Muoz roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Nabiy alayhissalom tillariga ishora qilib, «Tilingni tiygin», dedilar. Men: «Gapirgan gaplarimiz uchun ham javob beramizmi?» degan edim, u zot shunday dedilar: «Sho‘ring qurg‘ur, odamlarning do‘zaxga yuztuban ag‘darilishiga tili bilan qilgan gunohlari sabab bo‘ladi-da», dedilar» Imom Termiziy rivoyati.

Xursand paytimizda ham, g‘azablangan paytimizda ham, yaxshiyu yomon kunlarimizda aytgan har bir so‘zimiz uchun albatta javob berar ekanmiz! Shunday ekan, Allohning g‘azabiga sabab bo‘ladigan gap-so‘zlardan nihoyatda ehtiyot bo‘laylik, qizlar! Ba’zan o‘zimizcha arzimas deb o‘ylaydigan birgina so‘zni aytarkanmiz, lekin shu so‘z jahannamga kirishga kifoya qilar ekan. Alloh saqlasin!

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday deganlar: «Bir banda Alloh rozi bo‘ladigan gapni arzimas sanab gapiradi, keyin Alloh shu sababli uning darajasini ko‘taradi. Bir banda Alloh norozi bo‘ladigan gapni arzimas sanab gapiradi, keiyn shu sababli jahannamga qulaydi».

Imom Buxoriy rivoyati

G‘amga botgan paytlarimizda beixtiyor aytib yuboradigan so‘zlarimiz nechog‘li xatarli ekanini, shu so‘zlar tufayli ko‘plab yaxshiliklardan mahrum bo‘lishimizni bilmas ekanmiz.

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning davrlarida buni yanada ochib beradigan bir voqea yuz bergan.

«Bir ayolning yaqin odami vafot etdi. Ayol uning qabri oldida bo‘zlab yig‘lab o‘tirgan edi, Nabiy sollallohu alayhi vasallam uning yonidan o‘tib qolib, «Allohdan qo‘rqqin, sabr qilgin» (Allohdan qo‘rqqin, seni ajrdan mahrum qiladigan darajada jazavaga tushmagin! Musibatga sabr qilganlarga Alloh taolo savoblar va’da qilgan), dedilar. Ayol esa u zotni tanimay, «Bor, nari tur! Mening boshimga tushgan musibat sening boshingga tushmagan-da!» dedi. Shunda kimdir ayolning yoniga borib, «Bu zot Nabiy sollallohu alayhi vasallam‑ku!» deyishdi. Ayol gapirgan gapiga qattiq pushaymon bo‘ldi. Nabiy sollallohu alayhi vasallamning uylariga kelib, u zotga «Meni kechiring, sizni tanimabman», dedi. Shunda u zot: «Haqiqiy sabr – birinchi zarbadagi sabrdir», dedilar» Imom Buxoriy rivoyati.

Demak, mukofot va’da qilingan, maqtalgan sabr – musibatni birinchi eshitgandagi, musibatning avvalidagi qilingan sabr ekan. Darhaqiqat, bu – eng mashaqqatli, chidash qiyin bo‘lgan, nafsga eng og‘ir keladigan ish. Musibatdan keyin bir necha kunlar o‘tgach, boshqa iloj qolmagach, hamma ham sabr qilishga majbur bo‘ladi, vaqt o‘tib, bu musibatni unutib ham yuboradi-da, xotirjam bo‘lib qoladi. Ammo bu sabr emas.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning «Sabr – birinchi zarbadagi sabrdir» degan so‘zlari o‘sha ayol boshiga tushgan musibatga sabr qilmaganini bildiradi. Ayolning Rasulullohga aytib yuborgan so‘zlari ham uning sabr qila olmaganini ifodalamoqda. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ayolga «Allohdan qo‘rqqin, sabr qilgin», deb tasalli berganlarida ayol chiroyli javob qaytarishi kerak edi. Masalan, «Alloh, O‘zing menga sabr bergin! Allohim, meni taqvodorlardan, sabr qilvchilardan qilgin. Yaqinlarni yo‘qotish og‘ir judolik ekan», deyishi mumkin edi. Lekin ayol buning o‘rniga: «Bor, nari tur!» deb, Rasulullohni jerkib berdi. Bu bilan ham kifoyalanmay, o‘zi kabi musibatga yo‘liqmaganlari uchun uning holini tushunmaslikda aybladi. Ko‘ryapsizmi, shayton o‘sha ayolning musibatini, qayg‘usini bo‘rttirib ko‘rsatdi, aqli bilan o‘ynashib, xuddi dunyoda bunday og‘ir musibatga yo‘liqqan boshqa odam yo‘qdek, buzuq e’tiqodga, boshqalarning musibatlarini ko‘rmaydigan, o‘ylamaydigan ahvolga keltirdi. Buning ustiga, Rasulullohni tanimay, u zotni bunday musibatni his eta olmaslikda aybladi. Vaholanki, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam sevikli ayollarini, o‘g‘illarini, qizlarini, do‘stlarini, yaxshi ko‘rgan qanchadan-qancha insonlarini o‘z qo‘llari bilan tuproqqa qo‘ygan edilar. Ammo ana shunday eng og‘ir holatlarda ham u zot sollallohu alayhi vasallam faqat Alloh rozi bo‘ladigan so‘zlarni aytganlar.

Ayol sabrsizlik bilan aytgan bu gaplari tufayli sabr qiluvchilardan bo‘lishdan mahrum bo‘ldi. Shu so‘zlari uning ismi Allohning huzurida «musibatga sabr qiluvchi» deb yozilmasligiga sabab bo‘ldi.

Endi ushbu savolga javob bering:

Xafa bo‘lgan paytingizda, musibat va qayg‘u chog‘ida Allohning taqdiriga rozi ekaningizni, sabr qilayotganingizni ifoda etadigan, Allohning huzurida «sabr etuvchilardan» deb yozilishingizga sabab bo‘ladigan so‘zlarni ayta olasizmi?

Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh, Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.