Bismillahir Rohmanir Rohiym
Qadim zamonda bir tikuvchi bo‘lgan ekan. U o‘z hamqishloqlariga bir-biridan chiroyli kiyimlar tikib berar ekan. Tikuvchining kichik yoshdagi bir nabirasi bo‘lib, u juda ziyrak, harakatchan bola ekan. U doimo bobosining yonida yurib, uning ishlariga qarashar, har bir qilayotgan ishini diqqat va etibor bilan kuzatib borar ekan.
Kunlarning birida tikuvchi nabirasiga bir hikmatni ta’lim bermoq istabdi. Katta hajmdagi bir matoni keltirib, qaychi bilan uni kesib mayda-mayda bo‘laklarga bo‘libdi. So‘ngra qaychini bir chekkaga uloqtiribdi. Shundan keyin tikuvchi igna olib kelibdi va u bilan kichik-kichik bo‘laklarga bo‘lingan mato parchalarini bir-biriga ulab tika boshlabdi. Natijada chiroyli bir kiyim paydo bo‘libdi. Kiyimni tikib bo‘lgach, ignani boshidagi sallasining bir chekkasiga sanchib qo‘yibdi.
Buni kuzatib turgan ziyrak nabira bobosidan so‘rabdi: “Bobo nima uchun matoni kesib, parchalab bo‘lganingizdan keyin qimmatbaho qaychingizni yerga uloqtirdingiz, ammo tikib bo‘lganingizdan keyin bir chaqa turadigan ignani boshingizdagi sallangizga sanchib qo‘ydingiz?”.
Tikuvchi bobosi javob berdi: “Ey, nabiraginam, agar e’tibor bergan bo‘lsang, qaychi butun bir matoni parcha-parcha qilib bo‘lib tashladi. Ammo, kichkinagina inga o‘sha parchalarni bir-biriga ulab chiroyli kiyim tikdi. Bundan shunday xulosa olish mumkinki, odamlar orasida shunday kishilar bo‘ladiki, ular butun bir jamiyatni o‘rtasiga fitna urug‘ini sochib, ularni bir-biridan ayrib tashlaydi, jamiyatni parchalab yuboradi. Ana unday kishilarning o‘rni oyoq ostida, ular shunga munosib. Ammo, odamlarni birlashtirish, ularni hamjihat qilish yo‘lida sa’y-harakat qiladigan kishilar doimo ardoqlanadi, ularni boshingga ko‘ratsang arziydi. Sen ham doimo odamlarni bir-biriga do‘st, ahil-inoq qiladigan kishilardan bo‘lgin”, dedi.
Homidjon domla ISHMATBЕKOV
وحدثنا إسحاق بن إبراهيم بن جبلة نا عبيد الله بن موسى أنا إسرائيل، عن سماك أنه سمع موسى بن طلحة يحدث عن أبيه قال: مررت مع النبي صلى الله عليه وعلى آله وسلم في نخل فرأى قوما في رءوس النخل يلقحون النخل فقال: ما يصنع هؤلاء؟ قالوا: يجعلون الذكر في الأنثى قال: ما أظن ذلك يغني شيئا فبلغهم ذلك فتركوه فنزلوا عنها فبلغ ذلك النبي صلى الله عليه وعلى آله وسلم فقال: إنما هو ظن ظننته، إن كان يغني شيئا فاصنعوه، فإنما أنا بشر مثلكم وإن الظن يخطئ ولكن ما قلت لكم: قال الله تعالى فلن أكذب على الله عز وجل.
Muso ibn Talha otasidan rivoyat qiladi: “Nabiy sollallohu alayhi va ’alaa olihi vasallam bilan birga (Madina) xurmozorlari orasidan o‘tdim. U zot xurmolar ustiga chiqib olib, changlatayotgan odamlarni ko‘rib: “Anavilar nima qilishmoqda?” dedilar.
Odamlar: “(Xurmoning) erkagini urg‘ochisiga qo‘shmoqda”, dedi.
U zot: “Menimcha, undoq qilish biror foyda bermas, deb gumon qilaman”, dedilar.
Haligi odamlarga buning xabari yetib borganda, ular u(changlatish)ni tark qildi va xurmolardan tushdi. Rasululloh sollallohu alayhi va olihi vasallamga bu haqda xabar berilganda: “U mening bir gumonim, agar o‘sha narsa ularga manfaat bersa, uni qilaversin! Albatta, men ham sizlar kabi basharman. Albatta, gumon xato qiladi. Lekin sizlarga “Alloh taolo bunday dedi”, deb biror narsa aytsam, zinhor Alloh azza va jallaga nisbatan yolg‘on so‘zlamayman”, dedilar.
Abu Said Haysam ibn Kulayb Shoshiyning
“Musnadi Shoshiy” asaridan
Davron NURMUHAMMAD