Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Hazrati Usmon roziyallohu anhu o‘ldirilganlaridan keyin musulmonlar hazrati Aliy roziyallohu anhuni o‘zlariga rahbar qilib sayladilar. U kishi buni rad etdilar, lekin sahobalar mahkam turib olishdi. Ular o‘zlari kirib qolgan boshi berk ko‘chadan chiqishlari uchun Aliy roziyallohu anhuning rahbarligi zarurligini yaxshi bilishar edi. Madinai munavvaradagi ahvol juda ham og‘irlashgan, yo‘ldan ozganlar ushbu shaharga ega chiqib olishgan edi. Hazrati Aliy roziyallohu anhu o‘zlari qiziqmasalar ham, xalifalikni qabul qilib oldilar.
Imom Tabariy Muhammad ibn Hanafiyyadan rivoyat qiladilar: «Usmon roziyallohu anhu o‘ldirilganida, otam bilan birga uyda edim. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sahobalari kelib, hazrati Aliy roziyallohu anhuga: «Bu kishi (ya’ni Usmon roziyallohu anhu) o‘ldirildi. Odamlarga imom (rahbar) lozim. Bugungi kunda bu ishga sizdan ko‘ra haqli odam yo‘q. Sizdan avval Islomga kirgan ham, sizdan ko‘ra Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga yaqin ham yo‘q», dedilar.
Hazrati Aliy: «Unday qilmanglar. Men uchun vazir bo‘lganim amir bo‘lganimdan yaxshidir», dedi.
Odamlar: «Allohga qasamki, sizga bay’at qilmasdan qo‘ymaymiz», deyishdi.
Hazrati Aliy: «Unday bo‘lsa, masjidda. Menga bay’at maxfiy bo‘lmasligi, faqat musulmonlarning roziligi bilan bo‘lishi kerak», dedi. U kishi masjidga kirganida muhojirlar kirib bay’at qilishdi. So‘ng boshqalar bay’at qilishdi».
Aliy ibn Abu Tolib roziyallohu anhuga xalifa sifatida hijriy 35 yil 25 zulhijja, juma kuni bay’at qilindi. Bu vaqtda Islom olamida fitna dengiz to‘lqinidek mavj urib turar edi.
Hazrati Aliy roziyallohu anhu juda ham qat’iyat va jazm bilan ish tutadigan, salobatli va haq yo‘lda shiddatli zot edilar. U kishi o‘zlariga bay’at qilinganidan keyin darhol ikkita farmon chiqardilar. Bu farmonlarning ikkovi ham juda qat’iyat bilan chiqarilgan farmonlar edi:
– Hazrati Usmon roziyallohu anhu qo‘ygan ayrim voliylarni ishdan olish. Ularning ko‘pchiligi Banu Umayyadan edilar.
Aliy ibn Abu Tolib roziyallohu anhu quyidagi voliylarni tayin qildilar:
Usmon ibn Hunayfni Basraga;
Umora ibn Shihobni Kufaga;
Ubaydulloh ibn Mas’udni Yamanga;
Qays ibn Sa’d ibn Ubodani Misrga;
Sahl ibn Hunayfni Shomga...
Tayin qilingan mazkur voliylarning ishlari turlicha bo‘lib chiqdi. Bundan ixtilof kuchayib borayotgani ko‘rinardi.
– Ikkinchi farmon hazrati Usmon roziyallohu anhu o‘z yaqinlariga Baytulmoldan bergan sovg‘alar va suyurg‘ollarni qaytarib olish haqida edi.
U zotning bu tasarruflaridan so‘ng Banu Umayya qabilasi a’zolari u kishiga qarshi bosh ko‘tarib, bay’at qilmaslikka o‘tishdi. Bu ishning boshida Shomning voliysi Muoviya ibn Abu Sufyon turar edi.
Muoviya ibn Abu Sufyon roziyallohu anhu hazrati Umar roziyallohu anhuning davridan buyon Shomning voliysi bo‘lib kelar edi. U kishi o‘z ishini a’lo darajada bajarar, o‘z aholisi ichida juda katta obro‘ga ega edi. Muoviya ibn Abu Sufyon roziyallohu anhuga hazrati Usmon ibn Affon roziyallohu anhuning o‘ldirilganlari va hazrati Aliy ibn Abu Tolib roziyallohu anhuning xalifa bo‘lganlari haqidagi xabar yetganda, u kishi yangi xalifaga bay’at qilmadi. Buning bir necha sababi bor edi.
1. Muoviya ibn Abu Sufyon roziyallohu anhu hazrati Usmon ibn Affon roziyallohu anhuning o‘limlarida hazrati Aliy ibn Abu Tolib roziyallohu anhuning ham ayblari bor deb tushunar edi.
2. U kishi Aliy ibn Abu Tolib roziyallohu anhuning lashkari ichida fitnachilarning borligini ham ayb hisoblar edi.
3. Muoviya ibn Abu Sufyon roziyallohu anhu bu ishlarni bir yoqlik qilib, orani ochib olmay turib toatni vojib qiluvchi bay’at qilishga qo‘l urmadi.
Boshqa Islom yurtlarining barcha aholisi hazrati Aliy roziyallohu anhuga bay’at qildilar va u yerlarda ish o‘z maromida ketdi.
«Islom tarixi» birinchi juzi asosida tayyorlandi
Bugun O‘zbekiston musulmonlari idorasi Qur’oni karim va tajvidni o‘rgatish bo‘limi mudiri Shayx Alijon qori Fayzulloh Maxdum o‘g‘li hamda Toshkent viloyati bosh imom-xatibi Jasurbek domla Raupov Bekobod shahridagi Qur’on va tajvid markaziga tashrif buyurdilar.
Markaz ma’muriyati hamda u yerda ta’lim olayotgan tinglovchilar bilan bo‘lib o‘tgan suhbat har jihatdan samarali bo‘ldi. Xususan, uchrashuvda Shayx Alijon qori hafizahulloh Qur’oni karimni yodlash fazilatlari, bu borada yaratilgan shart-sharoitlarning qadriga yetish, shukrona keltirish, vaqtdan unumli foydalanish kabi mavzularda go‘zal mav’iza qilib berdilar.
Haqiqatan, Qur’oni karimni yodlash, oyatlar ma’no-mazmunlarini tafakkur va tadabbur qilish ibodat va chinakam saodatdir.
Usmon ibn Affon roziyallohu anhu rivoyat qilgan hadisda Nabiy sollallohu alayhi vasallam: "Sizlarning yaxshilaringiz Qur’oni karimni o‘rgangan va o‘rgatganlaringizdir", deb marhamat qilganlar (Imom Termiziy rivoyati).
Toshkent viloyati vakilligi
Matbuot xizmati