Ibn Battuta (Buyuk Britaniya) xalqaro madaniyatlararo tadqiqotlar markazi direktori Abbos Panakkal Islom sivilizatsiyasi markazi muzeyining paydo bo‘layotgan ko‘rgazmasiga 14 asr musulmon ilohiyotchisi, huquqshunosi va sayohatchisi Ibn Batutta merosini qo‘shishni taklif qildi.
Abbos Panakkal “Ibn Battuta tilga olgan qadimiy shaharlar: O‘zbekiston shaharlarining merosi va zamonaviy o‘zgarishlari” loyihasini Madaniy meros haftaligida O‘zbekiston sivilizatsiyasi markazi muzeyining “Birinchi uyg‘onish” zali ko‘rgazmasini shakllantirishga bag‘ishlangan forumda taqdim etdi, deb yozadi WOSCU matbuot xizmati.
“Ibn Battuta Yevropadan Xitoyga sayohat qilgan, uning bu sayohati Afrikani ham qamrab olgan. U O‘zbekiston va Hindiston hududlarida ham bo‘ldi. Shunday qilib, bu merosni birlashtirdi va bir qator noyob narsalarni olib keldi. U mashhur olim va ilohiyotchi edi. O‘zbekiston zamini esa muhaddislar va yetuk allomalar yurti edi. Shuning uchun u juda muhim odamlarni tilga olgani aniq. Bu yerga kelib, Imom Buxoriy qabrini ziyorat qilganini aytdi. Ibn Battuta shu hududdagi boshqa olimlarni ham tilga olgan va ko‘plab hukmdorlarning mehmoni bo‘lgan”, – deb ta’kidlaydi Panakkal.
Ibn Battuta 14 asrda islom va noislom olamining ko‘plab mamlakatlarida sayohat qilgan musulmon ilohiyotchisi, ilohiyot olimi, sayyoh va savdogardir, deb yozadi “Darakchi.uz”.
Mashhur sayyoh ibn Battuta Samarqand, Urganch va Buxoro shaharlarida bo‘ldi. Keyinchalik bu hududlarda hukmronlik qilgan mo‘g‘ul hukmdorlari tomonidan qabul qilindi. Chag‘atoy xoni Tarmashirin qarorgohiga ham tashrif buyurdi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati
Luqmoni Hakim o‘z o‘g‘illariga qilgan nasihatlari Qur’oni karimda keltiriladi.
Nasihatning eng birinchisi – shikrdan qaytarish.
“Ey, o‘g‘ilcham! Allohga shirk keltirmagin! Chunki shirk ulkan zulmdir” (Luqmon surasi, 13-oyat).
Shirk eng og‘ir zulm, eng qabih jaholat va eng katta gunoh sanaladi.
Nasihatning ikkinchisi – ota-onaning haqqini ado etish.
“Agar ular (ya’ni ota-onang) seni o‘zing bilmagan narsalarni Menga sherik qilishga zo‘rlasalar, u holda ularga itoat etma! Ularga (garchi kofir bo‘lsalarda) dunyoda yaxshi muomalada bo‘lgin” (Luqmon surasi, 15-oyat).
Ota-ona hatto mushrik bo‘lsalar-da, ularga qo‘pol munosabatda bo‘lmaslik talab etiladi.
Nasihatning uchinchisi – Alloh oshkor maxfiy har bir narsa bilib turuvchi Zot.
“Ey, o‘g‘ilcham! Shubha yo‘qki, agar xantal (o‘simligining) urug‘idek (yaxshi yoki yomon amal qilinadigan) bo‘lsa, bas, u (amal) biror xarsang tosh ichida yo osmonlarda yoki yer ostida bo‘lsa, o‘shani ham Alloh keltirur. Zero, Alloh lutfli va ogoh zotdir” (Luqmon surasi, 16-oyat).
Nasihatning to‘rtinchisi – namoz, amri ma’ruf, nahyi munkar va sabr.
“Ey, o‘g‘ilcham! Namozni barkamol ado et, yaxshilikka buyur va yomonlikdan qaytar hamda o‘zingga yetgan (balolar)ga sabr qil!...” (Luqmon surasi, 17-oyat).
Nasihatning beshinchisi – ochiq yuzli, shirin so‘zli, tavoze’li bo‘lish, kibrlanmaslik.
“Odamlarga (kibrlanib) yuzingni burishtirmagin va yerda kerilib yurmagin! Chunki Alloh barcha kibrli, maqtanchoq kimsalarni suymas” (Luqmon surasi, 18-oyat).
Nasihatning oltinchisi – baqir-chaqir qilmaslik.
“(Yurganingda) o‘rtahol yurgin va ovozingni past qilgin! Chunki ovozlarning eng yoqimsizi eshaklar ovozidir” (Luqmon surasi, 19-oyat).
Davron NURMUHAMMAD