Sayt test holatida ishlamoqda!
18 Iyun, 2025   |   22 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:29
Asr
17:40
Shom
20:02
Xufton
21:41
Bismillah
18 Iyun, 2025, 22 Zulhijja, 1446
Maqolalar

Dinlarda zinoga munosabat

21.11.2024   6316   4 min.
Dinlarda zinoga munosabat

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Zino nihoyatda og‘ir gunohdir. Barcha samoviy shariatlar bu gunohning yomonligi va og‘irligiga ittifoq qilgan. Yahudiy, Nasroniy va Islom shariatining ta’limoti bu borada ochiq-oydindir. Quyida ularning xulosasi taqdim qilinadi.

Yahudiy dinida zinoning yomonligi va uning jazosi

Yahudiy shariatida zinoning hukmi haromdir va uni nihoyatda og‘ir jinoyat deb qaror qilingan. Zino eng nopok va iflos qiluvchi amal deb tasdiqlangan. Tavrotda Allohning azobi zinokorlarga bo‘lishi aytilgan.

Alloh taolo juda ko‘p ummatlar va qavmlarni zinoga mubtalo bo‘lganlarida halok qilgan. Alloh taoloning Bani Isroilga, zino qilmanglar, yo‘qsa, sizlarni halok etib, barbod qilamiz, degan amri bor edi. Yahudiy shariatida zinoga og‘ir jazolari tayin qilingan. Tavrot hukmiga ko‘ra zinokorga qatl, toshbo‘ron va yoqib yuborish jazolari tayin etilgan. Zinoning yomonligi nazarda tutilib, nafaqat zino harom deb aytilgan, balki, uning sabab va vositalaridan ham qaytarilgandir. Shunga ko‘ra, badnazarlik, begona ayollar bilan hamsuhbat bo‘lish va hokazo ishlar man etilgan.


Nasroniy dinida zinoga munosabat

Nasroniy dinida ham zino gunohi kabiradir. Injilning juda ko‘p o‘rinlarida bu jinoyatdan qaytarilgan.

Insonlarga qilingan o‘n muhim vasiyatdan biri zino qilmaslik bo‘lgan. Unda zino Allohning g‘azabiga sabab bo‘ladi deyilgan. Nafaqat zinoning o‘zi, balki uning yo‘llari va sabablaridan ham voz kechish ta’kidlangan. Zinokorlar ila aloqa o‘rnatishlikdan qaytarilgan. Nasroniy dini ta’limotida bu mavzuga batafsil va jiddiy e’tibor qilingan.


Islom dinida zinoga munosabat

Dinimizda zino qat’iy harom deb aytilgan. Qur’on va hadis dalillarida zinoning shar’iy va aqliy yomonliklari oshkora bayon qilingan. Masalan, aroq (xamr) ba’zi maslahat (foyda)lar sababidan turli xil bosqichlarda harom qilingan. Lekin zinoni avval-boshdanoq, hech qanday rioyasiz, qat’iy va ochiq tarzda harom, behayolik, yo‘ldan chiqish va yomonlik deb hukm qilingandir. Isro surasining 23-oyatida avval zinodan, undan keyin nohaq qatl etishdan qaytarilgan. Bu tartibning hikmatini bayon qilar ekan. Imom Roziy rahmatullohi alayh shunday yozganlar: «Kufrdan keyin eng katta gunoh nohaq qatldir. Keyin zinodir. Lekin shunga qaramasdan, bu oyatda zinoning zikri qatldan avval keldi. Hikmati shuki, qaysi jamiyatda zino eshiklari ochilsa, unda qatl va talon-toroj keng tus oladi. Zino tufayli qotillik ochiq va oson bo‘ladi. Shuning uchun zino qatldan oldin zikr qilingan» («At-tafsirul kabiyr», 2/199).

Dinimizga ko‘ra, zino shunchalar yomonki, bu ishni qilgan odam iymon nuri va lazzatidan mahrum deb hukm qilingan. Uning duolari maqbul bo‘lmasligi aytilgan. Zino natijasida paydo bo‘ladigan ijtimoiy va shaxsiy musibatlar hamda mushkulliklarni zikr qilish bilan bu gunohning naqadar qabihligi ochiq- oydin ko‘rsatib berilgan.

Erkaklar zimmasiga oilasining obro‘yini saqlash yuklatilgandir. Iffat muhofazasi uchun hatto jon fido etishga ijozat berilgan va unga shahidlik maqomi va’da qilingandir. Oilasining sha’nini rashk qilmaydiganlar esa, dayus va gunohkor sanalgan.

Shuningdek, ayollarning zimmasiga farjlarini qat’iy muhofaza qilish yuklangan.

Jamiyatni zino balosidan saqlash uchun har bir erkak va ayolning zimmasiga aniqlamasdan turib birovni buzuqlikda ayblamaslik, tuhmat qilmaslik amri yuklangan. Tuhmat qilib, isbot taqdim eta olmaydiganlarga qattiq jazo tayinlangan. Shuningdek, zinoning barcha holatlari, ko‘rinishlari, omil va sabablaridan hamda unga bog‘liq har qanday katta-kichik ishlardan nihoyatda qattiq va ochiq-oydin qaytarilgan. Maqsad shuki, jamiyat zinodan butkul pok va omonda bo‘lsin.

Yuqoridagi tafsilotlardan anglash mumkinki, zino juda halokatli, xatarli va og‘ir jinoyat ekan. Uning zararlari ko‘pligidan barchasini bayon qilishning imkoni yo‘q.

Aslida, zinoning zarar doirasi nihoyatda kengdir. U zararlar oxirat va barzax olamigacha ham yetib boradi. Insonning jasadidan oshib o‘tib, qalbi, botini va ruhiga, dini, axloq-odobi va siyratiga ta’sir qiladi. Oila va jamiyatlarni buzadi. Dunyolarni alg‘ov-dalg‘ov qiladi.

«Badnazarlik va zinodan saqlanish» kitobi asosida tayyorlandi

MAQOLA
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Mazhabga ergashish dinimiz talabi

13.06.2025   5484   3 min.
Mazhabga ergashish dinimiz talabi

“Mazhab” so‘zi arabchada “yo‘l”, “yo‘nalish”, shar’iy istilohda esa “diniy masala bo‘yicha muayyan mujtahid olimning fatvo chiqarish yo‘li” ma’nolarini bildiradi.

Mashhur alloma Ibn Rajab (1335-1393 m.y.): “Ko‘plab mazhablar orasidan faqat to‘rttasining saqlanib qolgani asrlar davomida insonlarni turli ziddiyatlar va ixtiloflardan himoya etishda asos bo‘lgan”, deb yozgan (“To‘rt mazhabdan boshqaga ergashganga raddiya” kitobi).

Ulamolar mazhablarga ergashish Payg‘ambar sollallohu alayhi va sallamning quyidagi hadisiga amal qilishdir, deb ta’kidlaydilar: “Agar ixtilofni ko‘rsangiz, o‘zingizga ko‘pchilik tomonini lozim tuting” (Imom Moja, 3950-hadis).

Mazhablardagi bitta masalaga nisbatan turlicha yondashishlik islom shariatida musulmonlar uchun keng imkoniyatlar mavjudligidan dalolat beradi. Mazhablarda u yoki bu masala islom ahkomlari, muayyan jamiyat, xalq yoki millatning urf-odatlari, qadriyatlari hamda ijtimoiy munosabatlarning mazmunini ham hisobga olgan holda, eng ma’qul shaklda hal qilingan.

Islom ulamolari shar’iy hukmni va uning dalilini bilmaydigan musulmon odam (muqallid)mujtahid olimga taqlid qilishi zarurligini ta’kidlaydilar. Bunga Qur’ondagi ushbu oyatni dalil sifatida keltirish mumkin: “Agar bilmasangiz zikr ahllaridan so‘rang” (Nahl surasi, 43-oyat).

Mazhablarda Qur’on, sunnat, ijmo va qiyosdan dalil sifatida foydalanishning o‘ziga xos qoidalari, usul va tamoyillariga asoslangan muayyan tizim mavjud. Masalalar tizimli ravishda hal bo‘lgan. Mazhabsizlarda esa hech qanday ijtihod usul va qoidalari yo‘q bo‘lib, “Qur’on va Sunnatga murojaat qilamiz” qabilidagi dalilsiz da’vo bilan hukmlar berilmoqda. Maqsadiga, ra’yiga va nafsiga to‘g‘ri kelgan dalillarni olib, qolganlarini tashlash esa yomon oqibatlarni keltirib chiqarmoqda.

Bemazhablar omma musulmonlar ichida ko‘plab noto‘g‘ri talqin qilingan aqidaviy va fiqhiy masalalarni tarqatmoqdalar. Vaholanki, bu masalalar Ahli sunna olimlari tomonidan allaqachon hal qilingan.

Mazhabsizlar tarafdorlarining ayrim iddaolaridan ularning da’volari asossiz ekaniga ishonch hosil qilish mumkin:

– bemazhablar “Qur’on bitta va Payg‘ambar bitta bo‘lsa, to‘rt mazhab orasida fiqhiy ixtiloflar bor, haq bitta emasmi?” deydilar.

Mazhablar bir manba – Qur’on va sunnatga asoslanadi. Mazhablarning biriga ergashgan kishi Qur’on va sunnatga ergashgan bo‘ladi.

– Mazhabsizlik tarafdorlari “Imom Buxoriy bemazhab bo‘lgan”, deb dalil qiladi. Vaholanki, Imom Buxoriy yashagan davrda u kishiga o‘xshash ilmi ijtihod darajasiga yetgan, o‘zi ijtihod qilganlar ko‘p bo‘lgan. Hamma ulamolar ilmi mujtahidlikka yetgan odam, o‘zi ijtihod qiladi, deganlar. Hozir esa o‘sha davrdagi kabi mujtahidlar yo‘q ekanini hisobga olmaydilar.

Aksincha, Qur’on va sunnatdan har kim o‘zboshimcha yangi hukm chiqarish, fitna qo‘zg‘ash kabi islomda qat’iyan man qilingan xatti-harakatlarga sabab bo‘lmoqda. Shu nuqtayi nazardan, marhum Shayx Muhammad Said Ramazon Butiy qayd etganidek: “Mazhabsizlik islom shariatiga tahdid soladigan xatarli bid’atdir”.

Ming afsuslar bo‘lsinki, mana shunday yetuk olimlar bir mazhabni mahkam ushlab, to‘g‘riligini e’tirof qilib turgan bir paytda ba’zi yurtdoshlarimiz hali dastlabki ilmiy ko‘nikmalarni hosil qilmagan bo‘lsalarda: “Men Qur’on va hadisdan o‘zim hukm olaman” deb, da’vo qilib, turli ixtiloflarni keltirib chiqarmoqdalar. Ba’zida o‘zlari adashgani yetmagandek, o‘zgalarni ham yo‘ldan urmoqdalar.

Alloh taolo hammamizni O‘z hidoyatida sobit qilsin.

G‘ulomov FATHULLOH,

Al-Hudaybiya jome’ masjidi imom noibi

MAQOLA