Savol: Tahoratda oyoq yuvish o‘rniga o‘tadigan (amal) bormi?
Javob: Ha, ikki mahsiga mas'h tortish ikki oyoqni yuvish o‘rniga o‘tishi ko‘plab sahih hadislar bilan sobit bo‘lgan.
Savol: Mana shu mas'hning joiz bo‘lishi uchun shartlar bormi?
Javob: Ha, uning joiz bo‘lishi uchun mahsi pok (tahoratli) holatdagi oyoqqa kitilgan bo‘lishi shart.
Savol: Mas'h uchun biror vaqt chegaralanganmi?
Javob: Agar mahsi tahoratli holatda kiyilgan bo‘lsa, so‘ng tahorat ketsa, unga agar muqim kishi bo‘lsa bir kecha-kunduz mas'h tortishi joiz. agar musofir bo‘lsa uch kecha-kunduz mas'h tortishi joiz. Ikkalasi ham bu muddat ichida tahorat olganda mahsisiga mas'h tortaveradi, safarda ham, muqimlikda ham.
Savol: Bir kecha-kunduz yoki uch kecha-kunduzning boshlanishi mahsini kiygan vaqtdan boshlanadimi yoki tahorat ketgan vaqtdanmi?
Javob: Bu muddatning boshlanishi mahsi tahorat ustiga kiyilgandan keyin tahoratsizlik yetgan paytdan e’tiborga olinadi. Masalan, bir kishi zavol vaqtidan keyin komil tahorat oldi. Mana shu tahoratli holida oyog‘iga mahsi kiydi. So‘ng quyosh botayotgan vaqtda uning tahorati sindi. Agar bu kishi muqim bo‘lsa, shu paytdan to ertasi kuni shu vaqtgacha (ya’ni quyosh botadigan vaqtgacha) mahsisiga mas'h tortishi joiz bo‘ladi. Musofirning mas'hini o‘zingiz shunga qiyoslab olavering.
Savol: G‘usl vojib bo‘lgan odam uchun mahsisiga mas'h tortishi joizmi?
Javob: G‘usl vojib bo‘lgan odam uchun mahsisiga mas'h tortishi joiz emas. Balki unday odam badanining barcha a’zolariga qo‘shib oyog‘ini ham yuvishi vojibdir.
Savol: Agar mahsining birida teshik bo‘lsa, unga mas'h tortish joizmi?
Javob: Agar teshik oyoq barmoqlaridan uchta kichkina barmoqlar ko‘rinib qoladigan darajada ko‘p bo‘lsa, unga mas'h tortish joiz emas. Agar bundan ozroq teshik bo‘lsa, unga mas'h tortish joiz bo‘ladi.
Savol: Mana shu ko‘p teshik deb bilingan miqdor bir poy mahsidan e’tiborga olinadimi yoki ikkala mahsidanmi?
Javob: Bunda bitta mahsidagi teshiklar jamlanadi. Ikkala mahsidagi teshiklar jamlanmaydi. Ya’ni, ikkala mahsidagi teshiklarni qo‘shib hisoblasa uchta barmoq miqdoriga yetsa ham, unga mas'h tortish joiz. Ammo, bu ikkala mahsining har birida shu miqdorda teshik bo‘lsa, yoki faqat bittasida shu miqdorda teshik bo‘lsa, bunday holda unga mas'h tortish joiz emas.
Savol: Mahsiga qanday qilib mas'h tortiladi?
Javob: Mahsining ust tomoniga barmoqlar bilan chiziq tortiladi. Ya’ni, qo‘l barmoqlari suv bilan ho‘llanadi, so‘ng ularni mahsining ustki tomoniga to‘liq qo‘yib oyoq barmoqlari uchidan to‘piq tomonga yurgiziladi. Har bir mahsiga mas'h tortishda qo‘lning uchta barmog;ini ishlatish lozim.
Savol: Mana shu mas'hni nima sindiradi?
Javob: Mas'hni tahoratni sindiruvchi narsalar sindiradi. Hamda, mahsining yechilishi va mas'h muddatining tugashi ham mas'hni sindiradi.
Savol: Agar mas'h muddati tugasa, yoki bir dona mahsi yoki ikkalasi ham yechilsayu ammo tahoratni sindiruvchi hech narsa bo‘lmagan bo‘lsa, bunday holda nima qilinadi?
Javob: Bu ikki ko‘rinishda faqatgina oyoqlarning o‘zi yuviladi va namoz o‘qisa bo‘laveradi. Buning uchun tahoratning boshqa amallarini bajarish shart emas.
Savol: Siz aytdingizki, muqim kishi bir kecha-kunduz, musofir esa uch kecha-kunduz mas'h tortadi. Bir kishi musofir bo‘lib keyin muqim bo‘lsa, muqim esa safar qilsa, unda nima deysiz?
Javob: Musofir mas'h torgandan keyin muqim bo‘lib qolsa, agar mas'h muddati bir kecha-kunduz yoki undan ko‘proq bo‘lgan bo‘lsa, mahsisini yechishi lozim bo‘ladi. Agar mas'h muddati bir kecha-kunduzga yetmagan bo‘lsa, uni yetkizib keyin yechadi. Muqim odam mas'h tortsa va bir kecha-kunduz to‘lmasidan avval safarga chiqsa, u endi uch kecha-kunduz to‘liq mas'h tortadi.
Muhammad Oshiq al-Barniyning
"At-tas'hil az-zaruriy li masail al-Quduriy" asaridan.
Bugun, 20 may kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari ishtiroklarida “Haj – 2025” mavsumini yuqori darajada o‘tkazish bo‘yicha yig‘ilish bo‘lib o‘tdi. Unda haj delegatsiyasi a’zolari, ishchi guruhi, ellikboshilar va shifokorlar jamoalari ishtirok etdi.
Muftiy hazratlari haj kunlariga qadar ziyoratchilar bilan muntazam ma’rifiy suhbatlar tashkil etish, ularda hajning tartib-qoidalari, farz, vojib va odoblari, o‘ziga xos mashaqqatlarini tushuntirish hamda zikru duolar bilan mashg‘ul bo‘lish va barcha murojaatlarini ijobiy hal etish zarurligini ta’kidladilar. Shuningdek, yurtdoshlarimiz muborak zamindagi har bir daqiqasini g‘animat bilib, uni mazmunli va ibodatlar bilan o‘tkazishi hamda haj amaliga ruhan va jismonan tayyorgarlik ko‘rishuchun voiz ulamolar, ellikboshilar bor kuch-g‘ayratlarini sarflashi lozimligini alohida qayd etdilar.
Yig‘ilishda ziyoratchilarning ibodatlari mukammal bo‘lishi uchun ularga qulay shart-sharoitlarni muhayyo qilish borasida Makka va Madina shaharlaridagi ishchi guruhi faoliyat olib borayotgani, mehmonxonalarda ziyoratchilar uchun barcha sharoitlar hozirlangani, Mino, Arafot va Muzdalifadagi joylar ko‘zdan kechirilgani haqida ma’lumot taqdim etildi.
Shifokorlar guruhi rahbari Alisher Saatov va boshqa mutasaddilar so‘zga chiqib, tibbiy jihatlar, ziyoratchilar salomatligi, issiq kunlarda harakatlanish tartibi, qonun-qoidalarga amal qilish, transport xizmati, hojilar xavfsizligini ta’minlash va ogohlikga oid muhim tavsiyalar berdilar.
Yig‘ilish yakunida Haq taolodan bu yilgi haj mavsumi muvaffaqiyatli o‘tishini so‘rab, Qur’oni karim xatmlari va xayrli duolar qilindi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati