O`zbekiston musulmonlari idorasi

Maqolalar

O‘zi yo‘qning ko‘zi yo‘qmi?

10.12.2024 5020 2 min.

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Xalqimizning go‘zal tashbehlari, iboralari bisyor. Shulardan biri «O‘zi yo‘qning ko‘zi yo‘qmi?» jumlasi bo‘lib, bu ibora birovning ortidan yomon ish qilganlarga dakki berishda aytiladi. Ya’ni «bir kimsa yoningda bo‘lmasa, u ko‘rmayapti, deb bilganingni qilaverasanmi», deganidir. Bu iborani telefonda xabar almashadigan ayrimlarga ham qo‘llasak ham bo‘lar ekan deb o‘ylab qoldim.

Ba’zan bir kishi bilan yozishib tursam, u xabarimga javob bermasdan tarmoqdan chiqib ketadi. Suhbatdoshim meni bu borada ogohlantirmagani uchun hamda o‘zaro fikr almashishimiz yakunlanmagani uchun xayolim bo‘linib qoladi. Oradan biror soat o‘tib haligi kishidan kutgan xabarimga javob keladi. Unga «Nega chiqib ketdingiz, sizga savol berib turgan edim?» desam, «Yonimda odam bor edi, uzr», deydi. Yonidagi odamning hurmati bor-u, yonida bo‘lmaganniki yo‘qmi?! Uzrini oldinroq so‘rab qo‘ysa bo‘lar edi-ku!

Shunday vaziyatda yoningizdagi kishiga «Uzr, bir daqiqaga ruxsat bersangiz» deb, keyin messenjer orqali sizga yozib turgan kishiga: «Uzr, yonimda odam bor edi, keyinroq javob beraman», deb xabar yuborsangiz olam guliston bo‘ladi! Ikkala tomon ham haqqini halol qilganingiz uchun sizdan mamnun!

Ba’zilar yonidagi kishining rioyasini qilmay, uning gapiga bosh irg‘ab, boshqa bilan yozishib turaveradi. Ko‘pchilik esa «vaqtim bo‘lganda javob beraman» degan o‘yda yonida bo‘lmagan kishining rioyasini qilmaydi. Bu esa odobsizlikdandir.

Hozirgi kunda ijtimoiy tarmoq orqali xabarlashish kundalik odatlarimizga aylanib bo‘lgan. Juda ko‘p ishlarimizni shunda bitiramiz, yaqinlarimizdan ijtimoiy tarmoq orqali hol so‘raymiz. Shunday ekan, kichik ko‘ringan bu odobga ham rioya qilishimiz kerak. O‘zi yo‘qning ko‘zi yo‘q deb bilmang.

G‘iyosiddin Yusuf
«Hilol» jurnali 4(61) son

Maqolalar