Bismillahir Rohmanir Rohiym
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qalblariga surur baxsh etadigan, jonlariga oro kiradigan amallarni, g‘am-tashvishlar quyundek yopirilganda qayg‘ularini aritish uchun talpinadigan bir qancha amallarni aytganlar. Bu esa u zotning biz ummatlariga ulkan hadyalaridan biridir.
U zot sollallohu alayhi vasallam shunday deganlar: «Bu dunyoda menga jufti halollarim va yoqimli iforlar mahbub qilindi. Ko‘zimning quvonchi esa namoz bo‘ldi».
Ushbu nabaviy hadisni yaxshilab mulohaza qiladigan bo‘lsak, qisqagina bo‘lsa ham, unda qayg‘ularni muolaja qiladigan ulkan, nafis qoidalar, baxtli hayot uchun go‘zal namunalar mujassam.
Buni sizga quyida bayon qilib beraman:
Birinchidan, yuqoridagi hadisni eshitganingizda xayolingizdan nimalar o‘tdi? Balki «Hadisda aytilgan uch narsa bu dunyoda Rasulullohga ma’qul bo‘lgan ekan. Xo‘sh, men-chi? Bu dunyoda men nimalarni yoqtiraman, nima qilganimda rohatlanaman?» degan o‘rinli savol tug‘ilgandir?
Mana, Nabiy sollallohu alayhi vasallam bizga bu dunyoda yoqtirgan narsalarini sanab, aytib berdilar. Keling, biz ham Rasulullohga ummat o‘laroq ergashib, o‘zimiz uchun bu dunyoda mahbub bo‘lgan, halol bo‘lgan, bajarganda zavq tuyadigan ishlarni qalbimiz tubidan qidirib, ularni aniqlab olaylik!
Ikkinchidan, sevikli Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam yoqtiradigan uch narsa haqida ozgina tafakkur qilsak, bu uch narsa uch jihatni o‘z ichiga olishini ko‘ramiz. Masalan, xushbo‘ylik moddiy narsalarni ifodalasa, ayollar ijtimoiy va shaxsiy hayotni tasvirlaydi, namoz esa ibodat jumlasidan.
Uchinchidan, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam o‘zlari yoqtiradigan, qalblari taskin topadigan narsalarni bilardilar. Shuning uchun qiyinchilik va musibat vaqtida qayg‘ularini yengillatish uchun shular tomon oshiqar edilar. Masalan, u zot namozni sevardilar, chunki namozda Alloh taologa yaqinlashish bor. Shunng uchun qachon qayg‘uga botsalar, namozga oshiqardilar.
Huzayfa ibn Yamon roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Biron narsa Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni qattiq ranjitsa, u zot namoz o‘qirdilar».
Boshqa bir rivoyatda: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam biror narsadan xafa bo‘lsalar, namoz o‘qirdilar», deyilgan.
Demak, Rasululloh biror narsadan ranjisalar yoki qayg‘uga botsalar, avvalo namozga talpinar ekanlar.
Cavol: Otam bilan Madinai munavvarada umra uchun ehromga kirib, Makkaga yo‘lga tushdik. Lekin yo‘lda havo sovub ketib, otam do‘ppi, kurtka va paypoq kiyib olishga majbur bo‘ldilar. Bu hol Makkaga yetib borgunimizcha davom etdi va ehromda umra qilib oldik. Savolim shuki, otam kiygan kiyimlarining har biri uchun alohida kafforat berilishi lozim bo‘ladimi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Erkak kishi haj yoki umraga ehrom bog‘laganda zarurat sababli bir nechta tikilgan kiyimni bir kunduz yoki bir kecha (yoki jami 12 soat)dan kam muddat kiyib yursa bitta sadaqa – yarim so’ (2 kg atrofida) bug‘doy yoki uning qiymatini haram chegarasida faqirlarga sadaqa qilishi kifoya qiladi.
Agar bir kunduz yo kecha (12 soat)dan ko‘p muddat kiyib yurgan bo‘lsa, haram chegarasi ichida bitta jonliq so‘yishi yetarli. Kiyimlar bir nechta bo‘lishi bilan sadaqa yoki so‘yiladigan jonliqlar soni ko‘paymaydi.
Shu o‘rinda eslatib o‘tish lozimki, erkak kishi ehromdalik holida sovqotib qolsa, tikilgan kiyim kiyib olmasdan, adyolga o‘xshash biror yopinchiq o‘ranib olish yoki keng kiyimni yengiga qo‘llarini kiritmasdan, yelkasidan tashlab olish ham mumkin. Buni kiyim kiyish deb hisoblanmagani uchun jinoyat sanalmaydi va kafforot ham lozim bo‘lmaydi (“Kamolud diroya” kitobi). Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.