Bismillahir Rohmanir Rohiym
Bir qiz aytadi:
«Ko‘p yillar davomida biror g‘am-qayg‘u yetib, g‘am-tashvishga tushsam, tinimsiz yig‘lardim, qayg‘ularimning sababi haqida o‘ylayverardim. Bu ham yetmaganday, eski muammolarimni o‘ylab, «Meni hech kim yaxshi ko‘rmaydi, hamma menga nisbatan nohaqlik qiladi, hatto sevganlarim, yaqinlarim ham…» deb, o‘zimni mazluma hisoblardim. Bunday xayollar meni tinimsiz qiynar, hammasi meni ezib turadigan og‘ir yukka aylangan edi. Butun aqlu xayolimni faqat qayg‘ularim haqidagi fikrlar egallab olgan edi.
Bir kuni internetda Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning g‘am-qayg‘uga botganda o‘qiladigan duolarini ko‘rib qoldimu, mahzun bo‘lgan paytlarimda ularni aytib yuradigan bo‘ldim. Avvaliga natijasini unchalik sezmadim. Hatto o‘zimga o‘zim «Bu duolar menga foyda bermaydi, chunki qayg‘ularim shunaqangi kattaki, ularni ketkazishga bu duolarning kuchi yetmaydi», degan paytlarim ham bo‘ldi. Lekin shaytonga yengilmadim, duolarni ko‘p-ko‘p aytaverdim. Nihoyat, Alloh taolo meni ikkita foyda bilan siyladi:
Birinchi foyda: qayg‘ularga qarshi Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning duolari bilan kurasha boshlaganimdan keyin mahzunligim birdan kamaya boshladi. Qayg‘u paytidagi yomon o‘y-xayollardan xalos bo‘ldim, chunki shayton mahzun qizlarni ovlab, ularga «Sen mazlumasan, baxtiqarosan, seni hech kim yaxshi ko‘rmaydi» deb, vasvasa qiladi, ularni g‘am-qayg‘udan «qutqaradigan» har xil yomon ishlarga boshlaydi. Masalan, «Uydan qochib ket», «Joningga qasd qil, o‘zingni o‘zing o‘ldir» deb vasvasa qiladi. Bu duolar esa aynan mana shunday yomon fikrlardan qaytarib, mahzun qizlarni shaytonning vasvasasidan himoya qiladi.
Ikkinchi foyda: qayg‘ularimning ko‘pligi, ularga qarshi nabaviy duolar bilan ko‘p marta kurashganimni e’tiborga olsak, bu qayg‘ular Alloh taoloni ko‘p zikr qilishimga sababchi bo‘ldi. Bu esa Alloh taoloning menga ko‘rsatgan marhamati, inoyatidir. Zero, mana shu qayg‘ular sabab Allohni ko‘p yod etib, U Zotning quyidagi oyatida maqtalgan bandalar qatoriga biz ham kiramiz:
«Allohni ko‘p zikr qiluvchi erkagu ayollarga Alloh mag‘firat va buyuk ajr tayyorlab qo‘ygan» (Ahzob surasi, 35-oyat)».
Boshqa bir qiz aytadi:
«O‘rta maktabda ustozlarimdan o‘rgangan narsalarimning eng yaxshisi – Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning g‘am-qayg‘u paytida qilgan duolaridir. Ustozimiz ularning ba’zilarini sharhlab, tushuntirib, chiroyli qog‘ozlarga yozib berganlar, keyin esa har birimizdan ularni yodlashni talab qilganlar. Yodlaganlarga mukofotlar berib, bu duolarni yodlashga hammamizni qiziqtirgan, g‘amga botgan paytlarimizda ularni aytishni tayinlagan edilar. Kutilganidek, natijalar ham ketma-ket kela boshladi. Ba’zilarning tajribasidan shuni tushunib yetdikki, qiz bola bu duolarga deyarli har kuni ehtiyoj sezar ekan, bu duolar esa insonning hayotini yanada munavvar etar ekan.
Bir kuni onam bilan suhbatlashib o‘tirib, ustozlarimiz o‘rgatgan, qayg‘u paytida o‘qiladigan duolar haqida aytib berdim. Onam esa meni hayron qoldirib, shunday dedilar: «Boshingga og‘ir kun kelgan paytda aytiladigan, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning hadislarida kelgan duolar haqida hayotimda birinchi marta eshityapman. Qaniydi bu duolarning bittasini bo‘lsa ham yoshligimda eshitgan bo‘lsam! Ellik yil umrimni g‘am-alamlar bilan o‘tkazibman-a! Agar bu duolarni bilganimda, hayotim butunlay boshqacha bo‘lar edi».
Onam shunday deb, birpas jim qoldilar. Ko‘zlariga yosh to‘ldi. So‘ng shunday dedilar: «Qizalog‘im, bu duolarni menga ham o‘rgatgin! O‘zing esa ularni hech qachon yodingdan chiqarma, chunki bilaman, bu duolar sening hayotingni ham, mening qolgan hayotimni ham go‘zal qiladi».
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh, Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.
Alloh taolo bizga bir sadaqamizni yetti yuz barobar ko‘paytirib berishini va’da qildi. Shunday ekan, nega endi muhtojlarga ehson qilishga ikkilanamiz?!
Rivoyatlarda kelishicha, Muhallabiy degan bir vazir o‘tgan bo‘lib, avvalboshda kambag‘al bo‘lgan ekan. Dunyo matohlaridan biror narsasi bo‘lmagan ham ekan. Shu holida u safar qiladi. Borgan joyida ham yeyishga biror narsa topa olmaydi. Go‘sht yeyishni qattiq ishtaha qilsa-da, go‘shtga yetgulik pul topa olmaydi va:
Ayo, xarid qilsam o‘lim sotilurmu,
Bul maiyshat xayrsiz bo‘ldi manga,
Vooh, bu hayotdin o‘lim totli bo‘lurmu,
Bu xushsiz hayotdin kelib mani xalos etsa…
U kishining hamsafari bo‘lib, ismi Abu Abdulloh So‘fiy edi. U baytni eshitib, bir dirhamga go‘sht sotib olib, pishirib Muhallabiyning qo‘liga tutqazadi. Keyin esa ular o‘z yo‘nalishlari bo‘yicha ajralib ketishadi.
Kunlar o‘tib Muhallabiy Bag‘dodda vazir darajasiga ko‘tariladi. Bu yoqda Abu Abdulloh So‘fiyning sharoiti og‘irlashib, qiynalib qoladi. U vazirning huzuriga boradi va bir parcha qog‘oz berib, uni soqchidan kirgizib yuboradi. Qog‘ozda quyidagilar yozilgan edi:
Ayo vaziringga yetkaz, unga jonimni fido ayladim,
Yigit hech zamon gapin yoddan chiqarmas.
Yodingdamu yo‘qchilikdan qiynalib aytgan gaping,
“Ayo, xarid qilsam o‘lim sotilurmu” deganing…
Vazir Muhallabiy xatni o‘qigach, o‘tgan kunlari yodiga tushib, go‘sht yegisi kelganida go‘sht olib pishirib bergan hamsafarini eslaydi. Ko‘zlari yoshga to‘lib, Allohning ne’matlari ichida yayrab yashayotganini, qanday qilib bu martabalarga erishib, xalifaning vaziri bo‘lib qolgani haqida tafakkur qiladi. Keyin esa: “Bu xatni yozgan kishiga yetti yuz dirham berib yuboringlar”, deb buyuradi va xat ostiga javob tariqasida mana bu oyatni yozib qo‘yadi:
«Alloh yo‘lida mollarini ehson qiluvchi kishilarning (savobining) misoli xuddi har bir boshog‘ida yuztadan doni bo‘lgan yettita boshoqni undirib chiqargan bir dona donga o‘xshaydi...»[1] (ya’ni, qilingan bir yaxshilik yetti yuz barobar bo‘lib qaytishiga ishora qilinmoqda).
Bu orqali vazir hamsafariga “Menga bir dirham evaziga olib bergan go‘shting haqqini Alloh taolo yetmish barobar ko‘paytirib berdi”, demoqchi edi.
Shoir aytadi:
Yaxshilik o‘gurganning mukofoti yo‘qolmagay hech,
Xoliqu xalq orasindagi sunnat zoil o‘lmagay hech.
Hech bir kishidan minnatdorchilik kutmang!
Hakimlardan biri aytadi: “Kim qilgan yaxshiligi uchun minnatdorchilik, rahmat kutsa, shubhasiz, u oxirat savobini dunyoda olishga shoshilibdi”.
Yaxshilik qilish maqtovga arzirli xarajatdir
Amr ibn Os roziyallohu anhu aytadi: “Har narsada isrof bor, illoki husni xulqni qo‘lga kiritishda, yaxshilik qilishda, odamgarchilikni yuzaga chiqarishda isrof yo‘q”.
Bir hakim zotning gapini doimo yodingizda tuting: “Yaxshilik qiluvchi kishi hech chohga tushmaydi. Mabodo tushgan taqdirda ham, bir tirgak topadi”.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Baqara surasi, 261-oyat.