Alloh taolo Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallamga bir qancha sinovlarni yubordi. Hali dunyoga kelmasidan otalaridan, olti yoshida onalaridan, sakkiz yoshida suyanchig‘i – bobolaridan ayrildilar.
Islom ummat orasida keng yoyilguncha ko‘plab mashaqqatlar chekdilar. Yettita farzandlaridan oltitasini o‘z qo‘llari bilan yerga qo‘ydilar. Payg‘ambarimiz Muhammad alayhissalom bularning barchasiga go‘zal sabr qildilar.
Ulamolar aytadilarki, bu sinovlar bilan Alloh taolo Rasulimizning hayotlaridagi har bir lahzasini qiyomatga qadar keladigan ummatlari uchun dasturilamal bo‘lishini iroda qilgan.
Barcha mo‘minlar xotirjamlik, taqdirdagi yaxshilik ham, yomonlik ham Alloh taolodan ekaniga iymon keltiradi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam mana shu iymonni hayotlarida o‘zlari yaqqol ko‘rsatib berganlar.
Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhu bilan Makkai mukarramadan Madinaga hijrat qilib ketayotganlarida orqalaridan ularni qatl qilish uchun kelayotganlar bor edi. Abu Bakr bundan qattiq xavotirda ularni ko‘rib: “Yo Rasululloh, yaqinlashib qolyapti-da”, dedi. Payg‘ambarimiz alayhissalom esa: “Xotirjam bo‘ling”, dedilar. Yoki g‘orda Abu Bakr: “Rasululloh hozir sal egilsalar, bizlarni ko‘rib qoladi”, dedi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Qo‘rqma, Alloh biz bilan-ku”, deya Abu Bakrni xotirjam qildilar.
Rasululloh qabristondan o‘tib ketayotganlarida bir ayol dod-faryod bilan sochlarini yulib, yuzlarini tirnab, butun bag‘ri bilan o‘zini yerga urib yotgandi. Payg‘ambar alayhissalom unga: “Sabr qiling”, dedilar. U: “Siz yo‘lingizda ketavering, men bilan nima ishingiz bor?” deya qo‘pollik qildi. Rasululloh: “Sabr qilsangiz yaxshi bo‘ladi”, deya ketdilar. Keyin sahobai kiromlar keldilar: “Ey onaxon, nima qilib qo‘ydingiz, bu kishi kimligini bilasizmi, Payg‘ambarimiz alayhissalom edilar-ku, yaxshi ish qilmadingiz, beodoblik qilib qo‘ydingiz. Siz bir farzandingizdan ayrilgan bo‘lsangiz, bu kishi bir necha farzandlarini yer bag‘riga qo‘yganlar-ku”, deyishganda, boyagi ayol xatosini anglab, so‘ngra Rasulullohdan borib uzr so‘radi. Shunda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam: “Albatta, sabr (musibatning) birinchi zarbasidadir”, deb marhamat qildilar.
Hayotda har qanday holatda ham sabr qilish, kishi o‘zini xotirjam tutishi Payg‘ambarimizdan bizga berilgan sunnatdir. Unga ergashganlargina ikki dunyoda ham saodat topadilar, inshoalloh.
Zayniddin ESHONQULOV,
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
raisi o‘rinbosari
"Hidoyat" jurnalining 7-sonidan
Davlatimiz rahbarining shu yil 14 martdagi “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaroriga ko‘ra, Din ishlari bo‘yicha qo‘mita, Imom Moturidiy, Imom Buxoriy, Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari, O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi, Islom sivilizatsiyasi markazi, O‘zbekiston musulmonlari idorasi tomonidan tashkil etilgan anjumanda dunyoning o‘ttizga yaqin davlatidan muftiylar, islomshunos va dinshunos olimlar, diniy-ma’rifiy soha vakillari ishtirok etmoqda.
Anjuman munosabati bilan o‘tkazilgan brifingda Din ishlari bo‘yicha qo‘mita axborot xizmati rahbari – matbuot kotibi Ilhom Ma’rupov konferensiya va uning doirasidagi tadbirlar haqida ma’lumot berdi.
– Mamlakatimiz taraqqiyotining yangi bosqichida O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tomonidan jamiyatda diniy bag‘rikenglik, millatlararo totuvlik va ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash, buyuk alloma va mutafakkirlarimizning boy ilmiy-ma’naviy merosini chuqur o‘rganish bo‘yicha puxta o‘ylangan izchil islohotlar amalga oshirilmoqda, – dedi I.Ma’rupov. – Ushbu ezgu ishlarning uzviy davomi sifatida 2025 yil 29-30 aprel kunlari Samarqand shahrida “Moturidiylik – bag‘rikenglik, mo‘tadillik va ma’rifat ta’limoti” mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya o‘tkazilmoqda.
So‘nggi yillarda diniy-ma’rifiy sohada amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlar natijasida O‘zbekistonda moturidiyshunoslik ilmiy maktabi shakllandi, desak to‘g‘ri bo‘ladi.
Konferensiyaning ahamiyati va dolzarbligi haqida gapirganda bugungi kunda quyidagi omillar Imom Moturidiy va moturidiylik ta’limotini chuqur o‘rganishni taqozo etayotganini alohida qayd etish lozim:
– muqaddas islom dini niqobi ostida faoliyat yuritayotgan radikal guruhlar harakati kuchayib borayotgan bugungi sharoitda xalqaro maydonda Imom Moturidiy ta’limotini o‘rganishga e’tibor oshmoqda;
– moturidiylik maktabining bag‘rikeng g‘oyalari, asrlar davomida mintaqamiz xususiyatlariga mos holda shakllangan insonparvar ta’limoti radikalizmga qarshi kurashning ta’sirchan va samarali vositasi sifatida baholanmoqda.
Konferensiya 3 ta shu’bada faoliyat olib boradi:
Birinchi shu’ba “Imom Moturidiy va uning izdoshlari ilmiy merosining islom ilmlari rivojidagi o‘rni” mavzuiga bag‘ishlangan bo‘lib, unda Imom Moturidiy, moturidiy allomalari va izdoshlari hayot yo‘li, Movarounnahr kalom ilmi maktabi rivojlanish tarixi haqida bahs-munozaralar, ilmiy muzokaralar bo‘lib o‘tadi.
Ikkinchi shu’ba “Moturidiylik ta’limotida umuminsoniy qadriyatlar talqini” mavzuida bo‘lib, u Moturidiylik ta’limotida ilgari surilgan g‘oyalar, jumladan, bag‘rikenglik, mo‘tadillik va ma’rifat nazariyalarining shakllanishiga oid munozaralarni o‘z ichiga oladi.
Uchinchi shu’ba “XXI asrda moturidiylik ta’limotining ahamiyati” mavzuiga bag‘ishlangan bo‘lib, u Imom Moturidiy va uning izdoshlari ilmiy merosida ko‘tarilgan mavzularning bugungi kundagi dolzarb muammolarni hal qilishdagi ilmiy va nazariy ahamiyatiga oid bahs-munozaralarni qamrab oladi.
Anjuman yakunida Imom Moturidiy ilmiy merosi va moturidiylik ta’limotini o‘rganishni yangi bosqichga olib chiqish bo‘yicha nufuzli olimlarning taklif va tashabbuslari asosida yakuniy deklaratsiya qabul qilinadi.
Bugun anjuman qatnashchilari uchun Samarqand shahridagi muqaddas qadamjolar va tarixiy-madaniy yodgorliklarga sayohat ko‘zda tutilgan.
G‘.Hasanov, A.Isroilov (video), O‘zA muxbirlari