Sizdagi bor va yo‘q ne’matlar haqida fikr yuritib, o‘zingizni tanishingiz uchun ikkita varaq qog‘oz oling. Birinchi varaqqa o‘zingizda bor ne’matlarni, masalan, ibodatga, oilaga, tanangizga, salomatligingizga, ijtimoiy aloqalarga oid hamma ne’matlarni yozing. Ikkinchi varaqqa esa sizda bo‘lmagan ne’matlarni – ibodatga, oilaga, tanangizga, salomatligingizga, ijtimoiy aloqalarga oid va hokazo, barcha ne’matlarni yozing.
Endi sizda yo‘q ne’matlar yozilgan varaqni olib, ular haqida bir kun davomida mulohaza qiling, keyin ularni atrofingizdagi insonlarda bor ne’matlar bilan solishtirib chiqing. Kechqurun esa nimalarni his qilganingizni yozib qo‘ying.
Keyingi kuni sizga berilgan ne’matlar yozilgan varaqni olib, u haqda ham kun bo‘yi fikr yuriting. Keyin uni atrofingizdagi kishilarda yo‘q ne’matlar bilan solishtirib chiqing. Bu haqdagi his-tuyg‘ularingizni ham kechki payt yozib qo‘ying.
Ishonchim komilki, bu tajribadan keyin hayotingiz ijobiy tarafga o‘zgarib ketadi, baxtu saodatga to‘lib ketadi.
Yaxshilab o‘ylab, mana shu savolga javob bering: bu oyatni o‘qib, unga amal qilish uchun Alloh sizga bergan qaysi ne’matlarni, kimga aytib berishni o‘yladingiz?
Albatta, bu ne’matlar borligini birinchi navbatda o‘zingizga aytishingiz kerak. Shuning uchun Alloh sizga bergan ne’matlarini o‘zingizga kerak bo‘lsa har kuni eslatib turing. Allohning sizga ko‘rsatgan marhamati haqida o‘zingizga o‘zingiz so‘zlasangiz, ne’matlarni unutishdan, qayg‘uga tushishdan qutulasiz. Shayton sizda yo‘q narsalarga e’tiboringizni tortib, sizni o‘yin qilishiga imkon bermang! Qog‘oz-qalam olib, Alloh sizga bergan ne’matlarni yozib chiqish, bu ro‘yxatga har kuni sizga ato etilayotgan yangidan-yangi ne’matlarni qo‘shib borishingiz naqadar go‘zal! Bu ro‘yxat kundan kunga ko‘payib, son-sanoqsiz bo‘lib ketadi hali. Chunki Alloh taolo "Allohning ne’matlarini sanasangiz, sanog‘iga yeta olmaysiz. Alloh mag‘firatlidir, rahmlidir" (Nahl surasi, 18-oyat).
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.
Zulhijja oyining 8 kuni “Tarviya kuni” deyiladi.
“Tarviya” deyilishiga sabab o‘sha kuni hojilar zam-zam suvidan qonib-qonib ichadilar.
“Tarviya” – “tafakkur” ma’nosida ham qo‘llaniladi. Chunki zulhijjaning sakkizinchi kechasida Ibrohim alayhissalom tushlarida o‘g‘illari Ismoil alayhissalomni qurbonlik qilayotganlarini ko‘radilar va bu tush shaytoniymi yoki rahmoniy deya o‘sha kunni tafakkur bilan o‘tkazadilar. Shunga ko‘ra, bu kun “Tarviya – tafakkur kuni” deyiladi.
Mino lug‘atda – “orzu, istak” degan ma’nolarni bildiradi. Makka va Muzdalifa oralig‘idagi qishloqning nomi. Arablar odamlar to‘plangan joyni “mino” deb atashadi. Mino Masjidul-harom shimolidan 7 km. uzoqlikda joylashgan.
Bu yerda Ibrohim alayhissalom shaytonga tosh otganlar, qurbonlik qilganlar. Nabiy sollallohu alayhi vasallam ham aynan shu joyda tosh otib, qurbonliklarini ado etganlar. Bu muqaddas makonda Nasr va Mursalot suralari nozil bo‘lgan.
Hojilar zulhijjaning sakkizinchi kuni bomdod namozidan so‘ng Minoga qarab yo‘l olishadi. Minoda tarviya kunining peshin, asr, shom, xufton hamda arafa kunining bomdod namozlari o‘qiladi. Keyin arafotga jo‘nab, o‘ninchi kuni yana Minoga qaytishadi va ikki kun shaytonga tosh otishni davom ettirishadi.
Minoda bajarilishi zarur bo‘lgan amallar haqida Qur’oni karimda bunday marhamat qilinadi: «Va o‘zlariga bo‘ladigan manfaatlarga shohid bo‘lsinlar. Ma’lum kunlarda ularga rizq qilib bergan chorva hayvonlarini (so‘yishda) Allohning ismini zikr qilsinlar. Bas, ulardan yenglar va bechora va faqirlarga ham yediringlar. So‘ngra o‘zlaridagi kirlarni ketkazsinlar, nazrlariga vafo qilsinlar va “Qadimgi uy”ni tavof qilsinlar”, deganimizni esla» (Haj surasi, 28-29-oyatlar).
Ushbu oyatda Mino kunlari jamarotda tosh otish, qurbonlik qilish va soch oldirib ehromdan chiqish kabi amallarni ado etish ta’kidlanmoqda. Mino kunlari ushbu uchta amalni mukammal tarzda bajarish vojibdir.
Alloh taolo qilayotgan va qiladigan barcha solih amallaringizni O‘z dargohida qabul etsin. O‘zi kuch-quvvat bersin..
Davron NURMUHAMMAD