Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Abu Said Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kim: «Roziytu billahi Robban va bil Islami diynan va bi Muhammadin sollallohu alayhi vasallama Rosula», desa, unga jannat vojib bo‘ladi», dedilar (Abu Dovud rivoyati).
Ma’nosi: Allohni Robbim deb, Islomni dinim deb, Muhammad sollallohu alayhi vasallamni rasul deb rozi bo‘ldim.
* * *
Abu Dardo roziyallohu anhu aytadilar: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Robbingiz huzurida amallarning yaxshisi, darajangizni baland qiluvchisi, pul va oltinlarni infoq qilishdan afzalroq bo‘lgan va dushmaningizga yo‘liqib, uning bo‘yniga qilich urishdan ham yaxshi narsani aytaymi?» dedilar. Sahobalar: «Ayting», deyishdi. Shunda Rasululloh: «Allohni zikr qilish», dedilar (Termiziy va Ibn Moja rivoyati).
* * *
Ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: «Isro kechasi Ibrohim alayhissalomga yo‘liqdim. U zot: «Ey Muhammad, ummatingizga mendan salom ayting va jannatning tuprog‘i pok, suvi shirin va o‘zi tekis, o‘simligi «Subhanallohi valhamdu lillahi va laa ilaha illallohu vallohu akbar» ekanini ularga xabar bering», dedilar» (Termiziy rivoyati).
* * *
Jobir roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kimki: «Subhanallohi va bihamdihi», desa, u uchun jannatda bir xurmo ekiladi», dedilar (Termiziy rivoyati).
* * *
Abu Zarr roziyallohu anhu Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan: «Kalomlarning qaysi biri Alloh taologa mahbubroq?» deb so‘radilar. U zot: «Alloh farishtalariga ixtiyor qilgan «Subhana Robbi va bihamdihi, subhana Robbi va bihamdihi» jumlasini aytish», dedilar» (Termiziy rivoyati).
Savol: Islomda yangi kun qaysi soatdan boshlab kiradi? Masalan, shartli qabul qilingan tartib bo‘yicha soat 00:00 yangi kunning boshlanishi sanaladi? Islomda yangi kunning boshlanishi va tugashi qaysi vaqtdan e’tiborga olinadi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Dinimizga ko‘ra, kun shom vaqtidan boshlanadi va keyingi shomgacha davom etadi. Boshqacha qilib aytganda, islomda kun kecha bilan boshlanadi va uning ertasida kun botib, kunduz tugaganida, o‘sha kun ham yakunlanadi. Bunga oyat va hadislardan ko‘plab dalillar bor.
Faqat ayrim ahkomlarda kunning boshlanishi bomdod namozining vaqti kirishi (subhi sodiq)dan boshlanadi va kun keyingi bomdod vaqtigacha davom etadi. Masalan, Hajda Arafot vodiysida turishda hukm shunday.
Shuningdek, ayrim hollarda “kun” tushunchasi yuqoridagidek, 24 soatdan iborat (sutka) ma’nosida emas, balki tunga muqobil – qarama-qarshi ma’noda qo‘llanilishi ham mumkin. Bu holda kun boshlanishi bomdod vaqtidan to quyosh botgunigacha bo‘lgan muddat, ya’ni kunduzdan iborat bo‘ladi. Bunga misol uchun “bir kun ro‘za tutish” deganda aynan shu muddat nazarda tutiladi.
Xulosa qilib aytganda, dinimizdagi umumiy qoidaga ko‘ra, kunning boshlanishi kun botganidan boshlanib, keyingi kun botishigacha davom etadi. Ayrim istisno qilingan holatlarda kunning qachon boshlanib, qachon tugashi dindagi hukmlarga qarab farq qiladi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.