Sayt test holatida ishlamoqda!
08 Iyun, 2025   |   12 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:06
Quyosh
04:50
Peshin
12:27
Asr
17:36
Shom
19:58
Xufton
21:35
Bismillah
08 Iyun, 2025, 12 Zulhijja, 1446

Zinoning 3 zarari

13.11.2024   4563   4 min.
Zinoning 3 zarari

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Alloh taolo Qur’oni karimda bunday ogoh etadi:

وَلَا تَقْرَبُوا الزِنَحَ إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاءَ سَبِيلًا 

«Zinoga aslo yaqinlashmang. Shubhasiz, u fahsh va eng yomon yo‘ldir» (Isro surasi, 32-oyat).

Zinoda uchta – shar’iy, ijtimoiy va aqliy qabohat jam bo‘lgan. Shuning uchun ham unga yaqin borish, uning sabablarini yuzaga keltirish qattiq man qilinyapti.

Haqiqat shuki, jamiyatning fasodi va izdan chiqishida zinoning ta’siri juda katta. Buzuqlik yaxshi axloq va madaniyatning asosiga nish uradi. Iffat va pokizalik mahkam turgan vaqtdagina jamiyat mustahkam bo‘ladi.

Solih jamiyatning asosi solih xonadondir. Solih xonadon yaxshi fitriy hislar bilan birga, toza qon, toza nasab va pok qarindoshlik asosiga qoim bo‘ladi. Agar unday bo‘lmasa, xonadon emas, balki fitriy, ma’naviy hislardan butkul mahrum hayvonlarning galasiga aylanadi. Qur’oni Karim zinoning zararlari kattaligi tufayli unga ko‘p ahamiyat bergan va shunday lafzlar ila man qilganki, u lafzlar buzuqlikning barcha yo‘llari va sabablariga to‘siq bo‘ladi.

Alloma Ibn Qayyim rahmatullohi alayh bunday deydilar: «Zino fasodlar va jinoyatlarning eng boshida turadi. U tufayli ommaviy intizom barbod bo‘ladi».

Zino sababidan nasab, iffat va poklikni saqlab bo‘lmaydi. O‘zaro adovat va fasod kuchayib boradi. Ayni shu sababdan Rasululloh sollallohu alayhi vasallam uni katta gunohlardan deb sanaganlar.

Imomi Ahmad rahmatullohi alayh shunday deydilar: «Birovni sababsiz o‘ldirishdan keyingi eng katta gunoh zinodir».

Zino barcha yomonliklarning o‘chog‘idir. U din, yaxshilik, isloh va taqvo – barchasiga zarar yetkazadi. Zinokor odam dindor bo‘lolmaydi, taqvodor, sodiq, vafodor, rashkli va omonatdor ham bo‘lolmaydi. Zino bilan bevafolik, dayuslik, yolg‘on, xiyonat va behayolik chambarchas bog‘liqdir. Inson qalbiga, dindorligiga zarar yetkazishda, Alloxdan va yaxshiliklardan uzoq qilishda shirkdan keyin zino turadi. Kur’onda zinokorlar «xobis» (nopok) deb hukm qilingan. Inson qalbini barbod qilish va tavhid asoslarini qulatishda zinoning ta’siri katta ekani ochiq-oydin bayon qilingan. Zino va yarim yalang‘ochlik odati insonni iymon va Allohning rahmatidan uzoq qilib qo‘yadi.

Zino naqadar og‘ir gunoh ekanini Nabiy sollallohu alayhi vasallam sahoba va sahobiyalardan bay’at olganlarida, zinodan saqlanish ahdini ham olganlaridan bilish mumkin. Qur’oni Karimda bunday deyiladi: «Ey Nabiy! Agar mo‘minalar senga Allohga hech narsani shirk keltirmaslik, o‘g‘rilik qilmaslik, zino qilmaslik, farzandlarini o‘ldirmaslik, qo‘llari va oyoqlari orasidan bo‘hton to‘qib keltirmaslik va senga ma’rufda isyon qilmaslikka bay’at qilib kelsalar, ularning bay’atlarini qabul qil. Va Allohdan ular uchun mag‘firat so‘ra. Albatta, Alloh o‘ta mag‘firatlidir, o‘ta rahmlidir» (Mumtahana surasi, 12-oyat).

Hazrati Uboda ibn Somit roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Sahobalarning bir jamoasidan Nabiy sollallohu alayhi vasallam bay’at qabul qildilar va shirk keltirmaslik, o‘g‘irlik qilmaslik, zino qilmaslik, farzandlarini qatl etmaslik, bo‘hton qilmaslik va itoatsizlik qilmaslikka ochiq-oydin ahd oldilar» («Mishkotul masobiyh»).

Hazrati Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumo aytadilarki, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam sahobai kiromlarga bunday dedilar: «Men sizlardan shirk keltirmaslik, Alloh mukarram qilgan biror jonni o‘ldirmaslik, zino qilmaslik, xamr ichmaslik sharti ila bay’at qabul qilaman. Kim bu gunohlardan birortasini qilmasa, men uning uchun jannat kafolatini beraman» («Sahihi Muslim»).

Hazrati Umayma binti Ruqayqa roziyallohu anho Nabiy sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga keldi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Men sendan shirk keltirmaslik, farzandlaringni o‘ldirmaslik, biror bo‘hton to‘qib keltirmaslik, azada diydiyo qilmaslik, johiliyatdagi kabi ziynatlaringni namoyon etmaslik sharti ila bay’at qabul qilaman», dedilar («Musnadi Ahmad»).

Bir hadisda Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Men sizlarga eng ko‘p qo‘rqadigan narsa zinodir», dedilar. Chunki zino la’natga mubtalo bo‘lishdir («At targ‘ibu vat tarhib»).

«Badnazarlik va zinodan saqlanish» kitobi asosida tayyorlandi

Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Qur’on matni saqlanib qolishiga oid manbalar aniqlandi – mutaxassislar

04.06.2025   7157   4 min.
Qur’on matni saqlanib qolishiga oid manbalar aniqlandi  –  mutaxassislar

 
 

O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi ekspozitsiyalari orqali islom madaniyati va Qur’on ilmining turli davrlardagi rivojlanish bosqichlari haqida chuqur tasavvur olish imkoniyatiga ega bo‘lish mumkin. Shuningdek, Qur’on matnlari qanday saqlanib qolgani haqida ham ma’lumotlar taqdim etilishi kutilyapti. 

 

Prezident Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan bunyod etilayotgan O‘zbekistondagi megaloyiha — Islom sivilizatsiyasi markazining ekspozitsiyalarini shakllantirishda kontentlarni zamonaviy texnologiyalar asosida tayyorlash bosh vazifa sifatida belgilangan.

 

Ana shu vazifalar ijrosini ta’minlash maqsadida Markazning maxsus shtabida Qur’on zali ekspozitsiyasi bo‘yicha yakuniy taklif va xulosalar muhokama qilindi. Unda ekspozitsiyani mazmunan boyitish, noyob qo‘lyozmalarni tanlab joylashtirish, ularni zamonaviy texnologiyalar asosida keng ommaga taqdim etish kabi masalalar muhokama qilindi.


 

Zalda 114 ta noyob Qur’on qo‘lyozmasi to‘plangan bo‘lib, bu yurtimizda Qur’onga bo‘lgan hurmat va e’tiborni namoyon etadi. Qo‘lyozmalar orasida juda qadimiy va nodir nusxalar ham mavjud. Jumladan:

 

- “Katta Langar Qur’oni” — bugungi kunda juda kam sonli nusxalari saqlanib qolgan, ilk islomiy qo‘lyozmalardan biri;

 

Hazrati Usmon Qur’oni — Qur’onning ilk nashrlaridan biri bo‘lib, islom olamida muqaddas manba sifatida e’tirof etiladi.

 

Shuningdek, boshqa davrlarga oid ko‘plab arab grafikasida yozilgan, bezakli, noyob qo‘lyozmalar namoyish qilinadi. Bu qo‘lyozmalar tarixiy va diniy ahamiyatga ega bo‘lib, ularni o‘rganish orqali islom madaniyati va Qur’on ilmining turli davrlardagi rivojlanish bosqichlari haqida chuqur tasavvurga ega bo‘lish mumkin.

 

Muhokamada Qur’on zalini tashkil etishda zamonaviy uslublarni qo‘llash, ya’ni nafaqat kitoblarni saqlash, balki ularni interaktiv va tushunarli shaklda taqdim etish masalalari muhim o‘rin tutdi. Jumladan, quyidagi texnologiyalarni joriy etish rejalashtirilmoqda:

interaktiv ekranlar – har bir qo‘lyozmaning sahifalarini yaqinlashtirib, harflari va bezaklarini ko‘rib chiqish imkoniyati;

audiogidlar (ovozli yo‘lboshchilar) – har bir eksponat haqida o‘zbek, arab, ingliz tillarida ma’lumotlar tinglash imkoniyati;

virtual ekspozitsiyalar – internet orqali Qur’on zalini masofadan turib tomosha qilish imkoniyati;

Zamonaviy yoritish va namoyish texnikasi – qo‘lyozmalarni zarar yetkazmasdan ko‘rsatish imkonini beradi.

 

Bu usullar orqali tashrif buyuruvchilar har bir Qur’on nusxasining tarixi, yozilgan davri, geografiyasi va san’at darajasi haqida to‘liq ma’lumotga ega bo‘lishadi.

 

Mazkur zal faqat ko‘rgazma emas, balki ilmiy tadqiqotlar olib boriladigan markaz ham bo‘ladi. Bu yerda sharqshunoslar, tarixchilar, filologlar, hattotlar va diniy olimlar uchun bebaho manbalar taqdim etiladi.

 

Hamidulla Lutfullayev, Sharqshunoslik instituti Tarixiy manbalar bo‘limi boshlig‘i, olim:


– Qur’oni karimning dastlabki davrlariga oid, ayniqsa Hazrati Usmon davrida yozilgan yettita qo‘lyozma nusxasi aniqlangan. Ekspozitsiyadan joy olishi kutilayotgan bu manbalar bizga Qur’on matni qanday saqlanib qolganini ko‘rsatadi va o‘rganishimizga zamin yaratadi. Qur’on zali yosh avlod, xorijiy mehmonlar, tadqiqotchilar va ziyoratchilar uchun diniy, madaniy va ilmiy boylikni bir joyda ko‘rish imkonini beradi.

 

Mazkur loyiha orqali O‘zbekiston musulmon olamida yana bir bor ilm, ma’naviyat va bag‘rikenglik markazi sifatida o‘z o‘rnini mustahkamlashi kutilmoqda. Qur’on zali esa bu yo‘ldagi muhim qadamlardan biri bo‘lib xizmat qiladi.

cisc.uz

Qur’on matni saqlanib qolishiga oid manbalar aniqlandi  –  mutaxassislar
O'zbekiston yangiliklari