Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Hoji Imdodulloh Makkiy rahmatullohi alayh bir kuni ilmiy majlislarida shunday dedilar: «Insonga hayotda g‘am, musibat va mashaqqatlar yetadi. Agar banda chuqurroq o‘ylab ko‘rsa, bu mashaqqat va qiyinchiliklar Alloh taoloning ne’matlari ekanini anglaydi. Masalan, bemorlik ham bir ne’mat. Faqirlik va muhtojlik ham ne’mat. Qalb ko‘zi ochiq inson bu narsalar Alloh taoloning ne’matlari ekanini ko‘radi. Haqiqatda, mashaqqat va qiyinchiliklar ne’matdir. Ammo bizning qosir aqlimiz ularning ne’mat ekanini sig‘dira olmaydi».
Shu o‘rinda musibat va qiyinchiliklar qanday qilib ne’mat bo‘ladi? degan savol tug‘iladi. Bu savolning javobi hadisi sharifda keladi. Unda aytilishicha, Alloh taolo oxiratda mashaqqat va musibatlarga sabr qilgan bandalariga behisob ajr-mukofotlar beradi, o‘shanda dunyoda u qadar musibatga uchramagan odamlar u bandalarni ko‘rib, koshki, hayoti dunyoda bizga ham musibat va mashaqqatlar yetganda edi, biz ham sabr qilgan va sabrimizga mana shunday ajr-savoblar olgan bo‘lar, bu kunda sabr qiluvchilar bilan birga turar edik, deb orzu qiladilar.
Hoji Imdodulloh Makkiy rahmatullohi alayh shunday deb turganlarida, majlisga bir odam kirib keldi. U nogiron bo‘lib, turli xil dardlarga mubtalo edi. U kelib, Hoji Imdodulloh Makkiy rahmatullohi alayhga: «Mening haqqimga duo qiling, Alloh taolo menga bu mashaqqatlardan najot bersin», dedi.
Mavlono Ashraf Ali Tahonaviy rahmatullohi alayh aytadilar: «Biz o‘sha majlisda hozir edik. O‘shanda hayron bo‘ldik, Hoji Imdodulloh Makkiy rahmatullohi alayh butun musibatlar va qiyinchiliklarning ne’mat ekanini aytib turibdilar. Bu yoqda esa bu odam o‘zidan mashaqqat va qiyinchiliklarning ketishini istab duo so‘rayapti. Agar bu nogiron odamdan mashaqqatlar ketishini so‘rab duo qilsalar, u holda ne’matning zoye bo‘lishini so‘ragan bo‘ladilar-ku? Hoji Imdodullox Makkiy rahmatullohi alayh shu payt qo‘llarini duoga ko‘tardilar va: «Allohim! Haqiqatda, barcha musibat va mashaqqatlar ne’matdir. Lekin, Allohim, biz ojizmiz. Sen bizning ojizligimizga nazar sol va bu mashaqqat ne’matini salomatlik ne’matiga almashtirib ber!» deb duo qildilar».
«Nasihatlar guldastasi» kitobidan
Har birimiz hayotda muvaffaqiyat qozonish istagida bo‘lamiz-u, lekin unga yetisha olmaymiz. Buning sababi esa “muvaffaqiyat”ni yetib bo‘lmas bir ro‘yo deb o‘ylashimizdir. Aslida biz muvaffaqiyatga eltuvchi omillarga bee’tibor bo‘lamiz, natijada muvaffaqiyatsizliklarimiz ko‘payib boraveradi.
Muvaffaqiyat – bu yaxshidan yanada yaxshirog‘i tomon intilishimizdir. (Barkamollik Alloh taoloning O‘zigagina xosdir). Birortasi sizga “Hayotdagi maqsadimga erishdim” desa, bilingki, u odam qulay boshlabdi. Kishi muvaffaqiyat sari harakat qilishi zarur. Zero, Alloh azza va jalla hech bir odamning ajrini zoye qilmas. Badi’uz zamon Hamazoniy bunday deydilar:
Vojib manga tirishmog‘im, qilmoq jahd,
Shart bo‘lmag‘ay najohni idrok etmak.
Hayot bo‘stonidan muvaffaqiyat mevalarini terish ilinjidagi kishiga oid mana bu nasihatlar sizga ham asqatadi. Bu nasihatlar ikki dunyo saodatini topish uchun chaqiriqdir. Zero, oxirat diyorida kishi ochiq-oydin xusronga yuz tutar ekan, uning dunyo hayotidagi zafaridan ne naf?!
Alloh taologa taqvoni lozim tuting, shuning o‘zi xayrli oziqa va a’lo nasihatdir. Zero, Alloh taolo Taloq surasining 2–3-oyatlarida: «...Kim Allohga taqvo qilsa, U Zot uning yo‘lini ochib qo‘yur. Va unga o‘zi o‘ylamagan tarafdan rizq berur...», deya marhamat qiladi va yana xuddi shu suraning 4-oyati so‘ngida ham: «...Kim Allohga taqvo qilsa, U Zot uning ishida osonlik qilib beradur!» – deya taqvo qilishga amr qilgan.
Qalbingiz avval Alloh taolo va Uning Rasuliga, keyin esa ota-onangiz va atrofingizdagilarga muhabbat ila to‘lib-toshsin. Zero, muhabbat kishini yoshartiradi, umrni uzaytiradi, xotirjamlik baxsh etadi. Nafrat esa qalbni qoraytiradi. Muhabbat jarohatga malham bo‘lib xizmat qiladi hamda qalbga mehr va yaqinlik taftini soladi.
O‘zingizga bo‘lgan muhabbatingiz boshqalarga nisbatan kichikroq, ozroq bo‘lsin. Alloh taolo Hashr surasining 9-oyatida ansoriylarni maqtab: «...Va gar o‘zlarining hojatlari bo‘lsa ham, (ularni) o‘zlaridan ustun qo‘yarlar...», deya marhamat qiladi. Odamlarga yaxshilik ilinib farahmand bo‘ladigan kishilar haqiqiy baxtiyor insonlardir. Badbaxtlar esa faqat o‘z manfaatlarini ko‘zlaydilar. Oxir-oqibatda hech qanday savobga erishmaydilar.
Qalbingizni muhabbat, bag‘rikenglik, g‘amxo‘rlik kabi tuyg‘ular bilan to‘ldirish uchun harakat qiling. Hech shak yo‘qki, badbaxtlarning qalblari hasad, g‘azab va nifoq ila limmo-lim bo‘ladi.
O‘tgan ishlarga qayg‘urmang! Noxushliklarga ko‘z yosh to‘kish foyda bermaydi. Birovlarning musibatlaridan kuladiganlar esa o‘zlariga jabr qiladilar. Ko‘zadagi to‘kilgan sutga ayyuhannos solgandan ko‘ra, uning o‘rnini qoplash payida bo‘ling. Bu borada Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning mana bu muborak so‘zlarini doimo yodda tuting: “Senga biror ish sodir bo‘lsa, “agar bunday qilganimda, mana bunday bo‘lardi-da” deya ko‘rma, faqatgina “Alloh taqdir qilgan ekan, O‘zi xohlagani bo‘ldi” deb
aytgin. “Agarda” shaytonga yo‘l ochib beradi”[1].
Nafsingizni yaxshi gumon qilishga o‘rgating! Zero, yaxshi gumonda bo‘ladiganlar tunda osmonga tikilib, oyning nazokatini ham ko‘ra oladilar. Badgumonlar esa samoga tashlagan nazari ortida zulmatdan boshqa narsani ko‘ra olmaydilar. Boshqalarni o‘zidan ko‘ra yaxshiroq deb o‘ylaydiganlardan bo‘ling. Yaxshilikka yo‘yuvchilar boshqalarning muhabbatiga sazovor bo‘ladilar. Badgumonlar esa o‘z atrofidagilarni go‘yo quvib-soladilar.
Haliymiy aytadi: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam yaxshi gumonni xush ko‘rardilar. Chunki badgumonlik Alloh taolo xususidagi yomon o‘ylovdir. Nekgumonda bo‘lish esa Alloh taolo xususidagi yaxshi o‘ydir. Mo‘min hamma holatda ham Alloh taolo xususida yaxshi gumonda bo‘lishga ma’murdir”.
Boshqa bir hadisda Muoviya ibn Hakam roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Men: “Yo Allohning Rasuli, bizning oramizda shumlanadiganlar bor”, dedim. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “U ko‘ngillariga kelgan narsa xolos. Bu narsa ularni (biron ish qilishdan) to‘smasin”, dedilar».
Hasson Shamsiy Poshoning "Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar" nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Imom Muslim rivoyati.