“IDDA” NIMA DЕGANI?
Dinimizda ayol kishi erining vafotidan yoki eri bilan ajrashgandan keyin saqlashi lozim bo‘lgan muddatga “idda” deyiladi.
MUDDATI QANCHA?
Uning muddati eri vafot etgan ayol uchun to‘rt oyu o‘n kun; homilador ayolning iddasi tuqqunicha, eridan ajralgan xotin iddasi taloqdan so‘ng uch hayz ko‘rib, uchinchi hayzidan pok bo‘lishi bilan tugaydi. Turli sabablarga ko‘ra hayz ko‘rmaydigan ayol eri bilan ajrashsa, uch oy idda o‘tiradi.
HOMILADOR EMAS...
Homilador emasligi aniq bo‘lgan ayollar ham idda o‘tirishlari lozim. Agar idda o‘tirmasdan boshqa kishiga nikohlansalar, nikoh botil, o‘zlari gunohkor bo‘ladilar.
SARATONGA SABAB BO‘LADI
Kaliforniya universiteti professori, biologik tekshiruvlar laboratoriyasi direktori Doktor Jamoliddin Ibrohim bunday yozadi: “Ayollarning immun tizimini o‘rganish natijasida ularda maxsus irsiy xotiraga ega hujayralar mavjudligi aniqlandi. Ayol kishi turmush o‘rtog‘i bilan jinsiy aloqada bo‘lganda erining hujayralari kamida 3 oy davomida ayolning reproduktiv organlarida faol qoladi. Agar ayol kishi ushbu muddat o‘tmasdan turib boshqa erkak bilan jinsiy aloqada bo‘lsa, bu immun tizimini ishdan chiqishiga, oqibatda saraton o‘smalarining paydo bo‘lishiga olib keladi”.
Taqdqiqotchilar idda saqlamay ikkinchi er bilan jinsiy hayotni davom etdirgan ayollarda ko‘krak va bachadon saratoni ko‘p kuzatilishini alohida ta’kidlaydilar.
ILM – ISLOMGA YETAKLAR
Amerikalik embriolog Rob Gillxem AQSHdagi ayollar orasida tadqiqotlar olib borgan. Natijada, muslima ayollar yashaydigan hududda ko‘krak va bachadon saratoniga chalingan ayollar boshqa mintaqalarga qaraganda nihoyatda kam kuzatilishini aniqlagan. Embriolog Gillxem idda saqlash haqidagi Qur’on oyatlarini o‘qib Islomni qabul qildi.
Albert Eynshteyn institutining ilmiy xodimlari ham bu borada uzoq yillar tadqiqotlar olib borib, ayol kishining organizmi erkak kishining xromosomasidan to‘liq tozalanishi uchun aynan Alloh taolo buyurgan muddat talab etilishini e’lon qilganlar.
Misr tibbiyot markazi professori Doktor Abdulbosit Sa’id aytadi: “Ayol kishi eri bilan jinsiy aloqada bo‘lgandan so‘ng, ayolning organizmi erkak kishining xromosomasidan har oyda faqatgina 30 % foizi tozalanadi. To‘liq tozalanish uchun esa kamida uch hayz muddati talab etiladi”.
XULOSA
Idda o‘tirishning juda ko‘p hikmatlari bo‘lib, ularni Allohning yolg‘iz O‘zi biladi. Kelajakda bunga o‘xshash hikmatlar yana chiqaverishida shubha yo‘q.
Davron NURMUHAMMAD
O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Zayniddin Eshonqulov Toshkent islom instituti talaba- yoshlari bilan muloqot o‘tkazdi. Uchrashuvni institut rektori Uyg‘un G‘afurov ochib, mazkur tadbirning ahamiyati haqida so‘z yuritdi.
Bu kabi muloqotlar barcha diniy ta’lim muassalarida tashkil etilib, O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari raisligida o‘tgan Ulamolar Kengashining kengaytirilgan yig‘ilishida belgilangan vazifalar ijrosini ta’minlashga qaratilgani ta’kidlab o‘tildi.
Tadbirda Zayniddin Eshonqulov yoshlarga o‘zining hayotiy, ilmiy va kasbiy tajribalarini so‘zlab berdi. Ma’ruzada Diniy idora tizimidagi tashkilotlar va ta’lim muassasalarida amalga oshirilayotgan islohotlar, faoliyat yo‘nalishlari va kelgusidagi rejalar haqida ma’lumot berdi.
Zayniddin domla diniy-ma’rifiy faoliyatda ilm va ma’rifatning o‘rni, kadrlarning vatanparvarlik va axloqiy tarbiyasi va turli yot g‘oyalardan ma’naviy immunitetning shakllangani haqida o‘z fikr va tavsiyalarini bildirdi.
Notiq o‘z so‘zi davomida talaba-yoshlarni sabr-toqat va qat’iy intizom bilan ilm olishga da’vat etdi. Shuningdek, ixlosli bo‘lish va ustozlarni ehtirom qilish muvaffaqiyat kaliti ekanini ta’kidladi.
Yetuk imom-xatib bo‘lish uchun doimiy ravishda o‘zi ustida ishlash hamda bilim va tajribalarini oshirib borishi lozimligi haqida qimmatli maslahatlar berdi.
Ana shunday tadbirlar yoshlarning ilm olishi va kelgusidagi kasbiy faoliyatini muvaffaqiyatli amalga oshirishiga xizmat qiladi, rahbar xodimlar esa ular uchun hayotiy namuna bo‘ladi, inshoalloh.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati