Madinalik ansoriya ayollardan Ummu Sulaym roziyallohu anho Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning oldilariga kelib:
يا رسولَ اللهِ علِّمْني كلماتٍ أَدْعو بهِنَّ
“Yo Allohning Rasuli, menga shunday kalimalarni o‘rgatingki ular bilan duo qilay”, dedi.
U zot alayhissalom:
قال: تُسبِّحينَ اللهَ عَشْرًا وتَحمَدينَه عَشْرًا وتُكبِّرينَه عَشْرًا ثُم سَلي حاجَتَكِ
“O‘n marta tasbeh (“Subhanalloh”), o‘n marta tahmiyd (“Alhamdulillah”) va o‘n marta takbir (“Allohu akbar”) aytib, so‘ngra Allohdan hojatingni so‘raysan, Shunda Alloh taolo:
فإنَّه يقولُ: قد فعَلْتُ قد فعَلْتُ
“batahqiq amalga oshirdim”, “batahqiq amalga oshirdim”, deb aytadi”, dedilar (Imom Termiziy va Nasoiy rivoyati).
Ushbu hadisda sahobiya ayollarning ilmga rag‘bati, duo qilishdan oldin Allohni zikr qilish lozimligi, duoning ijobat bo‘lishi kabi bir qancha foydalar mujassam.
Qolaversa, boshqa hadislarda bir marta “Alhamdulillah” deb aytish qiyomat kuni amallar tarozisini, “Subhanalloh” va “Alhamdulillah” deyishning savobi esa, yer va osmon o‘rtasini to‘ldirishi bayon etilgan.
Davron NURMUHAMMAD
Savol: Men haydovchilik qilaman. Ba’zilar menga ma’lum miqdorda pul berib, uni boshqa shahardagi odamga yetkazishimni so‘rashadi. Shu puldan avval o‘zim foyda ko‘rib, so‘ng aytilgan odamga to‘liq qilib yetkazsam bo‘ladimi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Yo‘q, bu ish joiz emas. Chunki bu omonatga xiyonat qilish hisoblanadi. Omonatga olingan puldan faqat egasi rozi bo‘lsagina ishlatish mumkin. Ammo egasi rozi bo‘lmasa, yoki egasiga bildirmay ishlatilsa, bu xiyonat sanaladi. Omonatga xiyonat qilish esa, katta gunoh va munofiqning belgilaridan biridir. Bu haqda faqih Nizomiddin Shoshiy rahimahulloh shunday zikr qiladilar:
“Omonatdor, vakil va g‘osib (birovning molini zo‘rlik bilan olgan kimsa)lar molning ayni o‘zini o‘zlarida olib qolib, uning mislini (qiymatini) to‘lashlari mumkin emasdir” (“Kitabul-xamsiyn” kitobi).
Shuningdek, alloma Ibn Nujaym rohimahulloh shunday naql qiladilar: “Omonatga olingan buyum boshqa kishiga na omonatga beriladi, na qarzga (bepul foydalanish uchun) beriladi, na ijaraga beriladi va na garovga qo‘yiladi. Agar omonatdor ulardan birortasini qilsa, javobgar bo‘ladi” (“Al-Bahrur-roiq” kitobi).
Xulosa qilib aytganda, haydovchilarning yuqoridagi birovning omonatidan beruxsat foydalanishlari va undan daromad ko‘rishlari shar’an joiz emasdir. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.