Misrda Xalil degan bir bo‘yrachi inson bo‘lgan ekan. Bilamizki, hozir bo‘yra kabi narsalar ishlatilmaydi. Oldingi vaqtlarda bo‘yradan joynamoz sifatida foydalanishgan. O’sha vaqtlarda kunning issig‘ida yerga solib namoz o‘qishgan.
Bo‘yrachi Xalil bo‘yradan joynamoz to‘qib o‘tirib, har kuni masjidga kelayotgan namozxonlarni kuzatar ekan. Joynamoz topolmagan, qiynalib qolgan bir namozxonni ko‘rsa, to‘qib qo‘ygan bo‘yrasidan bittasini olarkan-da, o‘sha namozxonga sovg‘a qilib yuborarkan. Odamlar xursand bo‘lib, bo‘yrani olib ketarkan. Xalil savobli ishida bardavom bo‘libdi. U bir kuni tush ko‘ribdi. Tushida umurtqasidan tok-uzum daraxti o‘sib chiqqanmish. Mevasidan odamlar yermish, uzum aslo tugamasmish. Xalil bu tushni bir necha marta ko‘ribdi. Bundan ajablanib, ulug‘ bir shayxning yoniga boribdi. Bo‘lgan voqeani aytib, tushining ta’birini so‘rabdi. Shayx:
- O‘g‘ling bormi? deb so‘rabdi.
- Ha, 2 yoshli o‘g‘lim bor.
- Shu o‘g‘lingni Azharga ber, o‘sha yerda o‘qisin, debdi shayx.
- Xalil xo‘p, deb shayxning aytganini qilibdi. 8 yoshida o‘g‘li qori bo‘libdi.
Dunyoda birinchi bo‘lib qiroatini tasmaga, ya’ni yozuvga tushirgan qori shu inson bo‘lgan. Bu inson imom Hafsning Osimdan qilgan rivoyatini boshdan oyoq chiroyli bir holatda o‘qib bergan, 55 yil Qur’oni Karimga xizmat qilgan, dunyoning ko‘p qismida qiroatlari bilan mashhur bo‘lgan Mahmud Xalil Xusoriy edi. Allohning mehribonligini qarangki, otaning qilgan bir yaxshiligini farzandi orqali bildirib qo‘ydi.
Alloh karim Zot. Har qanday ishni qiladigan bo‘lsak, oz bo‘lsa-da, oz demaydi.
Aslida ismi Mahmud bo‘lgan bu inson hozir butun dunyoga otasining ismi Xalil bilan mashhur. Kichik bo‘lsa ham, Alloh roziligi yo‘lida qilgan ehsonning mukofotini Buyuk zot berib qo‘ydi. Kimki xolis yaxshilik qilsa, mehribon va rahmli Zot albatta, uni mukofotlaydi.
Xoh ulug‘ olim bo‘lsin, xoh sarkarda bo‘lsin, qo‘yingki barcha buyuk zotlar siz-u bizga o‘xshagan oddiy insonlarning farzandlari bo‘lgan!
TII 4-kurs talabasi Sirojiddinov Muhammadali
O‘tgan solih zotlar jamoat bilan namoz o‘qiyolmay qolsalar, bir-birlariga ta’ziya izhor qilishar ekan. Shunday zotlardan biri Hotamul Asom aytadi: “Men jamoatga ulgurmay qoldim, shunda menga Abu Is'hoq Buxoriyning bir o‘zi ta’ziya bildirdi. Agarda o‘g‘lim o‘lib qolsa minglab odamlar ta’ziya izhor qilishadi. Buning sababi odamlar nazdida din musibati dunyo musibatlaridan ko‘ra arzimas sanalganidandir”.
Bugungi kunda oramizda qanchalab odamlar jamoat namozlarini o‘tkazib yuboradilar, jiddiy e’tibor qaratmaydilar. Ba’zida ish, g‘am-tashvishlarning ko‘pligini bahona qilamiz, to‘g‘rimi?! Yana ko‘plar tuni bilan uxlamasdan, bomdod namoziga yaqin uxlab qolishlari ham bor gap.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning “Zimistonda masjidlar sari odim tashlovchilarga qiyomat kunidagi tamomiy nurning xushxabarini beringlar”[1] deganlarini nahot eshitmagansiz?!
Shayton sizning ustingizdan g‘alabaga erishib, namozda xotirjamligingizni ketkazishiga imkon bermang!
Omir ibn Abdulloh o‘lim to‘shagida yotganlarida azon ovozini eshitib: “Meni qo‘limdan tutinglar”, dedilar. Omir ibn Abdullohga “Axir siz betobsiz-ku”, deyishganida: “Allohning chaqirig‘ini eshitib turib, unga rioya qilmaymanmi”, dedilar. Keyin u kishini qo‘lidan ushlab turg‘izishdi. Masjidda imom bilan shom namozining bir rakatini o‘qidilar va jon taslim qildilar.
Yana bir misol: Sufyon ibn Uyayna azon aytilishidan ilgari namozga borishga ishtiyoqmand bo‘lganlar va doim: “Namozga azon aytilmagunicha masjidga kelib turmaydigan yomon qul bo‘lma. Chunki yomon qul chaqirmaguningcha kelmaydi”, der edilar.
Oisha roziyallohu anho onamiz aytadilar: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan suhbatlashib o‘tirardik, u zot ham biz bilan gaplashib o‘tirardilar. Bordi-yu, namoz vaqti kirib qolsa, bir-birimizni tanimaganday bo‘lib olardik”[2].
Shukrki, oramizda masjidda birinchi safga joylashish uchun g‘ayrat qiluvchilar ko‘payib bormoqda. Nabiy alayhissalom: “Agarda odamlar azonda va birinchi safda nimalar borligini bilishsa edi, unga erishish uchun qur’a tashlashdan boshqa chora bo‘lmasa, albatta, qur’a tashlagan bo‘lardilar”, deganlar.
Said ibn Musayyab aytadi: “Men ellik yildan beri biror marta birinchi takbirni o‘tkazib yubormaganman. Ellik yildan buyon namozda birorta kishining boshining orqasiga qaragan emasman”.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Imom Termiziy va Imom Abu Dovud rivoyati.
[2] Mursal hadis. Iroqiyning “Ihyo”ga yozgan taxrijiga qarang (1, 205).