Bismillahir Rohmanir Rohiym
Bir qiz aytadi:
«O‘spirinlik vaqtimda kuchsizligim o‘zimga yoqmasdi. Xuddi erkaklardek kuchli ko‘rinishga harakat qilardim. Bu esa o‘zimni erkaksifat qilib ko‘rsatishga, ovozimni yo‘g‘onlatib, dag‘al bo‘lishga majbur qilardi. O‘jarlik qilib, birovning fikrini osonlikcha qabul qilmas edim. Uy ishlarini bo‘ynimga olishdan qochardim. Meni «erkakshoda» deyishlari uchun singillarimni urardim. Bu paytda 17-18 yoshlarda edim. Afsuski, bularning barchasi menga faqat qayg‘u, g‘am-tashvish olib keldi. Bundan ota-onam, singillarim va eng achinarlisi, o‘zim aziyat chekdim.
Bir kuni o‘z aslimga – qizligimga qaytishga qaror qildim. Ojizaligimni tan olib, undan foydalana boshladim. Qarangki, bundan faqat yaxshilikka erishdim, ota-onamning mehrini, yaqinlarimning muhabbatini qozondim. Erkaklarga (otaga, aka-ukaga, erga) zaiflikni izhor qilsam, ularda erkaklik hissi jo‘sh urib ketar ekan, o‘ziga muhtoj bo‘lib turgan ayolga yanada ko‘proq mehr ko‘rsatishar ekan. O‘zini kuchli, qaysar qilib ko‘rsatadigan qizlarga esa qo‘pol munosabatda bo‘lishar ekan.
Shunday qilib, ojizaligim bilan qaysarlik qilganimdan ko‘ra ota-onamning mehrini, e’tiborini va hatto pulini ko‘proq qozonishim mumkinligini o‘rganib oldim.
Endi qizlarga shunday nasihat qilaman: «Ojizligingiz – sizning kuchli yashirin qurolingiz ekan. Undan oqilona foydalansangiz, ota-onangizning qalbini zabt etishingiz mumkin. Yumshoq bo‘lsangiz, onangiz qaysarlik qilganingizda bermaydigan narsalarini ham beradi. Ota-onangizdan qaysarlik, qo‘pollik bilan ololmagan narsalaringizni ojizlik bilan osongina olasiz ekan».
Qiz bola ojizligini yig‘i bilan emas, ziyraklik bilan; qaysarlik bilan emas, sokinlik bilan; g‘azab bilan emas, muloyimlik bilan kuch-quvvatga aylantirishi mumkin.
Ey pokiza qalbli singlim!
Ayol kishi (qiz bola) zaifligidan to‘g‘ri foydalana olsa, uyini ham jannatga aylantiradi, Alloh taolo uni haqiqiy jannatga kirish bilan ham siylaydi. Ojizalik aslida afzallik, ustunlikdir. Ayol kishi uyida chinakam ojizligini ko‘rsata bilsa, g‘am-qayg‘ulari yo‘qoladi, bundan tashqari, oila a’zolarini ham birdek xursand qiladi.
Buni quyidagi hadisdan bilib olamiz:
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday deganlar: «Ayollaringiz ichida jannatiylar kimligini aytaymi? Istarasi issiq, yoqimli, bola tug‘adigan, jahli chiqsa yoki unga nohaqlik qilinsa, erining qo‘lini ushlab, «Allohga qasamki, mendan rozi bo‘lib, kechirmaguningizcha uxlamayman», deydiganlaridir».
Bunday ayol ojizligidan to‘g‘ri foydalanib, erini ham, oila a’zolarini ham xursand qiladigan, buni go‘zal holatda uddalaydigan ayoldir. O‘zi haq bo‘lsa ham, kimdir uni g‘azablantirsa yoki eridan, otasidan, aka-ukalaridan nohaqlik yetsa, yoki biror xatosi tufayli eri yoki otasi undan ranjisa, har qanday holatda ham kimningdir u tufayli xafa bo‘lib uxlashiga yo‘l qo‘ymaydi. Bunday ayol – o‘zi mazlum bo‘lsa ham, barcha dilixiraliklarni aritmaguncha tinchimaydigan ayoldir. Shu yo‘l bilan u o‘z qalbidagi jarohatlarni davolaydi, qayg‘uga botib, umrining oltinga teng damlarini zoye qilmaydi. Shu bilan birga, unga yomonlik qilgan insonni kechirib yuboradi, uni isloh qilishga harakat qilib, «Mendan rozi bo‘lmaguningizcha menga uyqu harom», deydi.
Bu hadisi sharifda barcha ayol-qizlar birdek yaxshi tushunishi kerak bo‘lgan xabar bor. Ayol kishi – uyning baxt kalitidir. Zaifa, ojiza bo‘lishiga qaramay, Alloh unga ulkan ruhiy matonat ato etgan. O‘ziga nisbatan nohaqlik qilingan o‘rinda ham erini, otasini, onasini, akasini kechirib, ulardan uzr ham so‘ray oladi. Shu tariqa o‘zining ojizligini kuchga aylantiradi. Zaifaligidan foydalanib, ham o‘ziga, ham turmush o‘rtog‘iga – oilaning barcha a’zolariga shodlik, quvonch, baxt ato etadi. Hadisda ta’rifi keltirilganidek bo‘la olsa, Allohning izni bilan Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam va’da qilgan jannatiy ayollardan biri bo‘ladi.
Uzr so‘rash uzr sohibini mutlaqo yerga urmaydi. Nohaq bo‘la turib uzr so‘rash sizning xato qilganingizni ham ifodalamaydi. Aksincha, bu – siz uchun o‘z manfaatlaringizdan ko‘ra yaqinlaringiz bilan yaxshi aloqani saqlab qolish ustun turishini bildiradi. Bu esa sizga yanada ko‘proq kuch-quvvat bag‘ishlaydi. Buning lazzatini esa faqat uni totib ko‘rganlargina anglab yetadilar.
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh, Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Fitna – bu jamiyatda ixtilof, nizo va buzg‘unchilikka olib keladigan omillar majmuasidir. Tarix davomida fitna turli ko‘rinishlarda – siyosiy qarama-qarshilik, diniy ziddiyat yoki ijtimoiy beqarorlik sifatida namoyon bo‘lgan.
Fitna jamiyat rivojiga salbiy ta’sir ko‘rsatib, munosabatlarning buzilishiga sabab bo‘ladi. Ijtimoiy nizolar odamlar o‘rtasida ishonchni yo‘qotadi, bu esa hamkorlik va birdamlikka putur yetkazadi. Masalan, siyosiy fitnalar davlat institutiga bo‘lgan ishonchni kamaytirib, qonun ustuvorligiga xalaqit beradi. Iqtisodiy jihatdan, fitna savdo-sotiq, investitsiyalar va ishlab chiqarishning pasayishiga olib keladi. Tarixdagi ko‘plab misollar mavjud bo‘lib, fuqarolik urushlari, ommaviy tartibsizliklar fitnaning iqtisodiy va ijtimoiy zararlarini ko‘rsatadi.
Diniy yoki mafkuraviy fitnalar esa jamiyatdagi ma’naviy qadriyatlarga tahdid soladi. Bunday nizolar odamlarni guruhlarga bo‘lib, bir-biriga qarshi qo‘yadi, bu esa uzoq muddatli parokandalikka sabab bo‘ladi. Fitna ko‘pincha yoshlarning radikallashuvi, axloqiy buzilish va ma’naviy yo‘qotishlar bilan bog‘lanadi.
Baqara surasi 217-oyatida “Fitna qotillikdan ham og‘ir gunohdir”, 191-oyatda “Fitna qotillikdan ham yomondir” deyilgan.
“Tafsiri Irfon”da, zolim va qonxo‘r kimsalar hamisha insonlar, butun-butun qabilalar o‘rtasida fitna, nifoq solib, jamiyatning tinch hayotini parokanda qilishi, fitna esa odamlarni qatl qilishdan ham og‘ir jinoyat ekani aytilgan.
Fitna konstruktiv yo‘naltirilib, oldi olinmasa, buzg‘unchilik va beqarorlikka sabab bo‘ladi. Imom Buxoriy va Muslim rivoyat qilgan hadisda, “Yaqin orada fitnalar bo‘ladi. O‘sha chog‘da o‘tirib olgan odam tik turgandan yaxshiroqdir. O‘rnida jim tik turgan esa yurayotgan odamdan yaxshiroqdir. Yayov yurgan esa tez-tez yurayotgan odamdan yaxshiroqdir. Kim o‘sha fitnalarga e’tibor bersa uni fitna o‘ziga tortib ketadi. Kimki qutulishga joy topa olsa, o‘sha joyda fitnadan himoyalansin!”, deyilgan.
Bu hadisda Rasul alayhissalom fitnaga aralashib qolishdan qaytarib, undan chetda bo‘lish yo‘llarini bayon qilgan. Fitnaga qiziqmaslik, e’tibor qilmaslik, qo‘shilmaslik bilan himoyalanishni tavsiya qilganlar.
Fitnaning zararli ta’sirini kamaytirish uchun jamiyatda ma’rifat va muloqotni kuchaytirish zarur. Ta’lim va axborot vositalari orqali odamlarning tanqidiy fikrlash qobiliyatini oshirish, ularni fitna unsurlaridan himoya qiladi. Davlat va jamoat tashkilotlari esa adolatli qonunlar va ochiq muloqot orqali ishonch muhitini shakllantiradi.
Bundan tashqari, fitnaning oldini olishda ma’naviy-axloqiy tarbiya muhim o‘rin tutadi. Dini va milliy qadriyatlarga asoslangan tarbiya odamlarda birdamlik va o‘zaro hurmat tuyg‘usini mustahkamlaydi. Nihoyat, fitnaga qarshi kurashishda har bir fuqaroning mas’uliyatli va faol ishtiroki muhimdir.
Alloh taolo Hujurot surasi 6-oyatda “Ey iymon keltirganlar! Agar fosiq xabar keltirsa, aniqlab ko‘ringlar, bilmasdan bir qavmga musibat yetkazib qo‘yib, qilganingizga nadomat chekib qolmanglar” deb fitnaga sabab bo‘luvchi gap-so‘zlarga ko‘r-ko‘rona ergashib ketmasdan tekshirib ko‘rish lozimligini ta’lim bergan.
Shunday ekan, fitnani oldini olish, fitna keltirib chiqaruvchi sabablarni bartaraf etish, unga qarshi kurashish jamiyatning barcha a’zolari uchun umumiy vazifadir.
Shermuhammad Boltayev,
Xorazm viloyati Shayx Qosim bobo jome masjidi imom-xatibi.