#xabar #uchrashuv
Shu yilning 23-26 oktyabr kunlari O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari boshchiligidagi delegatsiya Afg‘onistonda xizmat safarida bo‘ldi.
O‘zbekiston delegatsiyasi Afg‘oniston Bosh vaziri o‘rinbosari Abdulsalom Hanafiy, Irshod, haj va vaqf ishlari vaziri Nur Muhammad Saqib, Oliy ta’lim vaziri Neda Muhammad Nadim, Balh viloyati hokimi o‘rinbosari Abdulxodi Abu Idris va Kobul ulamolar kengashi raisi Muhammad Ruhoniy kabilar bilan muloqot o‘tkazdi.
Uchrashuvlarda tomonlar so‘nggi yillarda ikki davlat o‘rtasidagi aloqalar rivojlanib borayotgani, turli yo‘nalishlardagi hamkorlik munosabatlari, yaqin qo‘shnichilik va do‘stlik aloqalari mustahkamlanayotganini ta’kidladilar.
Xususan, Afg‘oniston tomoni davlatimiz rahbari bir necha bor dunyo hamjamiyatiga ushbu yurtda tinch va osuda hayot uchun taqdim etgan tashabbuslari o‘zining ijobiy samarasini berayotganini alohida qayd etdilar. Ayniqsa, O‘zbekistonning Afg‘oniston xalqiga va uning amaldagi hokimiyatiga ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish, tinchlik qaror topishi va dolzarb muammolarni hal etishdagi yordamlari yuqori baholandi.
O‘z navbatida Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari yurtimiz taraqqiyotining yangi davrida barcha sohalar qatori, diniy-ma’rifiy jabhada ham keng ko‘lamli o‘zgarishlar bo‘layotgani, xususan, yangi masjid-madrasalar, ochilayotgani, Qur’oni karim kurslari faoliyat yuritayotgani, Fatvo markazi ish boshlagani, haj va umra qiluvchilar soni oshayotgani va Islom sivilizatsiyasi markazi kabi yirik loyihalar ishga tushirilayotganini alohida qayd etdilar. O‘zbekiston ulamolarining Afg‘oniston diyoriga tarixiy tashrifi ham mana shunday yangilanishlarning uzviy davomi ekani e’tirof etildi.
Din peshvolari o‘zbek va afg‘on xalqlarini azal-azaldan yagona din, mushtarak maqsadlar birlashtirib turishini ifodalash barobarida ulamolar hamkorligini yo‘lga qo‘yish, ilmiy-tadqiqot, ta’lim-tarbiya, o‘zaro tajriba almashish, malaka oshirish va diniy-ma’rifiy yo‘nalishlarda aloqalarni joriy etish yuzasidan o‘zaro fikr almashdilar.
Afg‘onistonlik mutasaddilar O‘zbekiston zamini qadim-qadimdan ilm-ma’rifat taraqqiy etgan yurt ekani, dunyo tamadduniga hissa qo‘shgan Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Bahouddin Naqshband kabi buyuk mutafakkirlar yetishib chiqqanini e’tirof etish barobarida ayni kunlarda ham ushbu diyorda turli sohalar jadal ravnaq topayotgani, ayniqsa, diniy sohada yaxshi natijalarga erishilayotganini e’tirof etdilar. Xususan, Irshod, haj va vaqf ishlari vaziri Nur Muhammad Saqib janoblari joriy yil mart oyidagi O‘zbekistonga qilgan tashrifi juda katta taassurot qoldirganini mamnuniyat bilan esga oldi.
Mezbonlar Balh viloyatida Imom Buxoriy madrasasi bunyod etilayotgani, O‘zbekiston – Afg‘oniston chegarasida barpo etilgan “Termiz xalqaro savdo markazi” erkin savdo zonasi hamda insonparvarlik yordamlari uchun Afg‘oniston xalqi nomidan O‘zbekiston rahbariyati va xalqiga minnatdorlik izhor etdilar.
Safar asnosida mamlakatimiz tomonidan barpo etilayotgan Balh viloyatidagi Imom al-Buxoriy madrasasi, Mozori Sharif shahrida joylashgan “Ravzai Sharif” masjid-majmuasi, Kobul shahridagi “Pag‘mon qasri” majmuasi kabilarni ziyorat qilindi. Shuningdek, Kobul shahrida joylashgan “Bobur” qadamjosida Qur’oni karim tilovat qilinib, buyuk shoir, iste’dodli sarkarda, boburiylar sulolasi asoschisi, temuriy shahzoda Zahiriddin Muhammad Bobur ruhi shod etildi.
O‘zbekiston ulamolarining Afg‘oniston safari ikki mamlakat din peshvolari hamkorlik aloqalarini yangi bosqichga olib chiqqani bilan ahamiyatli bo‘ldi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati
Muqaddas dinimizning ikkinchi manbasi bo‘lgan Sunnatda ham vatan tushunchasi va unga bo‘lgan muhabbat borasida talaygina hadislar kelgan.
Anas roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam safardan qaytayotib Madina ko‘chalarini ko‘rgan vaqtlarida tuyalarini tezlatardilar. (Ot, xachir kabi) ulovda bo‘lsalar, uni niqtardilar”.
Abu Abdulloh aytadi: «Horis Ibn Umayr Humaydning “Ulovni uni (Madinani) sevganlaridan niqtardilar” rivoyatini ziyoda qilgan» (Imom Buxoriy rivoyati).
Oysha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Sizlardan biringiz hajini ado qilsa, ahliga qaytishga shoshilsin. Chunki shunday qilishi ajrini ko‘paytiradi”, dedilar» (Imom Doraqutniy, Hokim va Bayhaqiy rivoyati).
Sharh: Alloma Munoviy[1] rahmatullohi alayh “Fayzul Qodir” kitobida hadisni quyidagicha sharhlagan: “(Vatanga) shoshilish – mustahab. “Ahl”dan murod esa vatandir, garchi u yerda ahli (oilasi) bo‘lmasa-da, kelishi bilan do‘stlari, ahllariga surur bag‘ishlagani uchun “shunday qilishi ajrini ko‘paytiradi”. Vatanda istiqomat qilishda boshqa joyga qaraganda ibodatga (oid) vazifalarni bajarish oson bo‘ladi. Bu Islom asoslaridan biri bo‘lgan haj borasida shunday deyilgan bo‘lsa, boshqa, ayniqsa, mustahab (arab. – “sevilgan”, “yoqtirilgan”) – shar’iy amal; uni bajargan kishi savob oladi, bajarmagan kishi gunohkor bo‘lmaydi) va muboh (arab. – “umumiy”, “ixtiyoriy” ish-harakat) – shariat tomonidan mukallaf kishiga qilish yoki qilmaslik ixtiyori teng berilgan amal) safarlarda (o‘z vataniga shoshilishi birinchi navbatda) talab qilinadi. Mana shu hadisdan Abu Hanifa rahmatullohi alayh Makkani qo‘shni tutish makruh (arab. – “rad etilgan”, “qoralangan”, “nomaqbul”) shariat hukmlaridan biri. Qat’iyan taqiqlanmagan, biroq nomaqbul hisoblangan va rad etilgan amal. Makruh ikki xil bo‘ladi, degan hukmni olganlar”.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Safar azobning bir bo‘lagidir. Sizlarni taom, sharob va uyqudan to‘sadi. Qay biringizning safardan maqsadi hosil bo‘lsa, ahliga shoshilsin”, dedilar» (Muttafaqun alayh).
Uqba ibn Omir roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Uch kishining: ota, musofir va mazlumning duosi ijobat qilinadi”, dedilar» (Imom Tabaroniy rivoyati).
Sharh: Alloma Munoviy rahmatullohi alayh “Fayzul Qodir” kitobida yozadi: “Uch kishining: otaning farzandga, musofirning va mazlumning zolimga qilgan duosi ijobat bo‘ladi. Safar vatandan uzoq, g‘urbatda bo‘lish, mashaqqatlarni boshdan kechirish sababli qalbda siniqlik paydo qiladi. Siniqlik duo ijobat bo‘lishining eng katta sabablaridan biri. Mazlum esa nochordir”.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga mevaning avvali keltirilar edi. Shunda u zot: “Allohumma barik lana fi madinatina va fi samarina va fi muddina va fi so’ina barokatan ma’a baroka” duosini aytardilar. So‘ngra uni hozir bo‘lgan bolalarning eng yoshiga berardilar» (Muslim rivoyati).
Duoning tarjimasi: “Allohim! Bizning shahrimizga, mevamizga, muddimizga va so’imizga baraka ustiga baraka ber“. (Mud va so’ – hajm o‘lchov birliklari).
"Islomda vatan tushunchasi" kitobidan
[1] Alloma Munoviy. To‘liq ismi: Zaynuddin Muhammad Abdurrauf ibn Tojulorifin ibn Ali Zaynul Obidin Haddodiy Munoviy Qohiriy. Milodiy 1545, hijriy 952 yilda tug‘ilgan. Milodiy 1622, hijriy 1031 yilda Qohirada vafot etgan. Qomusiy olimlardan. Alloma Munoviy parhezkor, kam ovqat, kam uyqu zotlardan edi. 80ga yaqin kitob muallifi. Yozgan kitoblari: “Kunuzul haqoiq” (hadis haqida), “Fayzul Qodir sharhu jomeis sag‘ir” va boshqalar.