Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Zulmatli asrlar davomida chuqur uyquda yotgan Yevropa turli omillar, jumladan, Islom tamadduni ta’siri tufayli uyg‘onib ko‘zini ochganidan keyin asta harakatlana boshladi. Mazkur harakatlanish davomida Xudoni o‘ldirib, qayta tirilmaydigan qilib ko‘mib qo‘ygani uchun Alloh taoloning ko‘rsatmasi asosida emas, havoyi nafsi va shaytonning ko‘rsatmasi asosida ish ko‘ra boshladi. Yevropa o‘zi uchun nimani foydali deb bilsa, o‘shani amalga oshirishni farz va vojib deb biladigan holga tushdi. Uning ayshi ishrati uchun o‘zidagi imkoniyatlar yetishmay qoldi. Boshqalarning tabiiy boyliklari va imkoniyatlarini tortib olib huzur halovat qilish payiga tushdi. Bu yovuz niyatga erishish borasida qiladigan bosqinchilikka tayyorgarlik ko‘rishni esa, o‘ziga niqob qilib olgan munofiqlik asosida «Buyuk kashfiyotlar harakati» deb nomladi.
Bu boradagi ma’lumotlarni odatimizga binoan yevropaliklarning o‘zidan, ularning saytlaridan biridan olamiz:
Uyg‘onish davri falsafasining rivojlanishi yuzasidan xulosa chiqarar ekanmiz, ta’kidlash lozimki, bu davrning falsafasi o‘z yangiliklarini asosan antik davrga suyanib amalga oshirgan va o‘rta asrdan meros qilib olingan barcha yaxshi narsalarni o‘z ichiga olgan bo‘lsa-da, u falsafa taraqqiyotining yangi bosqichi bo‘lgani shubhasizdir.
Uyg‘onish davri falsafasining asosiy xarakterli jihatlari quyidagilardan iborat:
- gumanizm – insonni ulug‘lash;
- antropotsentrizm – tadqiqot markazida Xudo emas, inson turadi;
- dunyoviylashtirish – cherkov ta’siridan xalos bo‘lish;
- panteizm – tajribaviy fanlarning barpo bo‘lishi va teologiyadan (ilohiyotdan) holi bo‘lgan ilmiy-materialistik tushunchaning shakllanishi;
- ijtimoiy muammolarga, jamiyat va davlatga qiziqishning kuchliligi va ijtimoiy tenglik g‘oyalarini ilgari surish.
Shunday qilib, Uyg‘onish davri madaniyati Yangi davr falsafiy yutuqlarining jadal rivojlanishi uchun zamin yaratdi. Eng muhimi – tafakkur yo‘nalishining sxolastikadan* voqe’lik tomon burilishi, falsafiy g‘oyalarning inson va tabiat tomon tomon yuzlanishi yuz berdi. Falsafa va ilm-fanga amaliy yo‘nalish berildi – shu paytdan boshlab falsafa va madaniyatning asosiy e’tibori Xudo emas, insonga qaratildi.
Izoh: Sxolastika:
1. cherkovning diniy aqiydalarini nazariy asoslashga qaratilgan quruq safsatadan iborat o‘rta asrlar falsafasi;
2. quruq safsata, puch ilm, tajribaga asoslanmagan soxta bilim.
«Olam va odam, din va ilm» kitobi asosida tayyorlandi
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti
Shavkat Mirziyoyev Janobi Oliylariga
Bismillahir Rohmanir Rohim
Assalomu alaykum va rahmatullohi va barakotuh
Muhtaram Prezident Janobi Oliylari!
Alloh taologa behisob shukrki, Sizning bevosita tashabbuslaringiz va sa’y-harakatlaringiz bilan haj amallarini yuqori saviyada tashkil etishga muvaffaq bo‘lmoqdamiz.
Bunday e’tibor va ehtiromni biz hojilar chin yurakdan his etib, yaratilgan barcha qulayliklar uchun Sizga chuqur minnatdorlik izhor etamiz.
Hurmatli Prezident Sizni va Siz orqali yurtdoshlarimizni haj ibodatini ado etayotgan hamyurtlarimiz nomidan musulmon ummati uchun eng ulug‘ bayram – Qurbon hayiti bilan samimiy muborakbod etamiz.
Zero, Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) “Duolarning eng yaxshisi arafa kuni qilingan duodir”, deb xushxabar berganlar.
Alloh taoloning bayti joylashgan muqaddas zaminda – Mino, Arafot kabi muborak manzillarda ulug‘ amallarni ixlos ila bajarmoqdamiz.
Sizni vaqt ajratib, muborak haj ziyorati uchun yaratilgan sharoitlar va salomatligimiz haqida so‘raganingiz hamda har kuni holimizdan xabardor bo‘lib turganingiz ibodat bilan yurgan biz hojilarni cheksiz darajada mamnun etdi.
Bunday e’tibor va ehtiromni Saudiya Arabistonining mutasaddilari ham yuqori baholab, Siz Janobi Oliylariga hurmat va duolarini izhor etmoqdalar.
Muborak maskanlarda har bir ziyoratchi Sizning g‘amxo‘rligingizni yurakdan his qilib, ko‘zlarida yosh bilan duolar qilayotganini alohida aytib o‘tmoqchiman.
Sizga aytadigan yana bir xabarimiz, Saudiya Arabistonida bo‘lib turgan yurtimizning diniy soha vakillari hamda ziyoratchilari tomonidan mavsum davomida Qur’oni karim 10 ming marotaba xatm qilinib, yurtimizga tinchlik, xalqimizga farovonlik tilab duolar qilindi.
Hurmatli Prezident, Siz yaratib bergan imkoniyatlardan ruhlanib, o‘zbekistonlik hojilar yurtga qaytganimizdan keyin “Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari” degan ezgu tashabbusni bir ovozdan ilgari surib, Uchinchi renessans yaratuvchilarini tarbiyalashda Sizga ko‘makchi bo‘lmoqchimiz.
Siz boshchiligingizda yurtimizda tinchlikni mustahkamlash, xalqimizning ma’naviyatni yuksaltirish, ayniqsa yoshlarning sifatli ta’lim olishi, kasb-hunar egallashi, kerak bo‘lsa dunyoni egallashi kabi masalalar eng ustuvor vazifaga aylandi.
Shunday ekan, biz hojilar yurtimizga qaytgach, quyidagi ishlarni amalga oshirmoqchimiz:
– ona-Vatanimiz taraqqiyotiga xolis xizmat qilish, mahallalarda tinchlik va birdamlikni mustahkamlash, aholi orasida tinchlik-osoyishtalikni qadriga yetish, xalqimizni ma’nan yuksaltirish, jamiyatdagi islohotlarga daxldorlik hissini oshirish kabilarga targ‘ib etish;
– kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish, ilmni qadrlash va ilm-ma’rifatga homiylikda namuna bo‘lish;
– to‘ylar, oilaviy tadbirlar va marosimlarda me’yoriylikka amal qilgan holda kamxarj va ixcham o‘tkazishda bosh-qosh bo‘lish;
– kiyinishda va muomalada oddiylik va kamtarinlikka amal qilish, dabdababozlik, isrofgarchilik, maishatbozlik kabi illatlardan yiroq bo‘lishni targ‘ib qilish;
– yoshlarni muvaffaqiyatlarga faqat o‘qib-o‘rganib, ilm bilan erishish mumkinligini o‘rgatish;
– ustozlar, o‘qituvchi va murabbiylarga doimo ehtirom ko‘rsatish, ularni moddiy qo‘llab-quvvatlash ishlariga ko‘mak berish;
– mahallalardagi notinch oilalar, shu jumladan tarbiyasida muammosi bor yoshlar o‘rtasida tushuntirish ishlarini olib borish;
– hududlardagi maktablarning ta’mirga muhtoj qismini joriy ta’mirlash ishlariga ko‘maklashish;
– xayriya, mehr-muruvvat va yordam ko‘rsatish ishlarini ko‘paytirish.
Barcha hojilarimiz yurtimizga qaytgandan so‘ng ushbu tashabbuslarni qat’iy amalga oshirishga va’da beramiz.
Zero, jonajon Vatanimiz kelajagi, xalqimiz farovonligi va yurtimiz shonu shuhrati Siz aytganingizdek yoshlarimiz qo‘lidadir. Ular ertaga O‘zbekistonni yanada kuchli, yuksak taraqqiy etgan davlatga aylantirish uchun o‘zlarining bor bilimi, iqtidori va kuch-g‘ayratini safarbar qilsa, ko‘zlagan barcha ezgu maqsadlarimizga, albatta erishamiz.
Yusuf Xos Hojib bobomiz aytganlaridek:
“Zakovat bor joyda ulug‘lik bo‘ladi,
Bilim bor joyda buyuklik bo‘ladi”.
Hurmatli Prezident Janobi Oliylari!
Biz, 15 ming hoji duolar ijobat bo‘ladigan Arafotda turib, Alloh taolodan Sizga mustahkam sog‘lik, uzoq umr va ulkan muvaffaqiyatlar tilab, olib borayotgan barcha ishlaringizda madadkor bo‘lishini so‘rab iltijolar qilyapmiz.
Alloh taolo butun dunyo mo‘min-musulmonlariga Qurbon hayitini muborak aylasin, tinchlik-xotirjamlik ato etsin, ibodatlarimizni O‘z dargohida husni qabul aylasin, ona Vatanimizni obod, xalqimiz hayotini yanada farovon qilsin!
Qurbon hayiti muborak bo‘lsin!
Hurmat va kamoli ehtirom ila,
O‘zbekiston hojilari,
Makka shahri Arafot vodiysi,
2025 yil 5 iyun