Sayt test holatida ishlamoqda!
25 Iyul, 2025   |   30 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:35
Quyosh
05:12
Peshin
12:35
Asr
17:36
Shom
19:51
Xufton
21:20
Bismillah
25 Iyul, 2025, 30 Muharram, 1447

Dunyomizni oxiratimiz uchun tark etdik

03.01.2025   4258   2 min.
Dunyomizni oxiratimiz uchun tark etdik

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Hazrati Umar xalifa bo‘lganidan keyin davlat idora uslubini hazrati Abu Bakr qurgan ijtimoiy va axloqiy meros ustiga bino qildi. U har doim o‘zidan va oila a’zolaridan oldin o‘z xalqini o‘yladi va ularga xizmat qildi. U ba’zan ko‘pchilik qatori och ham qoldi, ba’zan yetimlarni taomlantirdi, ba’zan xalqi bilan birga qiyinchilik va mashaqqatlarning alamini totdi. U ocharchilik va qurg‘oqchilik paytlarida zaytun mevasini yeb, ochligini qondirar edi.

Anas ibn Molikning aytishicha, bir safar ochlikdan uning qorni qulduradi. Hazrati Umar esa barmog‘i bilan qorniga turtib, o‘ziga-o‘ziga: «Qani, qurillayver. Insonlar farovonlikka yetgunicha yonimda undan (zaytundan) boshqa senga beradigan hech narsa yo‘q», dedi.

Agar hazrati Umar xohlaganida, xalifalik davrida boylikka ko‘milib yashash, eng go‘zal kiyimlar kiyishi va eng nafis taomlarni yeyishi mumkin edi. Ammo uning yagona maqsadi har doim zuxd, taqvo, kamtarlik va xalqi orasidagi yo‘qsillar va ojizlarga xizmat qilishdan iborat edi.

Bir kuni uning huzuriga bir hay’at keldi. Ular oldiga qo‘yilgan taomlarni ishtaha bilan yeya boshlashdi. Buni ko‘rgan hazrati Umar oxirat ne’matlarini xotirlab, shunday dedi: «Agar istasam, men sizga o‘xshab go‘zal taomlar pishirtirib yeya olaman. Faqat biz dunyomizni oxiratimiz uchun tark etdik».

Darhaqiqat, hazrati Umar bu dunyoga va uning noz-ne’matlariga mutlaqo e’tibor qaratmagan ulug‘ sahoba edi.

Bir kuni u qizi Hafsaning uyiga bordi. Unga bir kosada sho‘rva olib kelishdi. Qizi sho‘rvaning ustiga zaytun yog‘i quygan edi, buni ko‘rgan otasi shunday dedi: «Bir idishda ikkita aralashmami? Men Robbimga yetishgunimcha ikki xil aralashmani bir joyda yemayman».

Bir kuni hazrati Umar ichish uchun bir narsa so‘radi. Unga asal sharbatini olib kelishdi. Hazrati Umar uni ichmadi va shunday dedi: «Bu (qanday) go‘zal va halol ichimlik! Faqat men Alloh taoloning bir jamoaga tottirgan ne’matlarining lazzatlarini bayon qilib: «Hayoti dunyodayoq huzur-halovatingizni ketkazib, mazasini tatib bo‘lgansiz» (Ahqof surasi 20-oyat) deganini eshitdim. Shuning uchun menga go‘zal narsalar oxiratga qoldirilmay, bu dunyoda berilishidan qo‘rqdim».

«Millioner sahobalar» kitobidan

Boshqa maqolalar

Taksistlarning omonatga berilgan puldan foyda ko‘rishlari

23.07.2025   3762   1 min.
Taksistlarning omonatga berilgan puldan foyda ko‘rishlari

Savol: Men haydovchilik qilaman. Ba’zilar menga ma’lum miqdorda pul berib, uni boshqa shahardagi odamga yetkazishimni so‘rashadi. Shu puldan avval o‘zim foyda ko‘rib, so‘ng aytilgan odamga to‘liq qilib yetkazsam bo‘ladimi?

Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Yo‘q, bu ish joiz emas. Chunki bu omonatga xiyonat qilish hisoblanadi. Omonatga olingan puldan faqat egasi rozi bo‘lsagina ishlatish mumkin. Ammo egasi rozi bo‘lmasa, yoki egasiga bildirmay ishlatilsa, bu xiyonat sanaladi. Omonatga xiyonat qilish esa, katta gunoh va munofiqning belgilaridan biridir. Bu haqda faqih Nizomiddin Shoshiy rahimahulloh shunday zikr qiladilar:

“Omonatdor, vakil va g‘osib (birovning molini zo‘rlik bilan olgan kimsa)lar molning ayni o‘zini o‘zlarida olib qolib, uning mislini (qiymatini) to‘lashlari mumkin emasdir” (“Kitabul-xamsiyn” kitobi).

Shuningdek, alloma Ibn Nujaym rohimahulloh shunday naql qiladilar: “Omonatga olingan buyum boshqa kishiga na omonatga beriladi, na qarzga (bepul foydalanish uchun) beriladi, na ijaraga beriladi va na garovga qo‘yiladi. Agar omonatdor ulardan birortasini qilsa, javobgar bo‘ladi” (“Al-Bahrur-roiq” kitobi).

Xulosa qilib aytganda, haydovchilarning yuqoridagi birovning omonatidan beruxsat foydalanishlari va undan daromad ko‘rishlari shar’an joiz emasdir. Vallohu a’lam.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.