Bismillahir Rohmanir Rohiym
Bir qiz aytadi:
«Ko‘p yillar davomida biror g‘am-qayg‘u yetib, g‘am-tashvishga tushsam, tinimsiz yig‘lardim, qayg‘ularimning sababi haqida o‘ylayverardim. Bu ham yetmaganday, eski muammolarimni o‘ylab, «Meni hech kim yaxshi ko‘rmaydi, hamma menga nisbatan nohaqlik qiladi, hatto sevganlarim, yaqinlarim ham…» deb, o‘zimni mazluma hisoblardim. Bunday xayollar meni tinimsiz qiynar, hammasi meni ezib turadigan og‘ir yukka aylangan edi. Butun aqlu xayolimni faqat qayg‘ularim haqidagi fikrlar egallab olgan edi.
Bir kuni internetda Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning g‘am-qayg‘uga botganda o‘qiladigan duolarini ko‘rib qoldimu, mahzun bo‘lgan paytlarimda ularni aytib yuradigan bo‘ldim. Avvaliga natijasini unchalik sezmadim. Hatto o‘zimga o‘zim «Bu duolar menga foyda bermaydi, chunki qayg‘ularim shunaqangi kattaki, ularni ketkazishga bu duolarning kuchi yetmaydi», degan paytlarim ham bo‘ldi. Lekin shaytonga yengilmadim, duolarni ko‘p-ko‘p aytaverdim. Nihoyat, Alloh taolo meni ikkita foyda bilan siyladi:
Birinchi foyda: qayg‘ularga qarshi Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning duolari bilan kurasha boshlaganimdan keyin mahzunligim birdan kamaya boshladi. Qayg‘u paytidagi yomon o‘y-xayollardan xalos bo‘ldim, chunki shayton mahzun qizlarni ovlab, ularga «Sen mazlumasan, baxtiqarosan, seni hech kim yaxshi ko‘rmaydi» deb, vasvasa qiladi, ularni g‘am-qayg‘udan «qutqaradigan» har xil yomon ishlarga boshlaydi. Masalan, «Uydan qochib ket», «Joningga qasd qil, o‘zingni o‘zing o‘ldir» deb vasvasa qiladi. Bu duolar esa aynan mana shunday yomon fikrlardan qaytarib, mahzun qizlarni shaytonning vasvasasidan himoya qiladi.
Ikkinchi foyda: qayg‘ularimning ko‘pligi, ularga qarshi nabaviy duolar bilan ko‘p marta kurashganimni e’tiborga olsak, bu qayg‘ular Alloh taoloni ko‘p zikr qilishimga sababchi bo‘ldi. Bu esa Alloh taoloning menga ko‘rsatgan marhamati, inoyatidir. Zero, mana shu qayg‘ular sabab Allohni ko‘p yod etib, U Zotning quyidagi oyatida maqtalgan bandalar qatoriga biz ham kiramiz:
«Allohni ko‘p zikr qiluvchi erkagu ayollarga Alloh mag‘firat va buyuk ajr tayyorlab qo‘ygan» (Ahzob surasi, 35-oyat)».
Boshqa bir qiz aytadi:
«O‘rta maktabda ustozlarimdan o‘rgangan narsalarimning eng yaxshisi – Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning g‘am-qayg‘u paytida qilgan duolaridir. Ustozimiz ularning ba’zilarini sharhlab, tushuntirib, chiroyli qog‘ozlarga yozib berganlar, keyin esa har birimizdan ularni yodlashni talab qilganlar. Yodlaganlarga mukofotlar berib, bu duolarni yodlashga hammamizni qiziqtirgan, g‘amga botgan paytlarimizda ularni aytishni tayinlagan edilar. Kutilganidek, natijalar ham ketma-ket kela boshladi. Ba’zilarning tajribasidan shuni tushunib yetdikki, qiz bola bu duolarga deyarli har kuni ehtiyoj sezar ekan, bu duolar esa insonning hayotini yanada munavvar etar ekan.
Bir kuni onam bilan suhbatlashib o‘tirib, ustozlarimiz o‘rgatgan, qayg‘u paytida o‘qiladigan duolar haqida aytib berdim. Onam esa meni hayron qoldirib, shunday dedilar: «Boshingga og‘ir kun kelgan paytda aytiladigan, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning hadislarida kelgan duolar haqida hayotimda birinchi marta eshityapman. Qaniydi bu duolarning bittasini bo‘lsa ham yoshligimda eshitgan bo‘lsam! Ellik yil umrimni g‘am-alamlar bilan o‘tkazibman-a! Agar bu duolarni bilganimda, hayotim butunlay boshqacha bo‘lar edi».
Onam shunday deb, birpas jim qoldilar. Ko‘zlariga yosh to‘ldi. So‘ng shunday dedilar: «Qizalog‘im, bu duolarni menga ham o‘rgatgin! O‘zing esa ularni hech qachon yodingdan chiqarma, chunki bilaman, bu duolar sening hayotingni ham, mening qolgan hayotimni ham go‘zal qiladi».
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh, Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.
G‘am-qayg‘usiz hayotni kutib yashayotgan qizga «Siz kutayotgan kun bu dunyoda hech qachon kelmaydi», deb aytish kerak.
Alloh taolo «Biz insonni mashaqqatda yaratdik», degan (Balad surasi, 4-oyat).
Bu hayot – g‘am-tashvishli, azob-uqubatli, mashaqqatli hayotdir. Mo‘min odam buni juda yaxshi tushunadi. Bu dunyoda qiynalsa, azob cheksa, oxiratda albatta xursand bo‘lishini biladi. Inson mukammal baxtni faqatgina oxiratda topadi. Shuning uchun ulug‘lardan biriga «Mo‘min qachon rohat topadi?» deb savol berishganda, «Ikkala oyog‘ini ham jannatga qo‘yganida», deb javob bergan ekan.
Allohning mehribonligini qarangki, oxirat haqida o‘ylab, unga tayyorgarlik ko‘rish hayotni go‘zal qiladi, qayg‘ularni kamaytirib, uning salbiy ta’sirini yengillatadi, qalbda rozilik va qanoatni ziyoda qiladi, dunyoda solih amallarni qilishga qo‘shimcha shijoat beradi, musibatga uchraganlarni bu g‘am-tashvishlar, azob-uqubatlar bir kun kelib, bu dunyoda bo‘lsin yoki oxiratda bo‘lsin, baribir yakun topishiga ishontiradi. Oxirat haqida o‘ylab, faqat solih amallar qilishga intilish insonni baxtli qiladi.
Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: «Kimning g‘ami oxirat bo‘lsa, Alloh uning qalbiga qanoat solib qo‘yadi, uni xotirjam qilib qo‘yadi, dunyoning o‘zi unga xor bo‘lib kelaveradi. Kimning g‘ami dunyo bo‘lsa, Alloh uning dardini faqirlik qilib qo‘yadi, parishon qilib qo‘yadi, vaholanki dunyodan unga faqat taqdir qilingan narsagina keladi».
Alloh taolo faqat oxirat g‘ami bilan yashaydigan (oxirat haqida ko‘p qayg‘uradigan, har bir amalini oxirati uchun qiladigan) qizning qalbini dunyoning matohlaridan behojat qilib qo‘yadi. Qarabsizki, bu qiz har qanday holatda ham o‘zini baxtli his qiladi, hayotidan rozi bo‘lib yashaydi. Xotirjamlikda, osoyishtalikda, qanoatda yashagani uchun istamasa ham qo‘liga mol-dunyo kirib kelaveradi. Zero, Alloh taolo oxirat g‘amida yashaydigan, shu bilan birga, hayotiy sabablarni ham qilish uchun harakatdan to‘xtamagan kishining rizqini kesmaydi, uni ne’matlariga ko‘mib tashlaydi.
Ammo Alloh taolo bor g‘am-tashvishi dunyo bo‘lgan qizni faqirlar qatorida qilib qo‘yadi. Bunday qiz mol-dunyoga ko‘milib yashasa ham, o‘zini faqir, bechora his qilaveradi. Natijada dardi yangilanaveradi, dardiga dard qo‘shilaveradi, fikrlari tarqoq bo‘lib, iztirobga tushadi. Afsuski, shuncha yelib-yugurgani bilan faqat dunyoning ne’matlariga erisha oladi, oxiratda nasibasi bo‘lmaydi.
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.