Cavol: Hojatdan keyin avratni suv bilan emas, nam salfetka bilan poklash mumkinmi? Buni uzoq masofaga katta yuk mashinalarda yuradigan do‘stim so‘ragan edi.
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Najosat chiqqan joyidan atrofiga yoyilmagan bo‘lsa, qog‘oz, tosh kabi narsalar bilan tozalanish mumkin. Agar dirham (katta tanga) miqdoridan ko‘p yoyilgan bo‘lsa, suv kabi suyuqlik bilan poklash lozim bo‘ladi. Chunki bunday holatda badanga najosat tekkan hukmida bo‘lib, uni faqat yuvish bilan ketkaziladi.
ثم الاستنجاء بالأحجار إنما يجوز إذا اقتصرت النجاسة على موضع الحدث فأما إذا تعدت موضعها بأن جاوزت الشرج أجمعوا على أن ما جاوز موضع الشرج من النجاسة إذا كانت أكثر من قدر الدرهم يفترض غسلها بالماء ولا يكفيها الإزالة بالأحجار
“Tosh bilan istinjo qilishning o‘zi bilan kifoyalanish axlat yoki bavl chiqqan joyidan tashqariga yoyilmagan holatda joiz bo‘ladi. Agar axlat yoki bavl najosat o‘rnidan atrofiga dirham miqdoridan ko‘p yoyilsa, suv bilan yuvish farz bo‘ladi. Tosh bilan ketkazish kifoya qilmaydi” (“Fatovoi Olamgiriya” kitobi).
Suyuqlikdan boshqa barcha narsalar, hatto u nam narsa bo‘lsin, tosh bilan bir xil hukmda bo‘ladi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.
Savol: O‘qilgan namozimdan ko‘nglim to‘lmadi. Shu namozni qayta o‘qishim kerakmi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Bu masalaning biroz tafsiloti bo‘lib, unga ko‘ra namoz quyidagi holatlarda qayta o‘qilishi lozim:
• Namozda biror farz amal bajarilmay qolib ketgan bo‘lsa;
• Namozda biror vojib amal qasddan bajarilmay qolib ketsa;
• Namozda biror vojib amal unutib bajarilmasa va namoz oxirida sajdai sahv ham qilinmay tugatilgan bo‘lsa.
Agar namozda sunnat amallar tark qilingan bo‘lsa yoki namoz makruhlik bilan o‘qilgan bo‘lsa, u holda namozni qayta o‘qish vojib emas, balki mustahab (chiroyli sanalgan) ish hisoblanadi. Ushbu holatda qaytadan o‘qimasa ham gunohkor sanalmaydi.
Savolda so‘ralgan holatga kelsak, ko‘ngil to‘lmasligi yuqorida sanab o‘tilgan farz yoki vojib amal tark qilingan holatlar sababli bo‘lsa, namoz qayta o‘qilishi kerak. Ammo haqiqatda sobit bo‘lmagan shubha-gumonlar, vasvasalar sababli ko‘ngil to‘lmayotgandek bo‘lsa, u holda namozni qayta o‘qilmaydi. Chunki ko‘p hollarda “ko‘nglim to‘lmayapti”, deb namozni qayta-qayta o‘qiyverish insonni o‘ziga bo‘lgan ishonchini yo‘qotadi va vasvasa kasaliga chalinishiga olib keladi.
Shunday ekan, namozda bajariladigan farz, vojib, sunnat amallar haqida yaxshi o‘rganish, eng asosiysi turli xayollarga chalg‘imasdan namozni e’tibor bilan ado etish lozim bo‘ladi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.