Sayt test holatida ishlamoqda!
08 Iyun, 2025   |   12 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:06
Quyosh
04:50
Peshin
12:27
Asr
17:36
Shom
19:58
Xufton
21:35
Bismillah
08 Iyun, 2025, 12 Zulhijja, 1446

Bola qanday qilib ota-onasiga oq bo‘ladi?

14.12.2024   3888   4 min.
Bola qanday qilib  ota-onasiga oq bo‘ladi?

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Ota-onaga oq bo‘lish og‘ir gunoh ekanini ko‘pchilik biladi. Ammo oq bo‘lishning chegarasi, o‘lchovi, oq bo‘lishga sabab bo‘ladigan narsalar aynan nimalardan iborat ekani haqida ko‘pchiligimizda ilmiy asoslangan dalil va hujjat yo‘q. Ko‘p narsalar umumiy ma’lumotlardan nariga o‘tmaydi. Ushbu sarlavha ostida keladigan ma’lumotlar orqali bu mavzuni qo‘ldan kelganicha o‘rganishga harakat qilamiz.

عَنْ سَعِيدٍ الْمَقْبُرِيِّ؛ أَنَّهُ سَمِعَ السَّلُولِيَّ يُحَدِّثُ نَوْفَلَ بْنَ مُسَاحِقٍ؛ أَنَّهُ سَأَلَ كَعْبَ الْأَحْبَارِ: مَا تَجِدُونَ فِي كِتَابِ اللهِ مِنْ عُقُوقِ الْوَالِدَيْنِ؟ قَالَ: أَنَا أُخْبِرُكَ إِذَا أَقْسَمَ عَلَيْهِ فَلَمْ يَبَرَّهُ، وَسَأَلَهُ فَلَمْ يُعْطِهِ، وَائْتَمَنَهُ فَلَمْ يَرُدَّ عَلَيْهِ، وَاشْتَكَى إِلَى اللهِ مَا يَلْقَى مِنْهُ، فَذَلِكَ الْعُقُوقُ كُلُّهُ.

Sa’id Maqburiydan, u Saluliydan Navfal ibn Musohiqqa hadis aytayotganini eshitdi.

«U Ka’bul Ahbordan so‘radi: «Allohning Kitobida qaysi narsalar ota-onaga oq bo‘lish hisoblanadi?»
«Men senga xabar beraman: agar u qasam ichsa, bola unga amal qilmasa, so‘raganida bermasa, omonat qo‘ysa-yu, qaytarmasa va Allohga undan (bolasidan) ko‘rgan narsasi haqida shikoyat qilsa, o‘shalarning hammasi oq bo‘lish bo‘ladi», dedi».

Sharh: Ushbu rivoyatda bolaning ota-onaga oq bo‘lib qolishiga sabab bo‘ladigan amallardan ba’zilari zikr qilinmoqda:

1. Ota-ona bolasi haqida qasam ichsa, bola unga amal qilmasligi.

Ya’ni, ota-ona bolasini o‘rtaga qo‘yib qasam ichdi. Ular qasamxo‘r bo‘lmasligi uchun bola qasamdagi ishni qilishi lozim. Agar beparvo bo‘lib, mazkur amalni qilmay, ota-onani tang holga solib qo‘ysa, ularga oq bo‘ladi.

2. Ota-ona bolasidan biror narsani so‘rasa, bola imkoni bo‘lib turib, bermasligi.

Ota-ona hojatmand bo‘libmi, ko‘ngli tusabmi yoki boshqa bir sababdanmi, bolasidan biror narsani berishini so‘radi. Bola o‘sha narsani darhol, xursandchilik bilan ota-onasiga berishi kerak. Zotan, Nabiy sollallohu alayhi vasallamning hadisi shariflarida aytilganidek, bolaning o‘zi ham, moli ham otanikidir.

Agar bola ota-onasi so‘ragan narsani bermasa, ularga yomonlik qilgan hisoblanadi va bu yomon ishi bilan ota-onasiga oq bo‘ladi.

3. Ota-onasining omonatiga xiyonat qilishi.

Ota-ona bolasiga biror narsani omonat qilib topshirsa-yu, u omonatga xiyonat qilsa, ota-onasiga oq bo‘ladi. Begona, hatto g‘ayridin odamning omonatiga xiyonat qilish ham katta gunoh hisoblanadi. Shunday ekan, ota-onaning omonatiga xiyonat qilish ularga oq bo‘lish uchun kifoya qiladi.

4. Farzand ota-onasi u haqda Allohga shikoyat qiladigan ish qilishi.

Ya’ni bolaning bir qilmishlari borki, ota-onasi ularga chiday olmasdan, Allohga yolvorib: «Allohim, bolam meni shunday qildi», deb shikoyat qilsa, o‘sha bola ham oq bo‘ladi.

5. Ota-onaga qilish lozim bo‘lgan yaxshilikni qilmaslik «salbiy oq bo‘lish» deb ataladi. Ulardan birortasini qilmagan odam ota-onasiga o‘sha sohada oq bo‘laveradi.

6. Ota-onaga oq bo‘lish amaliy va kalomiy qismlarga bo‘linadi. Ota-onaga gap-so‘z bilan ozor yetkazgan odam ularga kalomiy oq bo‘ladi. Ota-onaga bir qilmishi bilan ozor berganlar amaliy oq bo‘ladi.

Bularga ota-onani malol olish, ularga do‘q qilish, g‘azab ko‘rsatish, tik qarash kabi narsalar kiradi.

7. Ota-onaga oq bo‘lishning umumiy o‘lchovi shuki, begona kimsaga qilinsa, kichik gunoh bo‘ladigan amallar ota-onaga nisbatan qilinganda katta gunohga aylanadi.

«Yaxshilik va silai rahm» kitobi 1-juz.

Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Muazzam kunlar og‘ushidamiz

05.06.2025   7852   4 min.
Muazzam kunlar og‘ushidamiz

Diyorimizga ulug‘ ayyom kirib kelmoqda. Qutlug‘ Iydul Azho vatandoshlarimizni xayru saxovat, mehr-oqibat sari chorlaydi. Bu bayram chin ma’noda odamiylik ayyomi. Insonlarga mehr, o‘ksik ko‘ngillarga shodlik ulashish fursati.


Qalblari himmat va karam ne’matidan bobahra xalqimiz bu muazzam kunlarni boy bermaslik uchun fursatni g‘animat biladilar va savobdan bahramand bo‘lib qolishga harakat qiladilar.


Dinimiz ko‘rsatmalari, shariat hukmlarini ustivor tutgan qodir vatandoshlarimiz qurbonliklar qilib, Haqni rozi qilishga, haqdorlar ko‘nglini olishga intiladilar. Yaratganning rahmati yog‘ilib turgan damlarda duolar mustajob bo‘ladi. Alloh taolo o‘zining kalomida “Parvardigoringiz uchungina namoz o‘qing va qurbonlik qiling”, - deb marhamat qiladi.


Bu borada sarvari koinot sayyidimiz ibratlari o‘rinli. Oila a’zolarimizni yo‘qlash, qo‘shnilar holidan xabar olishda, miskinlarni sevintirish-u, xastalar ahvolidan  ogoh bo‘lishda ularning hadisi muboraklari bizga nurli yo‘l, deymiz.


Amallar ko‘p. Ularga beriladigan savoblarning darajasi amalga qarab belgilanadi. Eng savobi ko‘p amal bu farz hisoblansa, boshqalarga yaxshilik ulashish undan keyingi o‘rinda turadigan ulug‘ ibodatdir!


Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam muborak hadislarida boshqalarga qilinadigan yaxshilikni farzdan keyingi o‘rinda turishini bayon qilib shunday dedilar: “Farzlarni ado qilishdan keyingi o‘rinda turadigan Allohga eng suyukli bo‘lgan amal bu musulmoning qalbiga xursandchilikni kiritishdir”.


Shuning uchun Shayx Abdulloh Hoshim rahmatullohi alayh qozilikdan kelgan maoshning teng yarmiga shirinlik sotib olib, o‘zlari bilan olib yurar va har doim uchratgan bolaga shirinlikdan berib, uni xursand qilar edilar.


Ulug‘ kunlarda turibmiz. Har damni g‘animat bilishlik, bir birimizga saxovatda ibrat bo‘lishimiz savobli amallar ekanini his qilmog‘imiz lozim. Bu kunda isrofgarchilikdan xoli dasturxonlar yozish, borimizni boshqalar bilan bo‘lishishga intilishimiz darkor. Xayrni,  yaxshilikni gunohga almashtirib qo‘ymaslik uchun ham uyg‘oq ko‘ngil bo‘lish talab etiladi.


Bugun muazzam kunlar og‘ushidamiz, dedik. Vatandoshlarimiz ulug‘ safarlarni ixtiyor etganlar. Ayni fursatlarda hojilarimiz Mino, Arofat vodiylarida, Muzdalifada – duolar qabul bo‘ladigan makonlarda, zamonlarda ibodatlar qilib, elu yurtga tinchlik, osoyishtalik so‘ramoqdalar. Bu duolar barakotidan diyorimiz ahliga qancha yaxshiliklar yetishadi, inshaalloh. Ibodatlar huzurini totgan odamlarning qalbi salim, ehsonu, muruvvatda peshqadam bo‘lishlari bu eng katta yaxshilik aslida. Hojilarimiz safar odoblarini tushunib, ulug‘ dargohlardan nasibador bo‘lib qaytadilar. Diyorimizga qaytganlaridan so‘ng esa yoshlarimiz ma’naviyatiga kamarbasta bo‘ladigan, Haq va haqiqat yo‘lida sidqidil xizmat qiladigan xolis Haq xizmatchilariga aylanadilar, degan umidimiz bor. Bunday ulug‘ ziyoratlar insonni qaysi yoshda bo‘lmasin, ezguliklarga xayrixox qiladi. O‘zgalar qalbini tushunishga, vatan va xalq manfaati yo‘lida sa’y-harakatga chorlaydi.


Bu kunlarning Yaratgan dargohidagi o‘rni musharraf. Hayit kechalarida duolar qabul bo‘ladi. Qurbonlik go‘shtlaridan nasibador oilalarga xursandchilik kiradi. Bu ehsonlar ortida ham mehr-oqibat, o‘zaro bag‘rikenglik maqsadi mujassam. Biz bu makonda yasharkanmiz, turli millatlar vakillari yagona O‘zbekistonning fuqarolarimiz. O‘zaro tenglik, adolat hukm surgan yurtda birodarlik, yaxshi qo‘shnichilik an’analarini qadrlab yashamoqdamiz. Mahallalarda hamkorlik bilan obodlik sari yo‘l ochilyapti. Vatanimiz kundan- kunga farovon, xalqimiz turmushi chiroyli bo‘lib boryapti. Bu ne’matlarga shukrona qilish, to‘g‘ri yo‘lda sobitqadam bo‘lish ma’rifatimiz, ma’naviyatimiz kamolidan darak beradi.


Xalqimizga saodat va sano ayyomi – Qurbon hayiti muborak bo‘lsin! Barchamizni Yaratgan xayru xursandchiliklar ustida bardavom qilsin. Vatanimiz tinch, yurtdoshlarimizning oilalari farovon bo‘lsin.

Xolmurod MAMAJONOV,

Farg‘ona shahar “Ummul quro” masjidi imom-xatibi

O'zbekiston yangiliklari