Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Bir kishi Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga kelib so‘radi:
- Ey Allohning Rasuli, qaysi sadaqaning savobi ko‘p?
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: - Sen sog‘lom va ochko‘z holingda, faqirlikdan qo‘rqib, boylikni umid qilib turib bergan sadaqangning savobi ko‘pdir. Joning halqumingga kelgunicha kechiktirib, keyin: «Bu falonchiga, bu pistonchiga» deb yurma! O‘shanda sen aytmasang-da, falonchiniki bo‘lgan bo‘ladi!
Inson sog‘lom paytida ibodatga to‘yib olishi lozim. Kun kelib, ibodat qila olmay qolishi mumkin.
Kuch borida sajdalardan lazzatlaning. Hali ajin tushmagan peshanangizni yerga qo‘ying. Kun kelib, kursiga o‘tirib, sajda qilishga kuchingiz yetmay qolishi mumkin. To‘g‘ri, Alloh stulga o‘tirib qilgan sajdangizni ham qabul etadi. Ehtimol, o‘shanda sizning qalbingiz bilan qilgan sajdangiz boshqalarning peshanasi bilan qilgan sajdadan afzal bo‘lar. Ammo Alloh taolo bandasining ofiyatda turganida, sog‘-salomat yurganida qilgan sajdasini yaxshi ko‘radi. Bemorlik insonni sindirib qo‘yadi. U insonni Allohga yaqinlashtiradi. Bu insonning fitrati. Ammo sog‘lom va kuchli inson sajdaga bosh urganida xuddi Robbiga: «Mana, bu boshning tashvishlari ko‘p bo‘lsa-da, Senga sajda qildi. Bu qalbning chalg‘ituvchi narsalari ko‘p bo‘lsa-da, Senga xushu’ qildi!» degandek bo‘ladi.
Kuch borida haj qilib lazzatlaning. Boshqa bir kishi sizni nogironlar aravachasiga solib aylantirmasidan oldin o‘z oyog‘ingiz bilan Ka’bani tavof eting. Safo va Marva orasida sa’y qiling. Hojar onamiz qadamlarini tezlatgan joyda qadamingizni tezlating. Tosh otishda boshqalarni vakil qilishdan oldin o‘z qo‘lingiz bilan shaytonga tosh oting!
To‘g‘ri, Alloh taolo bandasining qudrati yetganicha qilgan ibodatlarini qabul etaveradi. Ehtimol, aravachada kishi kuchli umid va xavf bilan tavof qilar. Ammo belida quvvat borida qilgan ibodatga hech narsa teng kela olmaydi!
Kuchli paytingizda to‘yib-to‘yib ro‘za tutib oling. Umr o‘tib ketib qolmasidan, ro‘za uchun Fidya berib yurishdan oldin, sog‘lom holatda ro‘za tutishni orzu qilishdan, qon bosimi, qandli diabet, oshqozon yarasi sizni bezovta qilmasidan oldin ro‘zadan lazzatlaning. To‘g‘ri, Alloh taolo bandasiga rahmati o‘laroq uning fidya va kafforatlarini qabul qilar, ehtimol. Ammo ibodatlardan to‘yib olmasidan oldin ibodatni ko‘ngildagidek ado qila olmaslik juda ham alamli! Agar, qariyalar kafforatini berishadi-da, keyin maza qilib yurishadi, deb o‘ylasangiz, xato qilasiz. Allohga qasamki, bemorlik va qarilik tufayli ro‘za tuta olmasdan kafforat va fidya berib yuradigan bemorlar qalbida yoriq bor!
Imkoniyatli ekaningizda sadaqadan lazzatlaning. Ro‘zg‘orga ishlataman desangiz, mingta maosh ham yetmaydi. Turmushning talablari ko‘p. Uni to‘la-to‘kis qilib bo‘lmaydi. Hamma narsa ketadi, ammo sadaqa qoladi. Ozgina bo‘lsa-da, maoshingizdan sadaqa chiqarishga odatlaning. «Elektr puli», «telefon puli» va «do‘kondagi qarzga» deganga o‘xshash «sadaqaga ajratilgan pul» deb nomlangan pulingiz ham bo‘lsin!
Mol jamlovchi bo‘lmang. Baribir uni merosxo‘rlar oladi. Siz esa hisob berasiz. Ojiz bo‘lib, qarib to‘shakda mixlanib qolishni kutib o‘tirmang. Bu paytda sizga mol kerak bo‘lmaydi. Bu paytda «Falonchiga», «pistonchiga» deyishning foydasi yo‘q. Aytmasangiz ham ularni bo‘ladi. To‘g‘ri, Alloh taolo sadaqani qanaqangi holda bersangiz ham, qabul qilaveradi. Ammo molni ishlatishga imkoni va o‘rni bo‘lganda sadaqa qilish bilan molni ishlatishga qodir bo‘la olmay qolganida sadaqa qilishning farqi bor!
«Nabaviy tarbiya» kitobi asosida tayyorlandi
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Cavol: Hozirgi kunda “taqsit savdosi” haqida ko‘p eshitib qolyapmiz. U qanday savdo?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. “Taqsit” savdosi deb savdo molini xaridorga darhol topshirib, bahosini bo‘lib to‘lashga kelishgan holda nasiya qilib sotishga aytiladi. Bunda masalan bir kishi mashinani 10 oyga, har oyda 1000 dan, jami 10 000 ga kelishgan holda sotib oladi.
Bu savdoda sotuvchi xaridorga turli takliflarni kiritganda, masalan, “3 oyga narxi 8000 bo‘ladi, 6 oyga 9000 bo‘ladi, 10 oyga 10 000 bo‘ladi” deganda ikki tomon ham muddat va narxni aniq qilib olishlari kerak bo‘ladi.
Agar xaridor va’da qilgan to‘lovlarini to‘lay olmasa, qarzga ustama qo‘shish mumkin emas, garchi uni oldindan shart qilingan bo‘lsa ham.
O‘ziga to‘q (imkoniyati bor) xaridor ado qilishi kerak bo‘lgan qarzni vaqti kelganda to‘lamasligi shar’an nojoizdir. Bu sotuvchiga zulm qilish, ya’ni katta gunoh bo‘ladi.
Taqsit savdosida sotuvchi xaridorning qarzi muqobilida garov talab qilish haqqiga ega. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.