Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Asarlarda kelishicha, Muso alayhissalomning davrlarida Bani Isroilda qahatchilik va qurg‘oqchilik yuz bergan ekan. Shunda Muso alayhissalom kishilarni tavba va istig‘forga targ‘ib qildilar. So‘ng ular bilan istisqo namozi o‘qigani chiqdilar. Namozga faqat tavba qilganlar chiqsin deb talab qo‘ydilar.
Muso alayhissalom ular bilan namoz o‘qidilar. Ammo yomg‘ir yog‘madi. Bu haqda Allohdan so‘raganlarida U zot ichlarida gunohdan tavba qilmagan inson borligini aytdi. Muso alayhissalom yomg‘irdan mahrum bo‘lmaslik uchun Bani Isroildan yomg‘ir yog‘masligiga sabab bo‘lgan gunohkor kishining oralaridan chiqib ketishini so‘radilar. Hech kim chiqmadi. Ammo yomg‘ir yog‘a boshladi.
Muso alayhissalom Allohdan osiy kishi oralarida bo‘lsa ham, nega yomg‘ir yog‘dirgani sababini so‘radilar. Alloh taolo haligi gunohkor inson tavba qilganini aytdi. Muso alayhissalom uning ismini so‘radilar. Alloh taolo: «Gunoh qilganida uni yashirgan edim. Tavba qilganida oshkor qilamanmi?» dedi.
Sahobalardan Moiz roziyallohu anhu zino qilib qo‘ydi. U qilgan ishini do‘sti Huzol Aslamiyga aytdi. Huzol roziyallohu anhu nasihat qilmadi, tavbaga chaqirmadi, balki gunohini Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga aytishni maslahat berdi.
Moiz roziyallohu anhu Rasululloh sollalloxu alayhi vasallamning huzurlariga borib, voqeani aytib, gunohiga iqror bo‘ldi. Payg‘ambar alayhissalom uni toshbo‘ron qilishga amr etdilar. Chunki ish davlat rahbariga yetib borar ekan, avf soqit bo‘ladi. U shar’iy had-jazoni qoim qilishi lozim.
Ha, Islom ma’lum jazolarni belgilagan. Insoniyatga oid barcha qonunlarda ham jinoyatga oid kodekslar bor.
Ammo islom, modomiki, Alloh satr qilgan ekan, gunohni oshkor etmaslikka, undan tavba qilishga chaqiradi. Yaxshisi, gunoh va jinoyat qilgan kishi davlat rahbari oldiga bormasin, jazo berishini so‘ramasin. Aksincha, Alloh yashirganni oshkor etmasin, tavba qilsin, qaytib u gunohga qo‘l urmasin.
Satr shariatimiz asoslaridan biridir. Har bir musulmondan o‘zining ham, boshqalarning ham ayb-gunohlarini bekitish talab qilingan. Bashariyatning nafsi esa o‘zining ayblarini yashirib, boshqalarning aybini oshkor qilishga moyildir. Kim boshqalar aybining ortidan tushsa, Alloh uning aybi ortidan tushadi. Kim boshqalarni satr qilsa, Alloh ham uni satr qiladi. Zero, jazo amalning jinsidan bo‘ladi.
Hammamizning aybimiz bor. Agar Alloh bizning ustimizga Satrini tashlamaganda sharmanda bo‘lar edik. Kishilar bizni zarracha ehtirom qilmasdi.
Banda amal qiladigan eng go‘zal hulq kishilarga Alloh taolo singari muomalada bo‘lmoqdir. Ya’ni, Alloh ayblarni yashiruvchidir. Yashirishni yaxshi ko‘radi.
Insonlarning aybini eshitsak, uni ichimizda qoldiraylik. Bizning ham ayblarimiz bor. Insonlarning ustiga satr tashlaylik. Shunda o‘zimizning ayblarimizga satr tashlagan bo‘lamiz.
«Nabaviy tarbiya» kitobi asosida tayyorlandi
Inson hayotida eng qimmatbaho ne’matlardan biri vaqtdir. U nihoyatda tez o‘tadi, biror narsaga bog‘lab, to‘xtatib, ortga qaytarib bo‘lmaydi. Har lahza inson umridan bir bo‘lakdir. Shuning uchun vaqtni samarali o‘tkazish, uni qadrlash har bir aqlli inson uchun juda muhim.
Har insonga bir umr berilgan. U yillar, oylar, kunlar, daqiqalar bilan hisoblanadi. Bir soat bekorga ketsa, umrimizdan bir qism bekor ketgan bo‘ladi. Ko‘pincha biz "ertaga qilib qo‘yaman", "keyinroq boshlayman" deya o‘zimizni aldab qo‘yamiz. Aniq reja asosida hayot kechirish, har bir kunni maqsadli va mazmunli o‘tkazish vaqtdan unumli foydalanishning asosiy yo‘lidir. Ilm o‘rganish, mehnat qilish, sog‘liqqa e’tibor qaratish, oila va yaqinlarga vaqt ajratish — bularning bari vaqtning to‘g‘ri taqsim qilinishi bilan bo‘ladi.
Tan olish kerak, zamonaviy texnologiyalar, ijtimoiy tarmoqlar va axborot oqimi vaqtimizni o‘g‘irlab, bizni chalg‘itmoqda. Lekin ayb o‘zimizda. Ba’zan keraksiz narsalarga soatlab vaqt sarflaymiz, keyin esa "vaqtim yetmadi" deb shikoyat qilamiz. Shuning uchun ham hayotda "nimalar muhim, nimalar esa vaqt sarflashga arzimaydi" degan savolga aniq javob topib olish lozim. Vaqtga e’tiborli inson – mas’uliyatli insondir. U har bir vazifani o‘z vaqtida bajaradi, orzulari sari qat’iyat bilan intiladi va hayotini nazorat qila oladi.
Islom dinida ham vaqtga alohida ahamiyat berilgan. Qur’oni karimdagi Asr surasida Alloh taolo asr (vaqt)ga qasam bilan insonning zararda ekani ta’kidlagan. Bu esa vaqtning beqiyos ekanini yana bir bor yodga soladi. Faqat iymon keltirgan va yaxshi amallar qilgan, bir-birlariga Haq (yo‘li)ni tavsiya etgan va bir-birlariga (mana shu Haq yo‘lida) sabr-toqat qilishni tavsiya etgan zotlargina najot topishi aytilib, ulgurib qolishga da’vat etilgan. Demakki, vaqtni to‘g‘ri sarflay olgan insongina yutuqqa erishadi. Hayotimizdagi har bir daqiqa – bebaho xazina. Undan oqilona foydalanib qolish kerak, azizlar.
Abdulvohid ISAQOV,
Namangan shahridagi
“Miryoqubboy Mirhakimboy”
jome masjidi imom xatibi