Sohta salafiylarga o‘xshagan mazhabni inkor qiluvchi toifalar orasida shunday savol yuradi: "To‘rt mazhab imomlarining so‘zlarini Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning so‘zlaridan ustun qo‘yish mumkinmi?".
Aslida, bu juda ham chalg‘ituvchi savol hisoblanadi. Aslida biz to‘rt mazhab imomlarining so‘zlarini Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning so‘zlaridan ustun qo‘ymaymiz, balki Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning hadislarini tushunishda ularning tushunchalarini o‘zimiznikidan afzal deb bilamiz.
Fiqhiy hukmlarda gohida Imomi Abu Hanifa, Imomi Molik, Imomi Shofe’iy yoki Imomi Ahmad hadisning zohiriy ma’nosiga zid bo‘lgan fikr bildirishgan holatlar bor. Buning sababi hadisning zaifligi yoki uning sahobiy yoki tobeinda to‘xtagani, boshqa hadis bilan bekor qilingani yoki uning sanad va matn jihatdan boshqalardan pastligini ko‘rganliklari sababli bo‘ladi.
Yosh va ilmda tajribasiz yigitlar esa, ba’zi imomlarning "Agar hadis to‘g‘ri bo‘lsa, u mening mazhabimdir" yoki "agar mening mazhabim hadisga zid kelsa, mening mazhabimni devorga uring", "hammaning gapi qabul qilinishi ham, rad etilishi ham mumkin, faqat ushbu qabr sohibi bundan mustasnodir" degan so‘zlarini qo‘llab, jamoatning fikrini chalg‘itmoqchi bo‘ladilar.
Haqiqat shuki, imomlar — Alloh ulardan rozi bo‘lsin — bu gaplari bilan faqat ularga yetib kelmagan hadislarga ishora qilganlar, ammo bu juda kamdan-kam uchraydi. Ularga yetib kelgan hadislarni tushunishda ijtihod qilganlar va o‘z qoidalari asosida ulardan hukm chiqarganlar.
Bir hadisning imomlarga yetib kelmaganini isbotlash juda qiyin, chunki ular barchasi ham hadis bilimdonlari sanaladilar. Masalan, Imomi Molikning "Al-Muvatto", Imomi Abu Hanifaning "Musnad", Imomi Shofe’iy va Imomi Ahmadning ham "Musnad" asarlari bor. Ular va mazhab izdoshlari ham hadis bilimdonlari bo‘lib, ulardan hech narsa maxfiy qolmagan. Aslida sunnat bizlarga ular orqali, ularning mazhabdagi izdoshlari orqali yetib kelgan.
Homidjon domla ISHMATBЕKOV
Shu yil 9 yanvar kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi va Din ishlari bo‘yicha qo‘mita hamkorligida o‘tkazib kelinayotgan namunaviy-amaliy tadbirlarning navbatdagisi Sirdaryo tumanida o‘tkazildi.
Mazkur tumandagi “Abu Bakr” masjididagi yig‘ilishda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Zayniddin domla Eshonqulov boshchiligida Sirdaryo viloyat vakilligi xodimlari, tumanlar bosh imom-xatiblari va tajribali imom-xatiblardan iborat Ishchi guruh tuzilib, ular hududdagi 7 ta masjid va 21 ta mahallaga biriktirildi. Shuningdek, mahallalardagi “Haj – 2024” ziyoratchilari ma’naviy-ma’rifiy tadbirlarga jalb etildi.
Tadbir doirasida imom-xatiblar 105 ta oilaga, 21 ta oilaga, umumiy hisobda 126 ta oilaga kirib, targ‘ibot va amaliy yordam ishlarni olib bordi.
Xususan, 38 ta xonadonda yot g‘oyalar ta’siriga moyil bo‘lganlar bilan suhbatlashilib, ularning tushunchalari to‘g‘rilandi. 19 oila buzilishining oldi olindi. Nogironligi bor, ehtiyojmand va tabarruk yoshdagi qariyalar yashaydigan 5 ta oilaga kirib sovg‘a-salomlar ulashildi.
Shuningdek, ishchi guruh a’zolari imom-xatiblar faoliyatini o‘rgandi. Jumladan, ustav asosida ish yuritish, jamoani boshqarish, masjidni toza va ozoda saqlash, unda qulay sharoitlar hozirlash kabi jihatlar ko‘rib chiqildi. Natijada imom-xatib boshchiligidagi masjidlar jamoasining faoliyatiga ijobiy baho berildi.
Bundan tashqari, ishchi guruh a’zolari o‘zlariga biriktirilgan masjidlarda peshin namozini ado qilib, qavmga “Tinchlik ne’mati”, “Shukronalik”, “O‘zaro hamjihatlik”, “Oila muqaddasligi”, “Husni xulq”, “Qo‘shnichilik odoblari”, “Mazhabga ergashish va yot g‘oyalar ta’siridan saqlanish” kabi dolzarb mavzulardagi ma’ruza qilishdi. Ularda 1 300 nafardan ortiq namozxon qamrab olindi.
Tadbir so‘ngida Sirdaryo tumani imom-xatiblarining ma’naviy-ma’rifiy va masjid boshqaruvidagi faoliyatida kuzatilgan kamchiliklarni bartaraf etish yuzasidan ko‘rsatma va tavsiyalar berildi.
Ma’lumot o‘rnida Sirdaryo viloyati imom-xatiblari faoliyati samaradorligini oshirishga qaratilgan Ishchi guruh faoliyati 2025 yilning 28 yanvar kuni Xovos tumanida o‘tkazilishi reja qilindi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati