Sayt test holatida ishlamoqda!
15 Iyul, 2025   |   20 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:22
Quyosh
05:03
Peshin
12:34
Asr
17:40
Shom
19:59
Xufton
21:32
Bismillah
15 Iyul, 2025, 20 Muharram, 1447
Maqolalar

Bag‘rikenglikning 12 ko‘rinishi

29.11.2024   5536   1 min.
Bag‘rikenglikning 12 ko‘rinishi

Samohat (bag‘rikenglik) so‘zi arab lug‘atlarida “saxovat”, “osonlik” va “muloyimlik” ma’nolari atrofida aylanadi. Jurjoniyning “Ta’rifot” kitobida bu so‘z “shart bo‘lmagan narsani ixtiyoriy ravishda berish” deb ta’riflangan.

Shariat tushunchasida ham bu so‘z lug‘aviy ma’nodan ko‘p ham farq qilmaydi. Bag‘rikenglik ko‘pgina axloqlarni o‘z ichiga oladi: saxovat, muloyimlik, yaxshi muomala, go‘zal munosabat, oliy axloqni qo‘llash, kamchiliklarga ko‘z yumush, o‘z haq-huquqlaridan kechish va tortishuvdan voz kechish.

Bag‘rikenglik tushunchasini ochiqroq bayon qilish uchun Imom Ahmad ibn Hanbal rahimahullohning go‘zal xulq haqida aytgan so‘zlarini keltirish mumkin: “Musulmon kishi o‘z haqlaridan osonlik bilan kechadigan, boshqalardan haqqini talab qilmaydigan, boshqalarning undagi haqlarini to‘liq ado etadigan kishi bo‘lishi kerak. Masalan:

1. Kasal bo‘lsa, uni ko‘rgani borilmasa;
2. Safardan kelsa, uni ziyorat qilinmasa;
3. Salom bersa, salomiga alik olinmasa;
4. Mehmonga borsa, unga hurmat ko‘rsatilmasa;
5. Shafoat so‘rasa, iltimosi inobatga olinmasa;
6. Yaxshilik qilsayu, unga rahmat aytilmasa;
7. Bir jamoaga kirsayu, unga joy berilmasa;
8. Gapirsayu, uning gapiga quloq solinmasa;
9. Biror do‘stining huzuriga kirish uchun izn so‘rasayu, izn berilmasa;
10. Sovchi bo‘lib borsayu, unga uylantirilmasa;
11. Qarz muddatini uzaytirishni so‘rasayu, muddat berilmasa;
12. Uni kamsitilsayu, o‘zini kamsitilgandek ko‘rsatmasa.

Shu kabi holatlar yuz berganda musulmon kishining jahli chiqmasligi, o‘ch olmasligi va avvalgi holatini o‘zgartirmasligi uning samohati (bag‘rikengligi)dan dalolatdir”.

Imom Bayhaqiy “Shu’abul-Iymon”da rivoyat qilgan.

Homidjon domla ISHMATBЕKOV

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Sarmoyasi erib ketayotgan odamga rahm qiling

14.07.2025   2462   2 min.
Sarmoyasi erib ketayotgan odamga rahm qiling

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

 

Sarmoyangiz umringizdir...

Alloma Ibn al-Javziy o‘zining «Mudahish» nomli kitobiga bunday yozadi:

Bir kishi bor edi, u bozorda muz sotardi. Ovozini chiqarib bunday derdi: Sarmoyasi erib ketayotgan odamga rahm qilinglar!”.

Bu kishi odamlarning yuragini yumshatib, ulardan muz sotib olishlarini so‘rardi. Chunki u sotadigan muz — vaqt o‘tishi bilan erib ketardi. Agar u muzini tezda sotib ulgurmasa, butun sarmoyasi yo‘q bo‘lib ketadi. Shuning uchun u bor ovozi bilan: Sarmoyasi erib ketayotgan odamga rahm qiling!”.

Muzlab qolgan suvning har bir tomchisi sizning tark etgan umr lahzangiz kabidir, u endi hech qachon qaytmaydi.

 

Hayotingizdagi sanoqli kunlardan foydalaning…

Solihlardan biri aytadi: «Men “Asr” surasini yigirma yil o‘qidim, lekin uning ma’nosini tushunmasdim. “Nima uchun Alloh inson tabiatan ziyonda deb aytyapti va buni qasam bilan ta’kidlayapti?” deb o‘ylardim.

Keyin esa Alloh ziyondan najot topganlarni to‘rtta sifat bilan istisno qiladi:

– iymon keltirganlar,

– solih amal qilganlar,

– haqqa da’vat etganlar,

– sabrni tavsiya qilganlar.

Shunda men “Asr” surasidagi qasamning ma’nosini angladim: “Dunyodagi eng katta sarmoya bu – umringiz. Umringizdan o‘tgan har bir lahza erib ketgan muz kabi qaytib kelmaydi. Shuning uchun sarmoyangizni ehtiyot qiling! U siz yashab turgan vaqtdir. Ajal yetishidan avval tiriklik fursatidan foydalaning».

Alloh umrimizni uzun va xotimamizni chiroyli qilsin.

Sarmoyangizni o‘g‘irlayotganlarga e’tibor bering!

Har birimiz sarmoyamiz ya’ni vaqtimizni kim yoki nimalar zoye qilayotganini yaxshi bilamiz.

Allohni zikr qilishdan yoki U Zotga va Rasuliga itoat qilishdan boshqa narsa bilan vaqtni zoye qilmang.

Unutmang, sarmoyangiz — umringiz!

 

Maqsudali domla QOSIMOV,
Xo‘jaobod tumani Yetti chinor jome masjid imom-xatibi.