Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Mart, 2025   |   12 Ramazon, 1446

Toshkent shahri
Tong
05:22
Quyosh
06:40
Peshin
12:38
Asr
16:40
Shom
18:29
Xufton
19:42
Bismillah
12 Mart, 2025, 12 Ramazon, 1446
Maqolalar

Osoyishtalik – ulug‘ ne’mat

25.09.2024   2611   4 min.
Osoyishtalik – ulug‘ ne’mat

Bugun yoshlarimizni har tomonlama ilmli, keng dunyoqarashli etib tarbiyalash hamda ularda yurtimizda kechayotgan ijobiy jarayonlarga daxldorlik hissini shakllantirish dolzarb masalalardan sanaladi. Zero, buning uchun mamlakatimizda barcha imkoniyatlar mavjud.
 

Davlatimiz rahbarining tashabbusi bilan Toshkent shahrida “Islom – tinchlik va ezgulik dini” mavzuida xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya hamda uning doirasida Termiz shahrida “Imom Termiziy ilmiy merosining islom sivilizatsiyasida tutgan o‘rni” mavzuidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjumanning o‘tkazilishi zamirida ham islom dini rivojiga hissa qo‘shgan buyuk allomalarimizning ma’naviy merosini keng targ‘ib etish, xalqimizga, xususan, o‘sib-ulg‘ayib kelayotgan yoshlarimizga sof islom ta’limotini yetkazish, ularni barkamol insonlar etib tarbiyalashdek yuksak maqsadlar o‘rin olgan.


Alabatta, ta’lim tizimiga berilayotgan alohida e’tibor tufayli farzandlarimiz hech kimdan kam bo‘lmay, komil insonlar bo‘lib voyaga yetmoqdalar. Shubhasiz, sportda, ilm-fanda va boshqa bir qator sohalarda O‘zbekiston yoshlari qo‘lga kiritayotgan yutuqlar dunyo ahlini lol qoldirib, havasini keltirmoqda. Zotan, bu muvaffaqiyatlar ortida Prezidentimizning yoshlarga bo‘lgan cheksiz g‘amxo‘rligi va xalqimizning ilm egallashga bo‘lgan ezgu an’anasi va eng muhimi, yurtimizda hukm surayotgan tinchlik va osoyishtalik ne’mati mujassam.


Darvoqe, tinchlik bor joyda obodlik, farovonlik, yuksalish bo‘ladi. Odamlar ezgu maqsadlarini, jumladan, farzandlarining baxtu iqbolini ko‘rib yashaydi. Shu boisdan ham islom har jihatdan buyuk va mukammal din. Tinchlik tushunchasi dinimizning bosh g‘oyasi va muhim shiorlaridan biri. Alloh taolo Qur’oni karimda bayon qiladiki: “Ey imon keltirganlar! Barchangiz yoppa­siga tinchlik ishiga kirishingiz” (Baqara, 208).


Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi va sallam esa bunday marhamat qilganlar: “Tinchlik va xotirjamlik ikki ulug‘ ne’­matdirki, bundan ko‘p odamlar bebahradir” (Imom Buxoriy rivoyati).


Afsus, bugungi kunda dunyoning turli burchaklari­da turli notinchliklar bo‘lib turibdi. Bu holatlar xalqimizni ham tashvishga solmoqda.


Shuning uchun dinimizning asl mohiyatini unib-o‘sib kelayotgan yosh av­lodga to‘g‘ri tushuntirish, ezgu g‘oyalarni keng targ‘ib etish har qachongidan ham muhimdir. Muqaddas dinimizni niqob qilib, o‘zlarining g‘arazli maqsadlariga erishishga urinayotgan guruhlardan mudoim sergak va hushyor bo‘lmog‘imiz lozim.


Odamlar o‘rtasida fitna qo‘zg‘atish, tuhmat va ig‘vo tarqatish tinchlik va xotirjamlikni izdan chiqaradi. Bunday xatti-harakatlar dinimiz mohiyatiga mutlaqo zid. Qur’oni karimning Baqara surasi 191-oyatida shunday deyiladi: “...Fitna qotillikdan ham ashaddiyroqdir...”. Demak, kishilarning tinchligiga raxna solish og‘ir gunoh. Musulmon kishi zinhor bunday ishga qo‘l urmasligi lozim.


Ogohlik va hushyorlik shiorga aylanmog‘i kerak. Agar kishi g‘ofil va beparvo bo‘lsa, turli ko‘ngilsizliklar ro‘y berishi mumkin. Alloh taolo ta­fakkur qilmaydigan, o‘zining kim ekanini anglab yetmaydigan, bugunning huzur-halovati bilan yashab, ertasi haqida qayg‘urmaydigan beg‘am kimsalarni A’rof surasining 179-oyatida bunday ta’riflaydi: “Jahannam uchun jinlar va insonlarning ko‘pchiligini yaratganmiz. Ularda qalblar bor, (lekin) ular bilan “anglamaydilar”. Ularda ko‘zlar bor, (lekin) ular bilan “ko‘rmaydilar”. Ularda quloqlar bor, (lekin) ular bilan “eshitmaydilar”. Ana o‘shalar hayvonlar kabidirlar. Balki, ular (yanada) adashganroqdirlar. Aynan o‘shalar g‘ofillardir”.


Tinchlikni ulug‘ ne’mat deb e’lon qilgan dinimizda bu yo‘lda nafaqat amal bilan, bal­ki so‘z bilan ham zarar keltirishdan qaytarilgan. Musulmon kishi jamiyat ravnaqi uchun hissa qo‘shishi, yomonliklardan tiyilmog‘i va o‘zgalarga aziyat bermasligi zarur.


Zamonimiz odamlardan voqeliklarga ochiq ko‘z, teran nazar bilan qarashni, atrofimizda yuz berayotgan ma’naviy tahdid va xatarlarni to‘g‘ri baholab, ulardan tegishli saboqlar chiqarib yashashni talab etmoqda. Buning uchun ajdodlar merosini chuqur o‘rganish, oqilona xulosalar chiqarish g‘oyat muhimdir. 

Ma’murjon domla ERKAYEV,

Ko‘kaldosho‘rta maxsus islom bilim yurti mudir

MAQOLA
Boshqa maqolalar

Rasululloh ﷺ qanday qiroat qilardilar?

12.03.2025   1505   3 min.
Rasululloh ﷺ qanday qiroat qilardilar?

Ummu Salama roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qiroat qilganlarida oyatlarni ajratib-ajratib o‘qirdilar” (Imom Abu Dovud, Imom Ahmad rivoyati).

Ummu Salama roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: Nabiy sollallohu alayhi vasallam qiroatalarini oyat-oyat qilib ajratardilar: «Alhamdu lillahi Robbil-’alamin» deb, so‘ng vaqf qilardilar, «Arrohmanir-Rohiym» deb, so‘ng vaqf qilardilar» (Imom Termiziy, Imom Hokim rivoyati).

Ya’lo ibn Mamlakdan rivoyat qilinadi: «U Ummu Salama roziyallohu anhodan Nabiy sollallohu alayhi vasallamning namozlari haqida so‘radi. Shunda u kishi: «Sizlar qayoqdayu, u zotning namozlari qayoqda?! U zot namoz o‘qir, so‘ng namoz o‘qiganchalk uxlar, so‘ng uxlaganlaricha namoz o‘qir, so‘ng namoz o‘qiganlaricha uxlar edilar. To tongacha shunday bo‘lar edi», dedi-da, u zotning qiroatlarini maqtay ketdi. U zotning qiroatlarini maqtay turib: «Harfma-harf, aniq-aniq o‘qirdilar», dedi» Abu Dovud, Termiziy va Ahmad ibn Hanbal rivoyat qilgan.

Qatodadan rivoyat qilinadi: «Anasdan: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning qiroatlari qanday edi?» deb so‘raldi. Shunda u: «Cho‘ziq edi», dedi-da, keyin «Bismillahir-Rohmanir-Rohiym»ni «Bismillah»ni cho‘zib, «Ar-Rohman»ni cho‘zib, «Ar-Rohiym»ni cho‘zib o‘qib berdi». Ya’ni Rasululloh sollallohu alayhi vasallam mad – cho‘ziq unli bor o‘rinlarda madni aniq cho‘zib o‘qir edilar (Imom Buxoriy rivoyati).

Abdulloh ibn Abu Qaysdan rivoyat qilinadi: «Men Oisha roziyallohu anhodan Nabiy sollallohu alayhi vasallamning qiroatlari haqida: «U zot qiroatni ichlarida qilarmidilar yoki jahriy (oshkora) qilarmidilar?» deb so‘radim. U: «Har qaysisini ham qilardilar. U zot (qiroatni) gohida ichlarida, gohida oshkora qilardilar», dedi» (Muttafaqun alayh).

Ummu Honiydan rivoyat qilinadi: «Men tunda yopig‘im ustida turib olib Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning Ka’ba oldidagi qiroatlarini eshitar edim» (Nasoiy va Ibn Moja rivoyat qilgan).

Jubayr ibn Mut’im roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallamnig shom namozida Tur surasini o‘qiyotganlarini eshitdim. «Yoki ular, hech narsadan hech narsa yo‘q, o‘zlari yaralganlarmi?! Yoki ular yaratuvchilarmi?» oyatiga kelganda qalbim uchib ketay dedi» (Imom Buxoriy rivoyati).

Baro ibn Ozib roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallamning xuftonda «Vattiyni vaz-zaytun»ni o‘qiyotganlarini eshitdim. Biror kishidan u zotning ovozlaridan ko‘ra chiroyli ovoz eshitmaganman» Muttafaqun alayh.

Abdulloh ibn Mug‘affaldan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallamning tuyalarida Qur’on o‘qib ketayotganlarini ko‘rdim. Fath surasini mayin qilib o‘qib ketayotgan ekanlar. Ohang qilib o‘qib ketayotgandilar» (Imom Buxoriy rivoyati).

Avs ibn Huzayfa roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Bir kecha Rasululloh sollallohu alayhi vasallam oldimizga kech qolib chiqdilar. Biz: «Yo Allohning Rasuli, kech qolib ketdingizmi?» dedik. Shunda u zot: «Qur’ondan hizbim[1] qolib ketgan edi, o‘shani tugatmasdan chiqishni istamadim», dedilar. Keyin biz Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning as'hoblaridan: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Qur’onni qanday hizbga ajratar edilar?» deb so‘radik. Ular: «Uchta, beshta, yettita, to‘qqizta, o‘n bitta, o‘n uchta (sura) va «Mufassal» hizbi», deyishdi» (Tabaroniy va Tahoviy rivoyati).

Davron NURMUHAMMAD


[1] Hizb – bo‘lak degani bo‘lib, Qur’ondan har kun uchun vazifa sifatida ajratib olingan bo‘lakka nisbatan ishlatilgan. Mufassal – Qur’onning Hujurot surasidan boshlab oxirigacha bo‘lgan qismi.