Joriy yilning 18 iyul kunidan “Yangi O‘zbekistonning fidoyisi bo‘lib, ma’naviyat targ‘ibotchisiga aylanamiz” tashabbus doirasida yurtimizda ma’naviy-ma’rifiy targ‘ibot tadbirlari keng quloch yoydi.
E’tiborlisi, hayot tajribasiga ega hoji ota, hoji onalarning targ‘ibot ishlarini olib borish, shukronalik hissini yanada kuchaytirish va daxldorlik tuyg‘usini oshirishga qaratilgan tadbirlarni tashkil etish borasidagi fidoyiliklari o‘z samarasini bermoqda.
Xususan, shu yilgi hoji ota va hoji onalar imom-xatib va mahalla faollari bilan birga mahallalarda istiqomat qiluvchi ijtimoiy himoyaga muhtoj, boquvchisini yo‘qotgan, notinch, ajrim yoqasida turgan hamda moddiy va ma’naviy ko‘mak zarur bo‘lgan oilalar holidan xabar olib, qimmatli va’z-nasihatlar bilan ularning ko‘ngillariga iliqlik olib kirish barobarida xayriya va ehsonlar ulashmoqdalar.
Oilaviy nizolarni bartaraf etish, ajrim yoqasidagi oilalarni yarashtirish, noto‘g‘ri yo‘lga kirib qolgan yoshlarga to‘g‘ri yo‘l ko‘rsatish kabi masalalar ijobiy hal etilayotgani quvonarli holdir. Mazkur tashabbus doirasida ishsiz fuqarolar ishga joylandi, uyi ta’mirtalab bo‘lganlarning xonadonlari obod qilindi. Ehtiyojmand oilalarga moddiy yordam ko‘rsatilib, oziq-ovqat mahsulotlari taqdim etildi.
Bu ishlarga hududiy hokimliklar, O‘zbekiston musulmonlar idorasi, Din ishlari bo‘yicha qo‘mita, O‘zbekiston mahallalari uyushmasi bosh-qosh bo‘lib, Respublika ishchi guruhi tomonidan mahalla raislari, faollari, imom-xatiblar, hojilarga mahallalarda amalga oshiriladigan tadbirlar bo‘yicha doimiy tushuntirish ishlari olib borildi.
Shuningdek, 11103 nafar hojilar o‘z mahallalaridagi ijtimoiy himoyaga muhtoj, profilaktik hisobda turuvchi, kam ta’minlangan, boquvchisini yo‘qotgan, notinch oila, ajrim yoqasida turgan fuqarolarga biriktirish ishlari tashkil etildi.
Biriktiruvga asosan, 18 iyul – 4 dekabr kunlari Qoraqalpog‘iston Respublikasida 1889 ta, Andijon viloyatida 5811 ta, Buxoro viloyatida 2144 ta, Jizzax viloyatida 6144 ta, Navoiy viloyatida 874 ta, Namangan viloyatida 6700 ta, Samarqand viloyatida 9001 ta, Sirdaryo viloyatida 1361 ta, Surxondaryo viloyatida 1797 ta, Toshkent viloyatida 2058 ta, Farg‘ona viloyatida 2066 ta, Xorazm viloyatida 4165 ta, Qashqadaryo viloyatida 4217 ta, Toshkent shahrida 5116 ta, jami 53 343 ta tadbirlar o‘tkazildi.
Hududlarda 11103 ta hojilar ishtirokida 313 138 ta fuqarolar holidan xabar olinib, mahalla raislari, imom-xatiblar bilan birgalikda suhbatlar tashkil etildi.
Mahallalardagi kam ta’minlangan, boquvchisini yo‘qotgan, ehtiyojmand oilalarga mahalla va hojilar tomonidan 3 mlrd. 238 mln. 541 ming so‘m miqdoridagi moddiy yordam, 3 mlrd. 682 mln. 635 ming so‘m miqdoridagi oziq-ovqat mahsulotlari taqdim etildi.
Shuningdek, 4818 marta tinchlik qadri va shukronilik, 3318 marotaba yoshlar tarbiyasi, illatlarga qarshi kurash, 2697 marotaba ilm-ma’rifatga targ‘ib, 3565 marotaba yot g‘oyalarga qarshi kurash, 7462 marotaba oilaviy janjal va ajrimlar yo‘nalishlarida ishlar olib borildi.
Shu kunga qadar, umum hisobda 53 343 ta tadbirlar o‘tkazilib, unga 313 138 nafar fuqaro qamrab olindi.
Mazkur xayrli tashabbus doirasidagi ishlar davom etmoqda.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati
Savol: Biz tomonlarda o‘g‘il farzand uchun qilinadigan sunnat (xatna) to‘yiga kelinning otasi yoki aka-ukalari so‘qim (so‘yiladigan qoramol) olib borishlari shartdek bo‘lib qolgan. Hatto bu narsa kelin tarafdagilarning burchi degan tushuncha ham bor. Shuning uchun ayrim hollarda ba’zi otalar nevarasini sunnat to‘yiga yerini sotish yoki katta qarzlarni olishgacha majbur bo‘layapti. Shu ishlar dinimizda bormi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Dinimizda xatnani bor ekanligi barchaga ma’lum va bu uchun ziyofat qilib berish ham bor. Ammo bu narsa farz yoki vojib, hatto sunnat ham emas, balki u ayrim sahobiylarning shunchaki odati bo‘lgan. Lekin u hozirgi kunda avj olgandek bema’ni dabdabozlik bilan emas, balki tor doirada kamtarona dasturxon yozib o‘tkazilgan.
Demak, aslida sunnat ham bo‘lmagan ushbu “to‘y”ga so‘qim olib kelish qiz tomonning burchi deyish mantiqsiz ekani ko‘rinib turibdi. Buni johilona hoyu havas ortidan paydo bo‘lgan xurofot desak, to‘g‘riroq bo‘ladi. Aynan mana shunaqa tayini yo‘q “majburiyat”lar tufayli qanchadan-qancha oilalar jabr ko‘ryapti va hatto ayrim oilalar “so‘qim qilinmagani yoki olib kelingan so‘qimning kichkinaligi” sababidan buzilib ketishgacha ham bormoqda.
Dinimizda hadya ulashishga targ‘ib qilingan. Ammo bu chin yurakdan hamda beruvchiga malol kelmasdan amalga oshirilishi kerak.
Shunday ekan, kuyov tomonga yuboriladigan novvoslarni hadya deb bo‘lmaydi. Chunki bu narsa oshkora yoki zimdan qilingan talab yoki kelin tomonning odamlardan uyalib yoxud “qizim xijolat bo‘lmasin”, deb qiladigan “sovg‘asi” bo‘ladi. Kuyov tomonning kelin tomonga bunday talablar qo‘yishi katta xato va gunoh sanaladi. Qolaversa, chin ko‘ngildan berilmagan narsani yeyish ham shubhali hisoblanadi. Zero Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam shunday deganlar:
لا يحل مال امرئ مسلم الا عن طيب نفسه رواه احمد
“Musulmon kishining moli boshqaga halol emas, faqatgina o‘zi rozi bo‘lib, ko‘nglidan chiqarib bersagina, halol bo‘ladi” (Imom Ahmad rivoyati).
Shunday ekan, bunday ishga chek qo‘yish lozim. Agar qilmoqchi bo‘lsalar, kuyov tomon imkoni darajasida o‘zlari qilsinlar. Agar imkonlari bo‘lmasa, qaynotani zimmasiga yuklamasliklari lozim. Imkon bo‘lmagani uchun bu kabi ehsonni qila olmasa, gunohkor bo‘lmaydi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.