Bismillahir Rohmanir Rohiym
Jumodus soniy - lug‘atda "keyingi-ikkinchi sovuq" ma’nosida. Hijriy-qamariy taqvimga ko‘ra yilning oltinchi oyi shu nomni olgan. Bu oy "jumodul-oxir" ham deyiladi.
Hijriy 2 yil, jumodus soniy oyi (mil. 623 yil dekabr) |
– Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bir 150-200 muhojir bilan Qurayshning Makkadan Shomga yo‘l olgan karvoniga qarshi g‘azotga otlandilar. Zul Ushayra degan joyga yetganlarida karvon bir necha kun oldin o‘tib ketgani ma’lum bo‘ldi. Bu Islom tarixida «Zul ushayra» g‘azoti deb ataladi; – ushbu g‘azotda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Bani Mudlij qabilasi bilan urushmaslik haqida bitim tuzdilar. |
Hijriy 3 yil, jumodus soniy oyi (mil. 624 yil noyabr-dekabr) |
– Zayd ibn Horisa roziyallohu anhu sariyasi bo‘ldi. |
Hijriy 6 yil, jumodus soniy oyi (mil. 627 yil oktyabr-noyabr) |
– Zayd ibn Horisa roziyallohu anhu sariyasi bo‘ldi. |
Hijriy 7 yil, jumodus soniy oyi (mil. 628 yil oktyabr) |
– Hismo sariyasi bo‘ldi. |
Hijriy 8 yil, jumodus soniy oyi (mil. 629 yil sentyabr-oktyabr) |
– Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Amr ibn Os roziyallohu anhu boshchiligida 300 kishilik sariyani Quro vodiyi ortidagi Zotus Salosil diyoriga yuborib, ularning ketidan Abu Ubayda ibn Jarroh roziyallohu anhu boshchiligida 200 kishilik madad kuchlarini jo‘natdilar. |
Savol: Masjidul haromda namozlarni jamoat bilan o‘qib, keyingi namoz vaqtini kutib o‘tirganimizda, ayrim hojilarimiz yotgan holda uxlab qolib, keyingi namozga azon aytilganda, tahorat qilmay namoz o‘qishayotganiga guvoh bo‘ldim.
Buning xukmi dinimizda qanday? Chunki uxlash tahoratni buzadi deb o‘qiganmiz va shunga amal qilamiz. Yoki masjidul haromda ayrim hukmlar o‘zgaradimi?
Javob: Bismillahir rohmanir rohiym. Hanafiy mazhabiga ko‘ra, biror narsaga suyanib, yoki yonboshlagan holda uxlash tahoratni sindiradi. Bu hukm masjidul haromga ham tegishli. Siz aytgan hojilar yerga yonboshlagan holda uxlagan bo‘lsalar, tahoratlari sinadi. Lekin ko‘zini yumib, uxlamasdan, zikr qilib yotadiganlar ham bo‘ladi. Agar shunday qilgan bo‘lsalar, tabiiyki tahoratlari sinmaydi.
Masjidul haromda dunyoning turli nuqtasidan kelgan ziyoratchilar ibodat qiladi. Ularning ichida ilmli insonlar bilan bir qatorda ibodatga endi kirgan, shar’iy hukmlarni yaxshi o‘zlashtirmaganlar ham bo‘ladi. Ularning qilayotgan ishini ko‘rib, anavilar qilyapti-ku, demak, noto‘g‘ri emas ekanda, deb qilib ketavermaslik kerak.
Qolaversa, u yerda turli mazhab odamlari ibodat qiladi. Ayrim mazhablarda uxlash, badandan qon chiqish kabi ishlar tahoratni sindirmaydi. Ammo bizning mazhabimizda har ikkisi ham tahoratni buzadi va bunga ulamolarimiz bir qancha hadislarni dalil o‘laroq keltirganlar.
Shu bois, ulug‘ makonlarga ibodatga otlanayotgan odamlar: xoh erkak, xoh ayol kishi bo‘lsin, shar’iy hukmlarni bilib olishi yoki biladigan odam hamrohligida borishi maqsadga muvofiq bo‘ladi. Aks holda ibodat qilaman deb, gunohga botishi hech gap emas. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.