Sayt test holatida ishlamoqda!
26 Iyul, 2025   |   1 Safar, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:36
Quyosh
05:13
Peshin
12:35
Asr
17:36
Shom
19:50
Xufton
21:19
Bismillah
26 Iyul, 2025, 1 Safar, 1447

Abu Bakrga Allohning rahmati bo‘lsin

13.12.2024   7364   5 min.
Abu Bakrga Allohning rahmati bo‘lsin

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhu xalifa etib saylangach, oilasini tijorat bilan boqmoqchi bo‘ldi. U kishi xalifalikka saylanganidan bir kun o‘tib, bozorga sotiq uchun ketayotganida Abu Ubayda va Umar ibn Xattob roziyallohu anhumo bilan uchrashib qoldi. Ular: «Butun musulmonlarning yuki zimmangizga tushib turganida, bozorda nima qilib yuribsiz?» deya baytulmol (davlat xazinasi)dan maosh olishni taklif qilishdi. Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhu: «Olgan narsamni to‘lay olmayman deb qo‘rqaman», dedi. Umar ibn Xattob roziyallohu anhu esa davlat ishidan ortib, tijorat bilan shug‘ullanishga vaqt topolmasligini aytdi, uni davlat g‘aznasidan tirikchiligiga yarasha maosh olishga ko‘ndirdi. Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhu ikki yillik xalifalik davrida yetakchi sahobalarning roziligi bilan xazinadan maosh oldi. Lekin Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhu hamisha o‘ziga berilayotgan bu maoshga haqqim yo‘q deb o‘ylar va ularni shaxsiy ishlariga sarflamaslikka astoydil harakat qilar edi.

U kishi o‘limi yaqinlashib qolganini bilgach, yaqinlarini chaqirib, zaruriy ehtiyojidan qolgan mollarni olib, xazinaga qaytarilishini aytdi. O‘lim to‘shagida yotar ekan, quyidagicha vasiyat qildi:

«Umar meni o‘z holimga qo‘ymadi va baytulmoldan olti ming dirham olishga majbur bo‘ldim. Ularning barchasi falon yerdagi devorga yashirilgan. Ularni olib, Umarga qaytarib beringlar», dedi.

Keyin qizi hazrati Oisha onamizga quyidagilarni aytdi:

«Musulmonlarning ishini o‘z qo‘limga olganimdan buyon men ularga tegishli bir dirhamni ham, bir dinorni ham yemadim. Aksincha, men ham ularning eng kambag‘allari kabi ko‘pincha och qolib, eng eski kiyimlarni kiyib yurdim. Xazinaga oid anavi qul bilan shu mato parchasidan boshqa hech narsa yo‘q. Sen ularni olib, Umarga ber».

Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhu vafot etgach, omonatlar Umar ibn Xattob roziyallohu anhuga berilgach, u kishi hayratini quyidagicha ifodaladi:

«Abu Bakrga Allohning rahmati bo‘lsin, o‘zidan keyin keladiganlarga qiyin qildi», dedi (ya’ni amaldor bo‘la turib, mol-dunyoga ega bo‘lishni yo‘q qilib qo‘ydi)».

Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhu xalifa bo‘lganidan keyin orttirgan mollarini mehnat tufayli emas, mansab tufayli ko‘paygan, deb hisobladi va ularni baytulmolga qo‘shishga qaror qildi.

Bu ish u kishidan keyin keladigan Islom jamiyati raxbarlariga ham vojib bo‘lib qoldi. Mansabdan foydalanib, mol-mulk orttirdi degan shubha paydo bo‘lmasligi uchun mol-mulkni ko‘paytirishga ruxsat yo‘q bo‘lib qoldi.

Ibn Sa’d Sahl ibn Abu Hasma va boshqalardan quyidagilarni rivoyat qiladi:

«Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhuning Sunhda mashhur bo‘lgan baytulmoli bor edi. Uni hech kim qo‘riqlamas edi. Unga:

«Ey Rasulullohning xalifasi, uni hech kim qo‘riqlamaydi-ya?» deyishdi.

«Unga xavf yo‘q», dedi.

«Nima uchun?» deyishdi.

«Qulfi bor», dedi.

U undagi narsa tugaguncha berar edi. Abu Bakr Madinaga ko‘chib o‘tganida baytulmolni ham o‘z hovlisiga ko‘chirdi. Unga Qubaliyya va Juhayna konlaridan ko‘p mol kelgan edi. Abu Sulaym koni ham Abu Bakrning xalifaligida ochildi. Undan ham sadaqalar keldi. O‘shalarning hammasini baytulmolga qo‘shar edi. Abu Bakr oltin-kumushlarni odamlarga parcha-parcha qilib taqsimlar edi. Yuz kishiga buncha-bunchadan tegar edi. U mol taqsimlashda odamlar orasida, ular qul bo‘lsin, hur bo‘lsin, erkak bo‘lsin, ayol bo‘lsin, katta bo‘lsin, kichik bo‘lsin, teng taqsim qilar edi. Tuya, ot va siloh sotib olib, Allohning yo‘liga ishlatar edi. Bir yili sahrodan keltirilgan qatiyfa, ya’ni to‘nlarni sotib olib, qishda Madina ahlining tul ayollariga bo‘lib berdi.

Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhu vafot etib, dafn qilinganidan so‘ng Umar ibn Xattob omborchilarni chaqirib, ular bilan Abu Bakrning baytulmoliga kirdi. U bilan birga Abdurrahmon ibn Avf, Usmon ibn Affon va boshqa roziyallohu anhular ham bor edi. Ular baytulmolni ochib, unda dinor ham, dirham ham topmadilar. Bir pul xaltani topib, ochishgan edi, bir dirham chiqdi. Hammalari: «Abu Bakrga Allohning rahmati bo‘lsin», dedilar. Madinada Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam vaqtlaridan beri bir tarozibon bor edi. U Abu Bakrga ham tarozibonlik qilgan edi. Tarozibondan Abu Bakrga kelgan mol qancha ekanligini so‘rashdi. U ikki yuz ming ekanligini aytdi.

Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhu murtadlarni dinga qaytardi. Arablarni Islomda qayta birlashtirdi. O‘sha paytdagi ikki ulkan imperiyani fath qilishni boshladi. Qur’oni Karimni bir mus'hafga jamladi va boshqa ko‘plab ulkan ishlarni amalga oshirdi.

Umar ibn Xattob roziyallohu anhu u kishining qozisi edi. Abu Ubayda roziyallohu anhu esa devonbegi edi. Usmon ibn Affon, Aliy ibn Abu Tolib va Zayd ibn Sobit roziyallohu anhum u kishining mirzalari edi.

«Millioner sahobalar» kitobidan

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Tunda tosh ostidagi chumolini ko‘rgan Zot sizni ham ko‘rib turibdi

23.07.2025   4778   3 min.
Tunda tosh ostidagi chumolini ko‘rgan Zot sizni ham ko‘rib turibdi

Hasan Basriy rahimahulloh Robbiga osiylik qilayotgan bir jamoani ko‘rdilar va ularga qarata bunday dedilar: “Alloh taoloning nazdida xor bo‘lishdi va U Zotga osiy bo‘lishdi. Bordi-yu, ular Alloh uchun qadrli bo‘lganlarida, Alloh ularni gunohdan saqlagan bo‘lur edi”.

Demak, Alloh taolo qaysi bandasini yaxshi ko‘rsa, uni gunohlardan saqlab qo‘yar ekan. Birortamiz gunoh qilib, Allohni unutib, Robbining nazdida haqir banda bo‘lishni istaymizmi?! Albatta, yo‘q! 

Nafsingiz sizni gunohga chorlagan paytda qilayotgan ishingizning oqibati haqida o‘ylang hamda Alloh taolo sizni ko‘rib turganini his eting. O‘zingizga o‘zingiz shu savolni bering: “Seni hurmatlab e’zozlovchi biror kim shu holingda ko‘rib qolsa, undan uyalgan bo‘larmiding?! Qanday qilib Robbing bo‘lmish Alloh taolodan uyalmaysan?!”.

Nafsingizga: “Sen ertaga boshingga bu gunohlarning balosi urishi va sharmanda bo‘lishdan omondamisan?” deng. Bir narsani yodingizdan chiqarmangki, siz qanday gunoh qilishingizdan qat’i nazar, Allohning ato etgan ne’matlaridan foydalangan holingizda gunohga qo‘l urgan bo‘lasiz. Alloh taolo sizga bergan, siz u bilan haromga nazar tashlayotgan ko‘zingizning o‘zi qancha ne’mat?! Haromga cho‘zayotgan qo‘lingizning o‘zi aslida qancha ne’mat?! Qanchadan-qancha talaffuzi halol bo‘lmagan narsalarni tilingizda aylantirasiz. Ato etilgan ne’matlar ila gunoh qilishingiz ne’mat ato etguvchi Zotga nisbatan minnatdorchilikmi, shukrmi?!

Zimiston tunda tosh ostidagi chumolini ko‘ra olgan Zot sizni ham ko‘rib turibdi, buni yodingizdan chiqarmang!

Hikoyat. Bir kuni bir erkakka begona ayol bilan birga xilvatda qolishni shayton ziynatli qilib ko‘rsatibdi. Ayolning yoniga kirganida ko‘zlari olayganicha unga qarab: “Bizni hech kim ko‘rmayaptimi?” – debdi. Ayol: “Yo‘q, Allohdan boshqasi ko‘rmayapti”, debdi. Shu payt erkakning ko‘zlari yoshlanib: “Xudo haqqi, ko‘rayotganlar ichida Robbim buyukdir! Mabodo meni biror kichikroq bola ko‘rib turgan bo‘lsa-da, uning oldida bunaqangi ish qilishga jur’atim yetmaydi-yu, qanday qilib olamlar Rabbi bo‘lgan Zot ko‘rib turgan bo‘lsa, men bu kabi gunoh ishni qila olaman?!” – debdi va ayolning uyidan chiqgani holda Alloh taoloning: «(Alloh) ko‘zlarning xiyonatini (ya’ni, qarash man etilgan narsaga o‘g‘rincha ko‘z tashlashni) ham, dillar yashiradigan narsalarni (yomon niyatlarni) ham bilur»[1], degan kalomini eslabdi.

Shoir aytadi:

Xilvat bir go‘shada qolsang-da yuz yil,
Holing ko‘rib turgan Xudo bor, bilgil. 

Oshkoru yashirin – baridan voqif,
Alloh hech ishingdan emasdir g‘ofil.

Gunohkorga qilayotgan ishi qanchalik kichik, arzimasdek ko‘rinsa-da, Allohning nazdida qilgan gunohi kattalashib boraveradi.

Muhammad ibn Abu Bakr rahimahulloh aytadilar: “Bandaning gunohni kichik deb hisoblashi – bu uning Allohga bo‘lgan jur’atidan. Boisi, banda ma’siyatni kichik deb hisoblasa, gunohga bepisand qaraydi, qalbida uni yengil qabul qiladi va gunohlarining ko‘payishidan parvosi falak ham bo‘lmaydi”.

Ibn Mas’ud roziyallohu anhu ham bu borada shunday dey­dilar: “Musulmon odam bir tog‘ning ostida turibman-u, mana shu tog‘ boshimga qulab ketay deyapti, deya gunohlarini tasavvur qilgan odamdir. Fojir esa gunohlarni burniga qo‘nib, keyin tezda uchib ketgan pashsha deya hisoblaydi”. 


Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.


[1]  G‘ofir surasi, 19-oyat.