Cavol: Menga bir kishi kiyim hadya qilgan edi. Men u kiyimni ancha kiyib foydalandim. Endi shu kiyimni men ham kimgadir hadya qilib bersam bo‘ladimi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Ha, hadya sifatida kelgan narsalarni o‘zgalarga hadya qilish durust. Chunki hadya qilingan narsani qo‘lga olish yoki olishga to‘liq imkoniyat berilishi bilan sovg‘a oluvchining mulkiga o‘tadi. Keyin kishi o‘z mulkini xohlaganidek ishlata oladi. Bu haqda “Muxtasarul Quduriy” kitobida bunday deyilgan:
الهبة : تصح بالإيجاب والقبول وتتم بالقبض فإذا قبض الموهوب له في المجلس بغير أمر الواهب جاز وإن قبض بعد الافتراق لم تصح إلا أن يأذن له الواهب في القبض
“Hadya ijob (“senga falon narsani hadya qildim”, deyish) va qabul (“qabul qildim”, deyish) bilan durust bo‘ladi va qo‘lga olish bilan oxiriga yetadi”. Qo‘lga kiritish ko‘chadigan mulklarda ularga munosib ko‘rinishda, ko‘chmas mulklarda esa kalitlarni olish va uyning bo‘shatib qo‘yilishi bilan bo‘ladi.
Hadyada “senga falon narsani hadya qildim” va “qabul qildim”, degan so‘zlarni talaffuz qilish shart qilinmaydi. Balki berilgan narsa hadya ekaniga dalolat qiluvchi ishlar kifoya qiladi. Masalan bir faqirga kiyim bersa va u indamay olsa ham, hadya bo‘laveradi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.
1. Sahar vaqtlarida istig‘for aytishni odat qilmoq.
"(Ular) sabrli, sadoqatli, itoatli, saxovatli va sahar choqlarida Allohdan mag‘firat so‘raydigan kishilar edi" (Oli Imron surasi 17-oyat).
2. Fikrlash uchun xilvatda qolmoq.
"...va osmonlaru yerning yaratilishi haqida fikr yuritadilar" (Oli Imron surasi 191-oyat).
3. Yaxshilar bilan suhbatdosh bo‘lmoq.
"Siz o‘zingizni ertayu kech Parvardigorlari "yuzi"ni istab, Unga iltijo qiladigan zotlar bilan birga sabr qilishga undang!" (Kahf surasi 2-oyat).
4. Hamisha Allohni esda tutmoq.
"Ey imon keltirganlar; Allohni ko‘p eslangiz" (Ahzob surasi, 41-oyat).
5. Xushu’ bilan namoz o‘qimoq.
"Ular namozlarida o‘zlarini kamtar tutuvchidirlar" (Mu’minun surasi, 2-oyat).
b. Tadabbur bilan Qur’on o‘qimoq.
"Qur’on (oyatlarining ma’nolari) haqida(chuqurroq)fikr yuritmaydilarmi? (Niso surasi, 82-oyat)
7. Qattiq issiq kunlarda nafl ro‘zalar tutmoq.
Alloh taolo faxrlanib aytadi: "Bandam o‘zining taomi, ichimligi va shahvatini Men uchun tark qildi".
8. Sadaqani yashirincha bermoq.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: "O‘ng qo‘l berganni chap qo‘l bilmasin".
9. Musulmonning bironta g‘amini ketkazmoq.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Musulmondan g‘amni ketkazgan insonni Alloh ham qiyomat kunida g‘amini ketkazadi", deganlar.
10. Bu o‘tkinchi dunyodan zuhd bilan o‘tmoq.
"Holbuki, oxirat yaxshiroq va boqiyroqdir" (A’lo surasi, 17-oyat).
«O‘kinma» kitobidan