Sayt test holatida ishlamoqda!
07 Yanvar, 2025   |   7 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:24
Quyosh
07:49
Peshin
12:34
Asr
15:29
Shom
17:13
Xufton
18:32
Bismillah
07 Yanvar, 2025, 7 Rajab, 1446
Maqolalar

Aqidaga oid asarlar nimasi bilan ahamiyatli

24.09.2024   2959   3 min.
Aqidaga oid asarlar nimasi bilan ahamiyatli

So‘ngi yillar davomida islomshunoslikning turli yo‘nalishlarida bir qator muhim asarlar o‘zbek tiliga tarjima qilinib nashr etildi. Bu asarlar aqida, kalom, fiqh, tafsir, adashgan oqimlarga qarshi raddiya yo‘nalishida va tarixiy mavzularga bag‘ishlangan bo‘lib, ular ilm-fan ahli, talaba va olimlar uchun bebaho manba bo‘lib xizmat qilmoqda.
 

Xususan, Imom Moturidiyning mashhur “Ta’vilot al-Qur’on” asarining bir necha juzlari, shuningdek, Mulla Ali Qoriyning “Sharh al-Fiqh al-akbar”, Abul Yusr Pazdaviyning “Usul ad-din”, Abul Muin Nasafiyning “Bahr al-kalom”, Alouddin Kosoniyning “E’tiqodi kosoniy”, Abu Muoz Toriq ibn Ivazulloh ibn Muhammad tomonidan yozilgan “Imom Termiziyning aqidaviy qarashlari”, Abu Azabaning “Ash’ariylar va moturidiylar o‘rtasidagi go‘zal chamanzor”, Imom Termiziyning “E’tiqodi ahli sunna”, Abul Muntaho Shahobuddin Ahmad ibn Muhammad Mag‘nisoviyning “Sharhi fiqhul akbar”, Abu Salama Buxoriy rahmatullohi alayhning “Jumal usul ad-din” (E’tiqodiy masalalarning umumiy kisqacha bayoni)”, Abul Barakot Nasafiyning “Umdatul aqoid”, Hakim Samarqandiyning “Kitob as-savod al-a’zam” kabi asarlar o‘zining ilmiy salmog‘i bilan alohida ajralib turadi.


Moturidiy ta’limoti asosida yozilgan asarlar islomiy e’tiqodni tushunish va uning asosiy prinsiplarini yoritishga qaratilgan. Masalan, Imom Moturidiyning “Ta’vilot al-Qur’on” asari Qur’onni tafsir qilishda alohida ahamiyatga ega bo‘lib, musulmon olimlar uchun muhim metodologik qo‘llanma hisoblanadi.


Tarixiy va madaniy merosga bag‘ishlangan asarlar ham katta e’tiborga loyiq Muallif jamoasi tomonidan nashr etilgan “Movarounnahrlik o‘n mutakallim”, “Movarounnahrlik o‘n faqih” va “Movarounnahrlik o‘n mutasavvif” asarlari tarixiy shaxslarning hayoti va merosi haqidagi bilimlarni yanada boyitishga xizmat qiladi.


Shuningdek, raddiya sohasidagi asarlar islomiy aqida va shariatga zid bo‘lgan mutaassib g‘oyalarga qarshi kurashishda muhim o‘rin tutadi. Masalan, “Mutaassiblikka qarshi mo‘tadillik” va “Islom niqobidagi mutaassib guruhlar”, “Ixtiloflar, sabablar, yechimlar”, “Aqoid va unga bog‘liq masalalar”, “Mazhablar birlik ramzi”, “Mazhabsizlik – islom shariatiga tahdid soluvchi eng xatarli bid’atdir”, “Sunniy aqidalar”, “Hizbut-tahrir” fitnasidan ogohlantirish”, “Dunyo ulamolari murojaati”, “Islom va aqidaparast oqimlar”, “Bid’atchi, adashgan va adashtiruvchi firqalarga raddiyalar kitobi”, “Diniy mutaassiblik: mohiyati, maqsadlar va oldini olish yo‘llari”, “Adashgan “nozik hilqat””, “Ishidning botil g‘oyalari va ularga raddiyalar”, “Salafiylarga ilmiy raddiya”, “E’tiqod durdonalari”, “Ilmdan boshqa najot yo‘q”, “Fatvolar to‘plami 500 savolga 500 javob”, “Fiqh va aqidaga oid ixtilofli masalalar yechimi”,  “Fitna ko‘z ilg‘amas xatar”, “Moturidiy ta’limotiga oid 101 savol-javob”, “Zamonaviy fiqhiy masalalar va fatvo berish asoslari”, “Islom aqidasi”, “Dolzarb raddiyalar” kabi kitoblar musulmon jamoatchilik orasida keng tarqalgan muammolarga javob berib, mu’tadillikni targ‘ib qiladi.


Ushbu nashrlar nafaqat ilmiy sohada, balki keng jamoatchilik orasida ham katta qiziqish uyg‘otmoqda. Ushbu asarlar zamonaviy musulmon jamiyati uchun islom aqidasi, ya’ni moturidiy ta’limotini yanada chuqurroq tushunish va ularni hayotga tatbiq etishda muhim qo‘llanma bo‘lib xizmat qiladi. 

 

O‘tkirbek Sobirov,

O‘zbekiston musulmonlari idorasi Bosh mutaxassisi

 

“Sharhu aqoidi Nasafiya” asarini o‘zbek tiliga ilmiy-izohli tarjimasi hamda

uning android va multimedia dasturlarini tayyorlash bo‘yicha loyiha a’zosi

 

MAQOLA
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Kelinning sepida erning haqqi yo‘q

6.01.2025   1239   3 min.
Kelinning sepida erning haqqi yo‘q

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

عَنْ عَلِيٍّ رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالَ: جَهَّزَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَاطِمَةَ فِي خَمِيلٍ وَقِرْبَةٍ وَوِسَادَةٍ حَشْوُهَا إِذْخِرٌ .رَوَاهُ النَّسَائِيُّ. وَاللهُ أَعْلَى وَأَعْلَمُ.

Ali roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Fotimaga bir chiyduxoba, bir mesh va ichiga izxir solingan bolishni jihoz (sep) qilib berdilar» (Nasaiy rivoyat qilgan). Alloh oliy va bilguvchiroqdir.

Sharh: Olamlarning sayyidi bo‘lmish zot Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning jigargo‘shalari, ahli jannat ayollarning sayyidasi Fotimai Zahro roziyallohu anhoga qilib bergan seplari qanchalik kamtarona, qanchalik sodda bo‘lganini qarang.

Bu holatni bilgandan keyin bugungi kunga bir nazar solaylik. Boshqalarni qo‘yib turib, Muhammad sollallohu alayhi vasallamga ummatlik da’vosini qilayotganlarga ko‘z tashlaylik.

Qiz bola tug‘ilganidan boshlab, yemay-ichmay, yedirmay-ichirmay sep to‘plab, bo‘lgan-bo‘lmagan narsani yig‘ib, jamlab yuradiganlarga nima deyish mumkin?

Sep masalasini nikohning asosiy va markaziy masalasiga aylantiruvchilarga nima deymiz?

Kelinning epiga emas, sepiga qaraydigan qudalarga nima deymiz?

Sep tufayli kelib chiqayotgan urush-janjallarga nima deymiz?

Nima ham der edik. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamdan o‘rnak oling, otalar, deymiz.

Fotimai Zahrodan o‘rnak oling, qizlar, deymiz.

Hazrati Ali karramallohu vajhahudan o‘rnak oling, kuyovlar, deymiz.

Sep masalasida tez-tez oilaviy kelishmovchiliklar chiqib turishini ko‘zda tutib, ulamolarimiz bu masalani batafsil yoritib berganlar.

– Mahr deb berilgan narsaning sepga hech aloqasi yo‘q.

Bir odam mahrga ming dinor berdi. Odatda bunchalik ko‘p mahr olgan kelin ko‘p sep bilan kelar edi. Ammo bu kelin oz sep bilan keldi. Shunda erning «Sen ko‘p jihoz bilan kelishing kerak edi», deyishga haqqi yo‘q.

– Kelin o‘zi bilan olib kelgan sepiga o‘zi ega hisoblanadi. U narsalarda erning haqqi yo‘q.

– Agar er mahrdan tashqari, jihoz olishga alohida pul bergan bo‘lsa-yu, kelin hech narsa olmay kelsa, er talab qilishi mumkin. Ammo ma’lum muddat indamay yursa, rozi bo‘lgan hisoblanadi va keyin talab qilishga haqqi qolmaydi.

– Agar ota urf-odatga binoan, qiziga sep olib bergan bo‘lsa, keyin uni qaytarib olishga haqqi yo‘q. Ota vafot etganidan keyin boshqa merosxo‘rlar ham uni ololmaydilar.

– Ota qizi kichkinalik paytida unga sep bo‘ladigan narsani sotib olib bergan bo‘lsa, keyinchalik orada nizo chiqib, ota «Omonatga bergan edim», desa, qiz esa «Sepga berilgan edi», desa, otaning hujjat-dalillari bo‘lmasa, qizning gapi o‘tadi. Agar qiz vafot etganidan keyin nizo chiqsa, uning erining gapi o‘tadi.

– Agar ona otadan so‘ramay, uydagi narsalardan qiziga bersa, ota indamasa, u narsalar qizga sep bo‘ladi, qaytarib olish mumkin emas.

– Agar kuyov qizning valiylariga to‘yni tezlashtirish uchun biror narsa bergan bo‘lsa, keyinchalik «O‘sha narsani qaytarib beringlar», deyishga haqqi bor. Chunki u narsa rishva – pora hisoblanadi.

Hamma muqaddimalar qilib bo‘linganidan keyin er-xotin bo‘lib yashashdan oldin nikohni e’lon qilish kerak.

«Hadis va hayot» kitobi asosida tayyorlandi

Maqolalar