida hamda Vobkent tumanidagi imom-xatiblar ishtirokida 2024 yil zamonaviy loyihalar asosida qurilgan 120 o‘rinli 12-maktabgacha ta’limda vatanimiz kelajagi bo‘lmish jajji bolalar bilan uchrashib, ularga xursandchilik ulashildi.
Kunning ikkinchi qismida viloyat bosh imom-xatibi Jobir domla Elov tumandagi Abdulazizxon jome masjidida peshin namozida bo‘lib, yig‘ilgan jamoatga "Shukronalik", "Sof islom ta’limoti", "Tinchlik ne’mati" mavzularida ma’viza qildi va keng jamoat ishtirokida yurtimiz haqqiga duoi xayrlar so‘raldi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Buxoro viloyati vakilligi
Matbuot xizmati